Pandemi kısıtlamalarının ardından enerji fiyatlarına gelen zamlardan olumsuz etkilenen esnafın imdadına kredi yetişti. Bursa Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatif Başkanı Bahri Şarlı, “Kredi miktarı Bursa’da 1 milyar 853 milyondan 3 milyar 300 milyona yükselerek, 2,5 yılda yüzde 78 arttı. Türkiye genelinde ise 39 milyar 389 milyon olan kredi miktarı 79 milyar 125 milyona yükseldi. Pandemi döneminde esnaf ve sanatkârlar dükkânı kapatmadıysa ve işçi çıkartmadıysa krediler sayesinde olmuştur” dedi.

Şarlı, kredi koşullarının da hayli cazip olduğunu belirterek, “Esnaf en fazla 350 bin nakit kredi alabiliyor. Yatırım kredisi ise 1 milyona kadar çıkabiliyor. Nakit kredinin vadesi 5 yıl, yatırım kredisinin vadesi 7 ve 10 yıl. Her 2 kredide de faiz oranı yıllık 9,5’tir” diye konuştu. Bursa’nın esnafa en fazla kredi veren kent  olduğunu hatırlatan Şarlı, Bursa’da ödenemeyen kredilerin yüzde 2’nin altında kaldığını sözlerine ekledi.

—————-

Pazartesi Söyleşileri’ne konuk olan Bursa Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatif Başkanı Bahri Şarlı, önemli bilgiler paylaşıp, değerlendirmelerde bulundu, 70. yılını kutlayan kooperatifin geçmişine  ışık tuttu.

Esnafa dağıtılan kredilerle ilgili sarsıcı açıklamalar yapan Şarlı, BESOB seçimi ve Çataltepe Esnaf Sanayi Sitesi ile ilgili de görüşlerini paylaştı.

 

“BESOB SEÇİMİNDE  TARAFSIZDIM”

Yakın zamanda BESOB’da tarihi bir seçim yapıldı ve 28 yıllık Arif Tak dönemi sona erdi. Siz de yıllarca Arif Tak’a destek vermiştiniz. BESOB seçimlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ben görev sürem boyunca ne esnaf odaları ile ilgili ne de BESOB ile ilgili açıklama yaptım. Arif Bey’e geçmiş hizmetlerinden dolayı çok teşekkür ederim. Yeni seçilen Fahrettin Bilgit’e de başarılar dilerim. Bursa esnafı, hizmetin en iyisine layıktır. İnşallah başarılı çalışmalarıyla esnaf ve sanatkâra destek olurlar.

Seçimde nasıl bir rol oynadınız?

İfade ettiğim gibi hiç karışmadım. Bugüne kadar BESOB  seçimine hiç müdahalem olmadı, bugünden sonra da olmaz. Esnaf temsilcileri kendi kararlarını verebilecek düzeydedir.

Arif Tak, kooperatif başkanlarının seçimde taraf olduklarını iddia etmişti. Tak’ın bu iddiasına yanıtınız olacak mı?

Burada sözü edilen kişiler Murat Özkarayurt ve Ahmet Saldız arkadaşlarımızdır. Çünkü 2 arkadaşımız Fahrettin Bilgit’e destek verdiler. Bu arkadaşlar kooperatif başkanlıklarının yanı sıra odalarda da başkanlık yapıyorlar.

BESOB’da yeni dönemle ilgili neler söylemek istersiniz?

Arif Bey zamanında da kooperatif başkanı olarak esnafa her türlü yardımı yaptık, bu dönemde de yapmaya hazırız. Bunun geçmiş yıllarda da örnekleri var. Beşevler Sanayi Sitesi, Otosansit, Ayakkabıcılar Çarşısı  ve Bıçakçılar Çarşısı gibi. Son olarak Çataltepe’de arkadaşlarımız dükkân sahibi olsunlar diye elimizden gelen tüm gayreti gösterdik. Yine de üzerimize düşen bir görev olursa, her zaman kendilerine destek olmaya hazırız.

 

“ÇATALTEPE ESNAF SİTESİ BURSA’NIN MESELESİ OLDU”

Yapımı bir türlü tamamlanamayan Çataltepe Esnaf Sanayi Sitesi ile ilgili neler söylersiniz?

Aksilikler olmuştur. Keşke olmasaydı da zamanında bitirilseydi ama zararın neresinden dönülürse kârdır. O proje ortada bırakılmamalı. Bu projeye tüm Bursa sahip çıkmalı. Çünkü esnaf arkadaşlarımız bir an önce dükkânlarına yerleşmeli. Biz kredi yönünden üzerimize düşeni yapmaya hazırız. Ama sadece bizim desteğimiz yetmez. Siyaset de üzerine düşeni yapmalı. Bu, bizim meselemiz olmaktan çıktı, Bursa’nın meselesi oldu.

 

“KREDİ MİKTARINI 20 YILDA 282 KAT ARTTIRDIK”

Esnafın durumu malum. Pandemiden en olumsuz etkilenen kesimlerden biri de esnaftı. Kapanan veya kısıtlı çalışan çok sayıda esnaf işyerlerini kapatmak zorunda kaldı, bir kısmı sektör değiştirdi. Bugün gelinen noktada  Bursa esnafının durumuyla ilgili neler söylersiniz?

Gerçekten dediğiniz gibi pandemiden en çok esnaf etkilendi. Zor günler geçirdik, geçirmeye de devam ediyoruz. Biliyorsunuz, 2001 krizi yaşadık. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in anayasa kitapçığı fırlatması krize yol açtı ve faizler yüzde binlere çıktı. O gün ne savaş ne de pandemi vardı. Ve o gün Türkiye’de esnaf ve sanatkarın kullandığı kredi toplam 120 milyon liraydı. Bunun 64 milyonu da takibe intikal etmişti. 900 kooperatifin 600’ü takipten dolayı kredi veremez hale gelmişti. Yani Halk Bankası sen bu parayı yönetemiyorsun diyerek, para yollamamaya başlamıştı. 2003 başında biz Genel Başkanımız Abdülkadir Akgül ile beraber yönetimi devraldık ve  hemen çalışmalara başladık. Hatta benden evvel genel başkanvekili olan bir ağabeyimiz bana, ‘Bahri, cenaze devraldınız. Esnaf kefalet kooperatifçiliği öldü, musalla taşında yatıyor ’ demişti. Biz hemen o gün AK Parti Grup Başkanvekili olan Faruk Çelik’i ziyaret ettik. Kooperatiflerin ve esnafın durumunu kendisine anlattık. Yardım istedik, bizi kurtarın dedik. Onlar da yeni iktidara gelmişlerdi. Allah kendisinden bin kere razı olsun. Sayın Faruk Çelik bizi ilgili bakanlara, müsteşarlara, genel müdürlere, ilgili kişi ve kuruluşlara götürerek, kooperatiflerimizi devreye sokmak için formüller yarattı ve kooperatiflerimiz  çalışır vaziyete geldi. Esnaf ve sanatkarları yeniden krediye kavuşturduk. Halk Bankası’ndan ve hükümetten aldığımız desteklerle toparlanmaya  başladık. 2002 yılı sonunda Bursa’da 20 kooperatifin kullandığı kredi miktarı 11 milyon 657 bin lirayken Haziran 2022’de  yani tam 19,5 yıl içinde  3 milyar 300 milyon 362 bin lira oldu. Yani 50 yılda alınan kredinin miktarı 19,5 yılda  282 kat arttı. Bu Bursa’nın rakamı. Türkiye genelinde ise 2002 sonunda kullanılan kredi 120 milyon lirayken, Haziran  2022’ye kadar kullanılan kredi miktarı 79 milyar 124 milyon 504 bin lira oldu.  Yani 50 yılda alınan  kredinin 658 katı 19,5 yılda kullandırıldı.

 

“ESNAF, PANDEMİYİ KREDİLER SAYESİNDE ATLATTI”

Esnaf ve kefalet kooperatiflerinin sağladığı krediler, esnaf için hep can suyu olmuştur. Pandemide Bursa esnafına ne kadar kredi sağlandı?

2020’nin başından Haziran 2022’ye kadar olan rakamları paylaşacağım. Kredi miktarı Bursa’da 1 milyar 853 milyondan 3 milyar 300 milyona yükselerek, 2,5 yılda yüzde 78 arttı. Türkiye geneline baktığımız zaman ise 2019 sonunda 39 milyar 389 milyon olan kredi miktarı 79 milyar 125 milyona yükseldi. Yani 2,5 yılda yüzde 101 arttı. Pandemi döneminde esnaf ve sanatkarlar dükkânı kapatmadıysa ve işçi çıkartmadıysa, üretime, istihdama devam edebildiyse açık ve net söylüyorum esnaf kefalet kooperatiflerinin aracılığı, Halk Bankası ve hükümetin destekleriyle olmuştur. Bu anlamda hizmeti geçen herkese teşekkür ederim esnaf adına.

 

“EN ÇOK KREDİYİ BİZ VERİYORUZ”

Türkiye geneliyle kıyaslarsak, Bursa kredilerden ne kadar pay aldı?

Bursa, Türkiye genelinde kullandırılan kredilerin yüzde 4,17’sini alıyor. Türkiye genelinde en çok kredi veren kooperatif, Bursa Esnaf ve Sanatkarlar Kooperatifi’dir.

2022’nin ilk 6 ayında ne kadar kredi kullandırdınız?

485 milyon lira kredi kullandırdık.

Kaç esnaf yararlandı bundan?

Bursa’da 2022 Haziran sonu itibarıyla kredi kullanan esnaf sayısı 34 bin 955. Kuruluşumuzdan bu yana ise 125 bin esnaf istifade etmiş kredilerden.

Kredilerin koşulları nasıl?

Esnaf en fazla 350 bin nakit kredi alabiliyor. Yatırım kredisi ise 1 milyona kadar çıkabiliyor. Nakit kredinin vadesi 5 yıl, yatırım kredisinin vadesi 7 ve 10 yıl. Her 2 kredide de faiz oranı yıllık 9,5’tir.  Esnafın kredi kullanabilmesi için odaya kayıtlı olması, vergiye kayıtlı olması,  teminat göstermesi ve aynı zamanda herhangi bir borcundan dolayı icralık olmaması gerekir.

 

“ESNAFIN KREDİYE İLGİSİ ÇOK BÜYÜK”

Esnafın kredilere ilgisi nasıl?

Epey ilgi var. Hala bazı esnafın  kooperatifimizin sağladığı kredilerden haberi yok ama bu söyleşiden sonra olacak. Esnaf ve sanatkarlar için kooperatifimiz sadece  zor zamanlarda değil işlerin iyi olduğu zamanlarda da lazım. Mesela işlerini büyütmeleri için. Hüseyin Özdilek bizim ortağımızdı.  1974’te çektiği 5 bin liralık  kredisinde benim imzam var. Faik Çelik, Fahrettin Gülener de ortaklarımızdandı. Kasım Önadım’dan bahsetmezsek olmaz. Kooperatif ve Bağkur Kanunu’nu yazan,  1965’ten 1980’e kadar Bursa miletvekili olarak görev yapan Kasım Önadım’ı  minnetle ve rahmetle anıyorum. Kooperatifimiz, 21 Temmuz 1952 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla kurulan, 70. yılını kutlayan bir kooperatiftir.  Kuruluşundan bugüne kadar hizmeti geçmiş vefat eden tüm yönetici, personel ve ortaklarımıza Allah’tan rahmet dilerim, Allah hepsinden razı olsun. Hayatta olanlara da sağlık dilerim. Krediler karşısında yoğun taleple karşı karşıyayız. Talebi karşılarken sıkıntılarımız olmuyor değil. Bunu esnaf bilmez ama devletimiz  kredi faizinin yarısını kendisi ödüyor. Bu çok önemli.Çünkü normal şartlarda faiz bir katı. Devletimiz esnaf ve sanatkara katkı yapmak içİn faizin yarısını kendisi karşılayıp, Halk Bankası’na ödüyor. Eskiden bu oran faizin yüzde 35 iken  bugün yüzde 50’si. Bir de bankaya sen kredi ver, ben faizin yarısını karşılarım dönemi bitti. Eskiden böyle olduğu için Halk Bankası’nda görev zararı doğuyordu ama bankanın suçu yoktu. Şimdi sübvanse  edilen kaynak bütçeye konuluyor.

 

“GERİ ÖDENMEYEN KREDİ ORANI YÜZDE 2’NİN ALTINDA”

Geri ödenmeyen kredilerin tutarı ne kadar?

En çok sevindiğimiz hususa geldiniz. Biraz evvel söylemiştim, 2002 sonunda 120 milyon  kredinin 64 milyonu  takipteydi. Yani yarıdan fazlası takipteydi. Bugüne gelince, iftiharla söylüyorum Bursa’da ödenmeyen kredi tutarı yüzde 2’nin altındadır. Yani gerçekten hem kooperatif başkanı ve yöneticisi arkadaşları kutluyorum isabetli krediler kullandırdıkları için hem de Bursalı esnafın alnından öpüyorum. Bu devirde, bu zor şartlarda neredeyse kredilerin tamamı ödenmiştir. Bursa esnafıyla gurur duyuyoruz.

 

“SANAT OKULLARINA ÖNEM VERİLMELİ”

Son aylarda hizmet sektöründe garson başta olmak üzere personel açığı oluştu. Kalifiye eleman sorunu esnafı nasıl etkiliyor?

Tabii gerçekten bu konuda sorunlarımız var. Sadece garsonluk değil tüm mesleklerde kalifiye eleman sorunu var. Bu sorun, pandemi dönemindeki sıkıntılardan kaynaklanıyor. O dönem işletmeler kapanınca çalışanlar da işten çıkarıldı. Çalışanlar başka işlere girince bugün sıkıntı oldu. Ancak sebep, sadece bu değil. Sanat okullarına çok önem vermeliyiz. Hep söylediğimiz bir şey vardır. Ahlilik,  zamanında devlete yön vermiş bir teşkilatımızdır. Esnaf teşkilatlarımız, ticaret ve sanayi odaları ve borsalarımız, ahilik törenlerine masraf yapmak yerine meslek okulu yapmaya katkı vermeliler.

Kiraların yükselmesi sadece konutlarda değil, iş yerlerinde de çok ciddi bir sorun. Esnaf, kira artışlarından nasıl etkileniyor?

Kurumlar ve şahıslar bu konuda ellerini vicdanlarına koyup, öyle hareket etmeliler. Herkesi vicdanlı olmaya davet ediyorum.

FOTOĞRAFLAR: DERYA DEMİR PINAR