“Hayal gücü insanın sahip olduğu en büyük armağandır.”
Nikola TESLA

Yazıya, geçtiğimiz yaz 31 Ağustos ve 1 Eylül’de Hüdavendigar Parkı’nda 3 arkadaşımla birlikte yapıp, Ukrayna ve Filistin’de savaşın ortasında büyümek zorunda kalan ve hatta hayatlarını kaybeden çocuklara ithaf ettiğimiz graffiti ile başlamak istiyorum.

Şenlikteki herkes, konu bakımından serbest çalışmalar yaparken, onların aksine, o dönemde şiddetini epey arttıran çatışma ortamına dikkat çekmek amacıyla arkadaşlarımla yukarıda gördüğünüz 2 buçuk metreye 7 buçuk metre eseri sprey boyalarla gerçekleştirdik. Ziyaretçiler ve sonrasında da sosyal medyanın etkisiyle birçok kişi tarafından takdir ve tebrik mesajları aldık.

Ama bu durum hep böyle değildi. 2000’lerin ortasında Bursa’da graffiti çizmeyi bırakın, sokaklarda bir yerde graffiti görmek bile çok zordu. Mithatpaşa İlköğretim Okulu’nun şimdilerde ne yazık ki yıkılıp adı değişen binasında, çizdiğim ilk graffitileri arkadaşlarıma ve resim öğretmenime gösterdiğimi hatırlıyorum o yıllarda. O zamanlar okula bir şeyler çizme konusunda müdürümüzü ikna edememiştik. Ben de aileme gidip, onlara bir yerleri boyamak istediğimi söyledim. Annem başta karşı çıksa da babamın desteğiyle önce kendi odamı boyamıştım. Sonuç benim için harika olsa da, bugün dönüp baktığımda rezil diyebileceğimiz bir graffiti ortaya çıktığını söyleyebilirim! Ama o ilk duvarla kalmayıp, üstünü defalarca kez tekrar boyadım ve nihayet artık ortaya düzgün bir şeyler çıkardığımda, çizdiklerim evin dışına yani kamusal alana taşmaya başladı.

Maksem’de Karabaş-i Veli Tekkesi’nin hemen ilerisinde oturduğumuz binanın garaj kapısını boyarken yaşadığım bir olayla resim çizmenin herkes için aynı anlamı ifade etmediğini anlamıştım. Bilirsiniz, Eski Bursa’nın o kesimi, yanında tekke olduğunu da düşündüğünüzde biraz tutucudur. Bir gün yaşlıca bir hacı amcanın ben graffiti çizerken yanıma yanaşıp “Evladım, bu çizdiklerin nedir böyle? Allah korusun, sen satanist misin? Bak Allah var, kitap var, gel böyle şeyleri çizmekten vazgeç” dediğinde çok şaşırdığımı hatırlıyorum. Amcaya kendimi çocuk aklımla zar zor da olsa ifade ettikten sonra, bir sonraki gün graffitinin yanına Arapça kalp içinde Allah yazmıştım.

O mahallenin çocuğu olduğum bilindiğinden aynı hacı amca ile rastlaştığımız ilk gün beni çevirip, “Bak şimdi ne güzel olmuş, Maşallah, Barekallah!” demişti.

Graffiti aynı şekilde orada dursa da, yanına eklenmiş, onun duygularına ve hayat perspektifine hitap eden yeni bir şey görmesi, hacı amcanın komple graffitiye bakış açısını değiştirmişti.

Yaşadığım bu olay, bana toplumun nasıl manipüle edilebileceğini öğretmiş, küçük bir örnekle beni epey büyütmüştü!

Başlarda satanizmle ya da siyasi mesajlarla anılan graffiti, yıllar içerisinde görünürlüğünün artması, cafe ve restoranlarda yer bulmasıyla bugün artık Bursa’da yerel yönetim tarafından desteklenen ve hatta şenliği yapılan bir konumda! Hayattaysa hacı amcanın eskaza yolunun bu yıl 21-22 Haziran’da Hüdavendigar Park’a düşmesini çok isterim! Belli mi olur, Mihraplı’da bir ikindi namazı sonrası parkta yürüyüş yaparken denk geliriz belki!

Şenliğin ilkini 2022 yılında Hayvanat Bahçesi’nin duvarlarına gerçekleştirmiştik. Etkinlik boyunca Kent Estetiği Şube Müdürlüğü’ndeki arkadaşlarla tanışıp, bu işi daha ileriye nasıl taşıyabileceğimizi konuşmuştuk.

Bir sonraki yılda ise Belediye’nin konuya verdiği desteğe hayran kaldık. Çünkü bu kez şenlik Hüdavendigar Parkı’nda çok daha büyük bir alanda olacak ve taşınabilir panolara graffiti çizilecekti.
Düşünün, standart ahşap panolar her sanatçının boyut isteğine göre birbirine eklenip, arkadan metal profillerle birbirine tutturulacak, istenilen arka plan renklerine boyanacak, kamyonlarla alana taşınıp, ayakları tutturulacak, her sanatçı için istenilen sprey boyalar ayarlanacak, etkinlik bittiğinde de eserler muhafazaya alınıp, vinçlerle tekrar kamyonlara yüklenip, şehrin farklı noktalarına asılacak. Ve bu yaklaşık 60 sanatçı için yapılıyor olacak. Bunların yanı sıra şehir dışından gelen katılımcılara konaklama, yol ve yemek desteği sağlanacak.
Şenliği bana koordine et deseler, böyle bir planlama finansal ve gerektireceği fiziksel efor nedeniyle kabul görmez diye teklif etmeye dahi çekinirdim.

Açıkçası bu benim hayal edebildiğimden çok daha fazlasıydı ve bir kez daha huzurlarınızda Büyükşehir Belediyesi’ne ve etkinlikte emeği geçen çalışanlarına teşekkür ediyorum.

 

Madem Belediye graffitiye benim hayal edebildiğimden fazla kıymet veriyor, eli yükseltiyorum. Bursa’nın şehir merkezine gelen ve konaklama ortalaması 1,4 gece olan turistleri düşünün. Ulucami, Tophane, Yeşil Türbe ve çevresindeki tarihi yerleri gezdikten sonra, gençlerin ve dahi yabancı turistlerin de ilgisini epeyce çekebilecek merkeze yakın bir sokak/alan tanımlasak ve burayı Avrupa’da birçok şehirde olduğu gibi graffitiler ile doldursak. Hatta Belediye öncülüğünde orada bir graffiti atölyesi kursak; gençlere, çocuklara graffitiyi öğreten, şehrin tarihi ve kültürel yapılarına zarar vermeden, vandalizmden uzak durarak nerelere nasıl graffiti yapabilecekleri konusunda yol göstersek, fena olmaz mı?

Bunun graffitinin ruhuyla ters düşeceğini savunanlarınız olabilir, onlara yerel yönetimler ve STK’larca desteklenen dünyadaki bazı graffiti festivallerini ve Hall of Fame kavramını (sanatçılar için tanımlı graffiti alanları) araştırmalarını öneriyorum.

 

Avrupa’da bazı şehirlerde bu tarz graffiti turları için rotalar oluşturuluyor, hatta rehber eşliğinde ücretli geziler dahi düzenleniyor.

Altıparmak’ın kentsel dönüşümünü konuştuğumuz bu günlerde, graffiti için böylesi bir alan ayırsak, ilk yazıda da bahsettiğim Romangal İpek Fabrikası’nın yeni fonksiyonlarından biri de böylesi tanımlı bir Hall of Fame alanı olsa, sizce de Bursa’daki turist konaklama ortalaması artmaz mıydı?

Altıparmak’ta, platin sarısı saçları ve çilli ellerinde tuttuğu haritayla, sağa sola yönelip bizim çizdiğimiz graffitilerin olduğu koskaca bir binanın cephesindeki çizimi (mural) ararken yönünü bulmaya çalışan İngiliz bir turiste rastlamak epey keyifli olurdu.

Konuya ilgi duyanlar için Bursa Tahtakale Konuşmaları’nda Bursa’da graffiti kültürünün nasıl başladığı ve geliştiğiyle ilgili yaklaşık 40 dakikalık bir sunum gerçekleştirmiştim.

Dileyenler Youtube üzerinden, yaptığım Bursa’da Graffiti sunumunu izleyebilirler. Instagram üzerinden benimle iletişime geçerseniz, sunumu size iletebilir ve hatta konu ile ilgili merak ettiklerinizi cevaplayabilirim! (Instagram: @Rulman.art.project)

Bitirirken, zaman zaman benden tavsiyeler isteyen genç kardeşlere bir not: Küçükken defterimin kenarına çizdiğim resimlerin, bir gün yaşadığım şehrin duvarlarında gezebileceğini arkadaşlarıma anlatsam, muhtemelen çoğu benimle alay ederdi. Ama -evet- gezdiler ve başlangıçta gösterdiğim çalışmayı bugün Mudanya Plajı’nda görmek mümkün. Unutmayın, her şey hayal etmekle başlar!