Zatürre (pnömoni), en sık görülen ve en fazla ölüme neden olan hastalıkların başında gelir. Zatürreye hemen hemen herkes yakalanabilir. Tıp dilinde olarak adlandırılan zatürre; akciğer parankim dokusunda meydana gelen iltihaplanma sonucu oluşan ve kronik bir sağlık sorunu olan kişilerde daha ağır seyredebilen ateşli bir hastalıktır.

Akciğer dokusunun iltihabı olan zatürre, bakteri, virüs, mantar gibi farklı mikroplarla oluşabilir. Zatürre, tüm dünyada hastane başvurularının, yüksek tedavi giderlerinin, iş-okul günü kayıplarının ve ölümlerin önemli bir kısmından sorumludur.

ZATÜRRENİN BELİRTİLERİ NELERDİR? 

● Yüksek ateş, öksürük, sarı yeşil ve bazen kanlı balgam çıkarma, yan ağrısı, genel kırgınlık ve bitkinlik hali.

● Gribal enfeksiyon sırasında ateş yüksek seyreder, devamlı sarı-yeşil balgam ve yan ağrısı oluyorsa zatürreden şüphelenilmesi gerekir.

● Hastalığın şiddetine göre solunum yetmezliğine kadar ağırlaşan nefes darlığı gelişebilir. Bazı zatürreelerde akciğer dışı organlara ait bulgular da gelişebilir.

● Yaygın kas ağrısı, bulantı kusma, böbrek yetersizliği, karaciğer fonksiyonlarında bozulma ve menenjite benzer santral sinir sistemi belirtileri ortaya çıkabilir.

● Hiçbir yakınması olmayan bir kişide gelişen inatçı ateş, öksürük balgam çıkarma, nefes alırken göğüs ağrısı, nefes darlığı gibi yakınmalar da zatürrenin belirtilerini oluşturur.

KİMLER ZATÜRRE RİSKİ ALTINDADIR? 

Zatürre; özellikle çocuklarda, 65 yaş üstü yaşlılarda, kronik bir hastalığa sahip olanlarda (böbrek, şeker, kalp veya akciğer hastalığı gibi), sigara kullananlarda, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık veya ilaç kullanımı varlığında daha sık görülür.

ZATÜRRE TANISI NASIL KONULUR? 

Zatürre belirtileriyle gelen hastalar muayene edildikten sonra çoğunlukla akciğer grafileri çekilerek tanı konuluyor. Ağır zatürre durumlarında ve hastaneye yatması gereken hastalarda kan testleri, bilgisayarlı tomografi ve balgam testleri gibi ileri incelemeler gerekebilir. Zatürreye neden olan mikrobun belirlenmesi için balgam örneğinin incelenmesi gerekir ancak çoğu zaman değişik nedenlerle mikrobu belirlemek mümkün olamayabilir. 

ZATÜRRE NASIL TEDAVİ EDİLİR? 

Zatürre, genellikle antibiyotikler, bol sıvı alımı, istirahat, ağrı kesiciler ve ateş düşürücülerle tedavi edilir. Hastaneye yatması gereken hastalarda daha farklı tedaviler gerekebilir. Çok ağır zatürre durumlarında yoğun bakımda yatış, solunum desteği uygulanma zorunluluğu doğabilir. Zatürreye neden olan mikrobun belirlenmesi çoğu kez mümkün olmayabilir ancak zatürre tanısı konduktan sonra en kısa zamanda antibiyotik tedavinin başlanması gerekir. Bu nedenle hastanın yaşı, kronik hastalıkları, zatürrenin şiddeti gibi durumlar dikkate alınarak antibiyotik tedavi başlanır.

Tedavi süresi hastalığın başlangıçtaki şiddetine, sorumlu mikroba, eşlik eden bir hastalığın olup olmamasına ve hastanın bireysel yanıtına göre değişebilir. Genellikle ateşin düşmesini takiben 5-7 gün daha antibiyotiğe devam edilmesi önerilmektedir. Ancak bazı mikrop türlerine bağlı zatürre durumlarında tedavi süresini 10-14 güne bazen 21 güne kadar uzatmak gerekebilir. Zatürre ani başlangıçlı ve genellikle tedaviyle hızla iyileşen bir hastalıktır. Tedavi başlangıcından sonra bir veya iki hafta sonra hekim, hastayı muayene eder ve gerekli testleri yapar. Bazen tedavi süresinin uzatılması veya ek incelemeler gerekebilir. Eğer zatürre tanısı almış, tedaviniz başlamış ve tedavinizin başlanmasından sonra 72 saat geçmiş olmasına rağmen ateşiniz düşmediyse, hala öksürük, balgam çıkarmanızda azalma olmadıysa tekrar hekime görünmelisiniz.

ZATÜRRE KORUNMA YOLLARI

Zatürreden korunmak için pnömoniye zemin hazırlayan olumsuz faktörlerden uzak durulmalıdır. Bu amaçla kronik hastalıkların uygun şekilde takip ve tedavisi, stresten kaçınma, dengeli beslenme ve hijyenik barınma koşullarının sağlanması, alkol, tütün ve ilaç bağımlılığının kontrolü ile ağız ve mide içeriğinin solunum yollarına kaçmasına yol açan risk faktörlerinin azaltılması gerekir. Grip salgınları sırasında kalabalıkta temasın azaltılması, maske kullanılması ve özellikle yüksek riskli gruba grip bulaştırabilecek kişilerin aşılanması korunma için önemlidir.

PNÖMOKOK AŞISI 

Pnömoni nedenleri arasında dünyada en sık rastlanan mikroorganizma ‘streptococcus pneumoniae’dir. Pnömokok denilen bu bakteriye karşı hazırlanmış aşı bulunmaktadır. Pnömokoklar başta üst solunum yollarında olmak üzere pnömoni dışında enfeksiyonlara da yol açabilir. Bu aşı tamamen olmasa da yüksek riskli kişilere uygulandığında kısmen koruma sağlayabilmektedir. Aşı kas içine yapılmaktadır. 5 yıl sonra tekrarı yapılır.