Bugüne kadar ; siyaset, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler ve konunun muhatabı vatandaşlarımız tarafından yapılan tartışma ve değerlendirmeler de dikkate alınarak hukuki boyut ve dengelerin daha da bozulacağı gerçeğine rağmen, hak kaybına uğrayan milyonlarca kişinin bu sorununu çözmek kaçınılmaz hale gelmişti. Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamaları ile sorun büyük oranda çözülmüş oldu. Baştan beri sorunun çözümü için çok yoğun bir şekilde çalışan dernek ve federasyonlar örnek alınması gereken bir mücadele örneği sergilediler.

EYT düzenlemesinin taslağı tek formül şeklinde teknik olarak tamamlandı. Düzenlemenin Aralık ayında Meclis’e sunulması, 15 Ocak 2023 tarihinde de yürürlüğe girmesi bekleniyor.

EYT KİMLERİ KAPSIYOR?

EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999 öncesi emeklilik sigortası girişi olan herkesi kapsıyor.

Bu sayı yaklaşık 5,5 milyon  kişi. 4/A eski tabirle SSK’da erkekler 25 yıl sigortalılık süresi, 5.000 gün prim, kadınlar 20 yıl sigortalılık  5.000 gün prim  süresini tamamlayanlar,4B- Bağkur 4/C Emekli sandığı(Devlet Memuru)’na tabi olanlar da ise erkeklerde 9.000 gün prim, 25 yıl sigortalılık süresi ile, kadınlarda 7.200 gün prim ve 20 yıl sigortalılık süresi ile emeklilik hakkı elde edilebilecek.

EYT yasası çıktığı anda bu şartları tamamlayan yaklaşık 2 milyon 250 bin kişi emeklilik hakkını elde ederken kalan yaklaşık 2.750.000 kişi de daha erken emekli olma hakkına kavuşacak ve şartları tamamladıkları anda emeklilik hakkını elde edecekler.

EYT BAŞVURU SÜRECİ NASIL OLACAK?

Prim günü ve sigortalılık süresini tamamlayan ve emeklilik hakkını kazanacak olan 2 milyon 250 bin kişi ilk etapta Ocak ayında yasanın yürürlüğe girmesiyle beraber emeklilik işlemlerini başlatacak. EYT ile emeklilik hakkı elde eden bir sigortalı 4/A kapsamında  çalışıyorsa emekli olacağı için istifa ettiğine dair dilekçeyi şirketine vererek ilk müracatını yapacak. Ardından SGK’ya emeklilik için başvuruda bulunacak.EYT düzenlemesi ilk emeklilik hakkı elde eden vatandaşlar ilk ödemelerini alacakları banka ve şubesini e-Devlet’ten veya emeklilik işlemleri sırasında SGK’da seçebilecek. Böylece EYT’linin emekli maaşı diğer emeklilerde olduğu gibi tercih ettiği bankaya yatırılacak.

EKSİK PRİMLERİ OLANLAR NE YAPACAK?

Kadınlar için 20 yıllık süre 2019 itibarıyla tamamlanmış durumda. Erkekler için konulan 25 yıllık süre ise bazı sigortalılar için henüz tamamlanmadı. 1997, 1998 ve 1999 yıllarında işe girenler 2022, 2023 ve 2024 yıllarında süre şartını tamamlayacak. Bu durumda son tamamlama tarihi ise 8 Eylül 2024 olarak karşımıza çıkıyor.

Yapılması düşünülen düzenlemede sigortalıların yıl şartının yanında  prim şartının da tamamlanması gerekiyor. Eksik primi olanlar, tamamladıktan sonra emeklilik sistemine girmiş olacak. Burada eksik primin hangi yolla tamamlanabileceğine ilişkin açıklamalar gazetemizin 24-31 Ekim,7-14 Kasım 2022 tarihli yazılarında ayrıntılı olarak açıklanmış olup aşağıda özet halinde sunulmuştur.

 1.Askerlik Borçlanması:

Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı bunlardan birisi. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor.

Bu durumda EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim gün sayısı kazanarak emeklilik hakkını elde edebilir. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılabilir.

 2.Doğum Borçlanması:

Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Mevcut kanunlarımızda İlk sigortaya giriş tarihinden sonra  doğumu gerçekleşen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor Bu durumda üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanarak eksik primini tamamlama imkanına kavuşabilir.

 3.Bağkur’lu Sigortalılar İçin İhya İmkanı

Yapılacak düzenlemede  kapsam belirlenirken sigortalıların farklı kurumlarda sigortalı olarak çalışmış olmaları da göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılacağı tabiidir. Bu durumda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş ve eski tabirle Bağkur’lu yeni tabirle 4B’li vatandaşlarımız borçlarını ödeyememiş olmaları nedeniyle  borçlarını dondurma imkanından yararlanmışlarsa ve bugünlere ilişkin  primlerini ödememişlerse bu günlere ilişkin silinen prim borçlarına ilişkin dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmaları mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıp  primlerine ekleterek eksik günlerini tamamlayabilirler.

 4.Hizmet Tespit Davası Açılması:

Yeni çıkarılacak EYT Yasasında Primi eksik olan sigortalılar  için bir başka imkan da hizmet tespit davası açılması. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespit davası açarak   bu günlerini tescil ettirebilir ve giriş tarihini geri çekebilirler.