Kur korumalı Türk Lirası mevduat hesabına geçen şirketlerin kur farkı kazançlarını vergiden istisna tutan düzenleme ile vergi mükelleflerinin enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğunu erteleyen teklif  Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi.

Kabul edilen düzenleme ile kur korumalı mevduat sistemi iş dünyasına da uyarlanmış oldu. Kanunla  yabancı para ve altınlarını TL’ye dönüştüren kurumlara vergi istisnası da getirildi. Bu düzenlemenin yanında özellikle TÜRMOB bünyesinde yer alan Yeminli Mali Müşavir ve SMMM’lerin talepleri de dikkate alınarak  vergi mükellefleri, 2023 yılı sonuna kadar enflasyon düzeltmesi yapmayacak. Mali tablolarda enflasyon düzeltmesi  31 Aralık 2023’e kadar ertelenecek.

Kabul edilen düzenlemelere ilişkin yasa metni

Madde 1

2023 geçici vergi dönemleri dahil 2021 ve 2022 yıllarında enflasyon düzeltmesi uygulanmayacak. 31.12.2023 tarihinde enflasyon düzeltmesi şartları oluşmasa dahi VUK M.298 kapsamında Enflasyon Düzeltmesi uygulanacak.

 Madde 2

Kurumların *31.12.2021 tarihi itibarıyla bilançolarında bulunan yabancı paralarını* 17.02.2022 tarihine kadar. Türk Lirası’na çevirerek 3 ay vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri halinde 2021 yılı son geçici vergi döneminde oluşan kur farkı gelirleri ve vadeli mevduattan elde edilecek gelirleri kurumlar vergisinden istisnadır.

Ya da 17.02.2022 tarihinden sonra bu işlemin 2022 yılı sonuna kadar yapılması halinde de 2022 yılında bu kapsamda elde edilmiş olan kur farkı ve faiz gelirleri kurumlar vergisinden istisnadır.

Bu istisna 31.12.2021 tarihli bilançolarda yer alan altın hesaplarına da uygulanacaktır.

KUR FARKI KAZANÇLARININ VERGİDEN İSTİSNA TUTULMASI

Bilindiği üzere dövizdeki ani yükselişleri önlemek amacıyla Türkiye’de yerleşik gerçek kişilere yönelik “Kur Korumalı Vadeli TL Mevduat ve Katılma Hesapları” devreye alınmıştı. Uygulamayla vadeye kadar beklenmesi halinde kur garantisi (desteği) verilmiş, bir anlamda faiz dövize endekslenmişti.

Son olarak bu düzenlemeleri destekleyen bir başka düzenleme 20 Ocak 2022 tarihinde Meclis’te kabul edilmiş ve kabul edilen teklife göre, yabancı paralarını TL’ye çeviren kurumlar vergisi mükelleflerinin, dönüşüm nedeniyle oluşan kur farkı kazançları da dahil olmak üzere bu kapsamda açılan vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarından elde edecekleri faiz ve kâr payları vergiden istisna olacağı belirtilmiştir. Buna göre, kurumların döviz tevdiat ve katılma hesaplarında bulunan yabancı paralarını 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine ( 17 Şubat 2022 ) kadar Türk Lirası’na çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlıkları en az 3 ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda, dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının son 3 aya (1 Ekim – 31 Aralık/2021 arasına) isabet eden kısmı vergiden istisna edilecek.

Ayrıca yabancı para cinsinden varlıkların Türk Lirası’na çevrildiği tarihte oluşan kur farkı kazançları ile vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları istisna edilecek, yani vergilendirilmeyecek.

Kabul edilen kanunla dövizin 17 Şubat’a kadar TL’ye çevrilmeyip daha sonra çevrilmesi halinde hangi tarihler arasındaki kur farklarının istisna edileceğine ilişkin tereddüt te giderilmiş ;2022 yılında bir geçici vergi döneminden sonra Türk Lirası’na dönüşümün gerçekleşmesi durumunda, geçici vergi dönem sonu ile Türk Lirası’na çevrildiği tarih aralığına isabet eden kur farkı kazançlarının da  istisna edileceği hüküm altına alınmıştır.

Örneğin 30 Mayıs 2022 tarihinde dönüşümünün yapıldığını varsaydığımızda,  değerlemenin son olarak yapıldığı tarihten dönüşüm tarihine kadar olan, yani 31 Mart ile 30 Mayıs/2022 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kur farkları için istisna uygulanacak. 2022 yılı birinci geçici vergi dönemi (yani 1 Ocak ila 31 Mart 2022 arası) için hesaplanan kur farkları ise istisna edilmeyecek.

Bu istisnalar, kazançları bilanço esasına göre tespit edilen gelir vergisi mükellefleri için de geçerli olacak. Bu kapsamda açılan hesaplardan vadesinden önce çekim yapılması durumunda, istisna edilen tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, ceza ve gecikme faizi uygulanarak tahsil edilecek.

Dönüşümün 17 Şubat 2022’ye kadar yapılması halinde istisna:

Kurumların döviz tevdiat ve katılma hesaplarında bulunan yabancı paralarını 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine ( 17 Şubat 2022) kadar TL’ye çevirmeleri ve en az 3 ay vadeli TL mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda şu gelirler kurumlar vergisinden istisna edilecek:

– 2021 yılı dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı gelirlerinin son 3 aya (1.10.2021-31.12.2021 tarihleri arasına) isabet eden kısmı,

– Yabancı paraların TL’ye çevrildiği tarihte oluşan kur farkı gelirleri (Örneğin dönüşümün 17 Şubat tarihinde yapıldığını varsayarsak 1 Ocak -17 Şubat/2022 tarihleri arasına isabet eden  kur farkları),

– Açılan kur korumalı TL mevduat ve katılma hesapları için geçici vergi ve kurumlar vergisi dönem sonu değerlemesi sebebiyle hesaplanan gelirler,

– Vade sonunda elde edilen faiz, kar payları ve diğer

Örnek

 Özellikle 17 Şubat’a kadar dönüşümün sağlandığı durumlarda avantaj oldukça yüksek. Konuyu bir örnekle açıkladığımızda bu çok açık bir şekilde görülecektir.

30.09.2021-31.12.2021

Döviz (USD) Mevcudu   1.000.000

1.000.000

Döviz Kuru                     8,8433

12,9775

TL Karşılığı                  8.843,300

12.977.500

Hesaplanan Kur Farkı      4.134.200

İstisna Kazanç                4.134.200

KV Avantajı (TL)            1.033.550

KV Avantajı (Döviz)         79.642

Dönüşümün 17 Şubat 2022’den sonra yapılması halinde istisna:

Kabul edilen Kanunla 31.12.2021 tarihinde mevcut yabancı paraların 17 Şubat 2022 tarihine kadar TL’ye dönüştürülmeyip 2022 sonuna kadar dönüştürülmesi halinde de istisnadan yararlanılabilecek.

Bu durumda istisna edilecek kur farkı gelirleri, geçici vergi döneminden sonra TL’ye dönüşümün gerçekleştiği tarihe kadar olan süreye isabet eden tutarla sınırlı olacak. Örneğin 31.12.2021 tarihinde mevcut dövizli mevduat hesabının 30 Mayıs 2022’de TL’ye dönüştürülmesi halinde, son geçici vergi dönemi sonu ile TL’ye çevrildiği tarih (31 Mart -30 Mayıs 2022 tarihleri) arasındaki süreye isabet eden kur farkları vergiden istisna edilecek.

Bu kapsamda açılan TL mevduat ve katılma hesapları için de dönem sonu değerlemesi sebebiyle hesaplanan gelirler ile vade sonunda elde edilen faiz, kâr payları ve diğer gelirlere de  istisna uygulanacak.

ENFLASYON DÜZELTMESİ

Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, fiyat endeksindeki artışın içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde yüzde 100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde yüzde 10’dan fazla olması nedeniyle 2021 yılına ilişkin mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutması gerekiyordu.

Konuyla ilgili TÜRMOB Genel Başkanı ayrıntılı değerlendirmelerde bulunmuş ; 17 yıldır uygulanmayan enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerin yeniden gündeme gelmesinin gerek mali müşavirler gerekse mükellefler nezdinde yarattığı belirsizliklerden bahsederek  bazı haksız durumların ortaya çıkabileceğini, mağduriyetin giderilmesi için yasal bir düzenleme yapılması gerektiğini ,enflasyon muhasebesine ilişkin hükümlerin 2021 yılında uygulanmaması konusunun da değerlendirmeye alınması gerektiği yönünde açıklamalar yapmıştı.

Yaklaşık 100.000 kişilik bir meslek örgütünün bu yöndeki talepleri de dikkate alınarak söz konusu düzenleme yapılmış ve bu düzenleme ile 2023 geçici vergi dönemleri dahil 2021 ve 2022 yıllarında Enflasyon düzeltmesi uygulanmayacağı  ancak 31.12.2023 tarihinde enflasyon düzeltmesi şartları oluşmasa dahi VUK M.298 kapsamında Enflasyon Düzeltmesi yapılmasının zorunlu olduğu yasa ile hüküm altına alınmıştır..