Kıymetli okurlarım. Karaciğer vücuttaki metabolik işleyiş için gerekli çeşitli biyokimyasal fonksiyonları yerine getiren ve adına workhorse (at veya eşek gibi çalışan kimseler için kullanılır) denilen bir organımızdır. Kendisine bu işlemleri yapması ve gerekli maddelerin taşınması için dakikada ortalama 1.5 litre kan yollanır. Bu durum kabaca karaciğerin aynı zamanda bir süzme yaptığını da göstermektedir. Obez bireylerde depo edilen yağlardan salgılanan serbest yağ asitleri karaciğer tarafından alınır. Bu durum karaciğer hücrelerinin yağ ile dolmasına neden olur.

Obeziteye bağlı olarak gelişen karaciğer yağlanması alkole bağlı olarak gelişmeyen, karaciğerde ilerleyici bir iltihap, karaciğerde nedbe dokusu (hücre kaybı sonucu gelişen ölü alanlar), karaciğer içi trigliserit artışı gibi bir dizi olayların gerçekleştiği durumların sonucudur. Çok sık rastlanılan bu durum ciddi sonuçlara neden olabileceği için dikkatle takip edilmelidir. Çünkü karaciğer yağlanması insülin direnci ardından gelişen tip 2 diyabet, metabolik sendrom ve kalp damar hastalıkları gibi bir takım ciddi durumlar ile ilişkilidir. Trigliserit artışı, hipertansiyon gelişimi de yukarıda sayılanlara katkıda bulunur. Sonuçta karaciğer yağlanmasının artarak sürmesi karaciğer hücrelerinin ölümüne ve siroza yol açabilir. Günümüzde ABD’deki karaciğer nakillerinde ilk sırayı artık obeziteye bağlı olarak gelişen karaciğer sirozu almaktadır. Bu nedenle karaciğer yağlanmasına ciddi bir halk sağlığı penceresinden de bakmak gereklidir.

Obez veya aşırı kilolu iseniz ve yağların birikimi karın bögesinde fazla ise (elma tipi kilo alma), tiroid dokunuz az çalışıyorsa, insülin direnciniz varsa, yüksek kan yağlarına ve yüksek kan basıncına sahipseniz, metabolik sendromunuz varsa, 50 yaş üzerinde ve sigara içen bir bireyseniz karaciğer yağlanmanızın olması büyük bir ihtimaldir. Bu durumların çoğunun olmadığı küçük çocuklarda dahi karaciğer yağlanmasına rastlanılabilmektedir.

Obezite kaynaklı karaciğer yağlanmasında başlangıç aşamalarında pek belirti görülmez. Karında şişkinlik, dolgunluk hissi, dışkılama ve gaz şikâyetleri, nadiren sağ yan ağrısı gibi belirtiler vardır ve kişilerce bunlar pek dikkate alınmaz. Zamanla bu yakınmalar karaciğerdeki durumun ilerlemesi ile yorgunluk, halsizlik ile daha dikkati çeker hale gelir. Karaciğer fonksiyonlarının azalması ile ilgili bir çok yakınma da gün yüzüne çıkar.

Karaciğere ait bazı tetkikler rutin incelemeler esnasında kendisini gösterebilir. Ancak ilk ve kolay tanı karaciğerin ultrasonografik (USG) incelenmesi ile gerçekleşir.Özellikle obez genç ve çocukların 3 yılda bir USG ile durumlarının değerlendirilmesi önemlidir.

Yağlanmaya bağlı karaciğer hastalığında en önemli tedavi yaşam tarzı değişiklikleridir. Kilo vermek için mücadele edilmelidir. Egzersiz, sağlıklı beslenme temel ilkeler olmalıdır. Kilo verirken önemli olan zayıflamak değil (kas ve su kaybı yaptıran bir çok kilo verme metotları maalesef bilinçsizce uygulanabilmektedir) kontrollü olarak vücudun fazla yağlarından kurtulmaktır. TOFI sendromu adı verilen bir durum vardır. Kişi dışarından zayıf görünse bile içeriden yağlıdır. Bu durum MR gibi görüntüleme metodlarının iyice kullanıma başlamasından sonra daha iyi anlaşılmıştır. Kişi burada az yemek yemekte ancak yediği gıdalar hızla emilen ve boş kalorilerden ibaret, trans yağ ve karbonhidrat içeren gıdalardan oluşmaktadır. Bu nedenle kilonun değerlendirilmesinde vücut kitle indeksini baz almak hatalı yaklaşımlara neden olabilir.

Karaciğer yağlanmasını önlemek için bazı ilaçlar önerilmektedir. Ancak bu durum kişinin yaşam tarzını düzenlemediği durumlarda etkisiz kalır. Pek çok bilim insanına göre obeziteye bağlı karaciğer yağlanmasını tam anlamı ile tedavi eden bir ilaç yoktur. Önemli olan bataklığı ilaçlayıp sivrisineklerden kurtulmak değil, bataklığı kurutarak sivrisineklerin burada artık üreyememesini sağlamaktır.

Kıymetli okurlarım. Karaciğer yağlanmasını ciddiye alın.