Bugünlerde  kamuoyunu çok meşgul eden yaklaşık 4,5 milyon kişiyi ilgilendiren ve çözüm bekleyen önemli konuların başında EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) konusu geliyor. Gazetemizde konu 6 Eylül 2021 tarihinde etraflıca değerlendirilmiş ve görüşlerimizi ayrıntılı olarak belirtmiştik. O günden bugüne konu siyaset, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler ve konunun muhatabı vatandaşlarımız tarafından tartışılmış ve bugün itibarıyla Hukuki boyut ve dengelerin daha da bozulacağı gerçeğine rağmen, devlete finans maliyeti yükünü üstlenip 4 milyon 600 bin kişinin sorununu çözmek artık kaçınılmaz hale gelmiştir.

Konuyla ilgili son olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sn.Vedat Bilgin gerekli açıklamaları yaparak aralık ayı içinde konunun mecliste çözüleceği sözünü vermiştir. Bu yazımızda yasa çıktığında iki temel koşul olarak karşımıza çıkacak prim gün sayısı ve yaş kriterini tamamlamış olanlar yanında bu kriterleri tamamlamamış olmakla birlikte tamamlama imkanı olan sigortalılarımızın hangi imkanları bulunduğu konusunu açıklamaya çalışacağız.

Kimler Emekli Olacak?

Getirilmesi düşünülen düzenlemede 8.09.1999 öncesi işe başlayan ve bu tarih öncesi yasada yer alan şartları yerine getirilen sigortalıların emekli edilmesi yolunun açılacağı düşünüldüğünde ;8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar o zamanki şartlarda SSK’da 5000 gün prim ödeme şartı ile  kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıl sigortalı olma şartı, Bağ-Kur’lularda ise kadınlar 7.200 erkekler 9.000 gün prim ödemek  durumunda olduğundan çıkarılması düşünülen EYT yasasından yararlanmak için prim ve yıl şartını tamamlamış olmak temel esas olarak karşımıza çıkıyor..

EYT Düzenlemesinden Yararlanmak İçin Bir Süre Var Mı?

Konu ile ilgili EYT Düzenlemesi kapsamında kişilere 3 aylık bir süre verileceği sadece bu sürede başvuranların ve gerekli şartları taşıyanların bu yasadan yararlanacağına ilişkin açıklamalar olmuşsa da son olarak  Çalışma eski Bakanı Jülide Sarıeroğlu yaptığı açıklamada, “İlk etapta 1,5 milyona yakın kişinin emekli olacağı, sonra da sisteme girişin devam edeceği bir düzenlemenin getirileceği ve yaklaşık  4 milyon vatandaşımızın bu kapsamda emekli olabileceğine ilişkin açıklamaları ile  eksiklikleri olan EYT’lilerin de bu eksiklikleri  tamamladıktan sonra sisteme girerek  emeklilik hakkını kazanabilecekleri sonucunu çıkarabiliriz.

Sorun Nedir

Sosyal Güvenlik Reformu ile hayata geçirilen 5510 Sayılı yasa öncesi 4447 Sayılı Kanunla emeklilikle ilgili önemli bir düzenleme yapılmış ve kademeli bir emeklilik sistemi öngörülmüştür.
8.9.1999 tarihinden önce işe başlayanlar yaş şartı aranmaksızın prim günü(5000 gün) ve sigortalılık süresi ile (Erkekler 25,Kadınlar 20)emekli olabilmekteydi. 25.08.1999 tarih 4447 Sayılı Yasa ile prim günü yanında yaş şartı da getirilmiştir. (Kadınlar 40-58 arası Erkekler 44-60) arası.Kazanılmış hak olarak görülen emeklilikte erkekler için 25 kadınlar için 20 yıl sigortalılık süresini kuralının daha sonra çıkan bir yasayla değiştirilmesi çok sayıda kişi açısından mağduriyet oluşturmuştur.
Aktüeryel Dengenin tesis edilmesi, her yıl artarak devam eden sosyal güvenlik açıklarının ortadan kaldırılması amacıyla 2000 yılında hayata geçirilen bu düzenlemenin haklı tarafları yanında, yukarıda ifade etmeye çalıştığımız kazanılmış haklardan geriye gidilmesi ve konunun yaklaşık 5  milyon kişiyi ilgilendirmesi bugüne kadar yapılan tartışmaları da beraberinde getirmişti.

Kamuoyunda tartışılan bu kapsamdaki emeklilerin talebi ; Eylül 1999 tarihinden önce olduğu gibi yukarıda belirtilen 2 şartı doldurmuş olmaları halinde yaş şartı olmaksızın emekli olabilmelerinin sağlanması idi.

Eksik Primleri Tamamlama Yolu

Kadınlar için 20 yıllık süre 2019 itibarıyla tamamlanmış durumda. Erkekler için konulan 25 yıllık süre ise bazı sigortalılar için henüz tamamlanmadı. 1997, 1998 ve 1999 yıllarında işe girenler 2022, 2023 ve 2024 yıllarında süre şartını tamamlayacak. Bu durumda son tamamlama tarihi ise 8 Eylül 2024 olarak karşımıza çıkıyor.

Yapılması düşünülen düzenlemede sigortalıların yıl şartının yanında  prim şartının da tamamlanması gerekiyor. Eksik primi olanlar, tamamladıktan sonra emeklilik sistemine girmiş olacak. Burada eksik primin hangi yolla tamamlanabileceğine ilişkin açıklamalar yaparak konuyu aydınlatmaya çalışacağız.

1. Askerlik Borçlanması:

Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı bunlardan birisi. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor.

Bu durumda EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim gün sayısı kazanarak emeklilik hakkını elde edebilir. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılabilir.

2. Doğum Borçlanması:

Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Mevcut kanunlarımızda İlk sigortaya giriş tarihinden sonra  doğumu gerçekleşen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor .Bu durumda üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanarak eksik primini tamamlama imkanına kavuşabilir.

3. Bağkur’lu Sigortalılar İçin İhya İmkanı

Yapılacak düzenlemede  kapsam belirlenirken sigortalıların farklı kurumlarda sigortalı olarak çalışmış olmaları da göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılacağı tabiidir. Bu durumda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş ve eski tabirle Bağkur’lu yeni tabirle 4B’li vatandaşlarımız borçlarını ödeyemiş olmaları nedeniyle  borçlarını dondurma imkanından yararlanmışlarsa ve bugünlere ilişkin  primlerini ödememişlerse bu günlere ilişkin silinen prim borçlarına ilişkin dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmaları mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıp  primlerine ekleterek eksik günlerini tamamlayabilirler.

4. Hizmet Tespit Davası Açılması:

Yeni çıkarılacak EYT Yasasında Primi eksik olan sigortalılar  için bir başka imkan da hizmet tespit davası açılması. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespit davası açarak   bu günlerini tescil ettirebilir ve giriş tarihini geri çekebilirler.

Sonuç:

EYT kapsamında olup yukarıda belirtilen eksiklikleri olan sigortalıların  doğum, askerlik, Bağ-Kur gibi yasanın tanıdığı haklardan yararlanmaları ve bu kapsamda olan ödemelerini  bir an önce tamamlamalarında yarar var. Çünkü yasanın düzenleneceği ifade edilen aralık ayında ciddi bir yoğunluk ve yığılmalar nedeniyle sıkıntı yaşanabilir.