Bursa’nın Yenişehir ilçesinde, yaşları 18 ile 70 arasında değişen kadınlar, günün erken saatlerinde traktör römorkları ya da kamyonetlerin arkasında tarlaya gidiyor.

Yolculuk sırasında boş kutulardan müzik sesleri üreten kadınlar, şenlik havasında şarkılar söyleyerek, iş yapacakları yere ulaşıyorlar.

Ürünlerin olgunlaşma süreci olan yaz aylarında güneşin altında çalışan kadınlar, domates, biber, salatalık, patlıcan ve fasulye gibi sebzelerin üretildiği tarlalarda, ürünlerin civarında oluşan zararlı otları çapalarıyla temizliyor.

Güç ve dikkat gerektiren bu işlemi, bitkilerin köküne ve gövdesine zarar vermeden titizlikle yürüten kadınlar, tarlada yan yana çapa yapıyor.

Ellerindeki çapayı olabildiğince hızlı ve seri kullanan kadınlar, işin sonunda tarlada en küçük zararlı ot bırakmazken, bu ince işleriyle birim alandan alınan verimde önemli rol oynuyor.

“Kolay değil, diğer işlere benzemez”

Çapacı kadınlardan Muhteber Gündüzer, yaklaşık 34 senedir tarlalarda işçi olarak çalıştığını söyledi.

Tarladaki en hassas işin çapacılık olduğunu belirten Gündüzer, “Kolay değil, diğer işlere benzemez. Güç isteyen bir iş ve terini akıtmak zorundasın. Her kadın yapamaz. Tarım işçileri arasında çapacı kadınlar özellikle seçilir.” ifadesini kullandı.

Gündüzer, çapa işçilerinin sayılarının her geçen gün zorluğundan dolayı azaldığını ve çoğunlukla tarlalarda Suriyelilerin çalıştığını dile getirdi.

Gençlerin de işin zorluğundan dolayı çekindiklerini ve çoğunun üniversitede okuduğunu anlatan Gündüzer, “Sebze üretilen kırsal alanlarda, köylerde her genç kız bu çapayı mutlaka öğrenirdi. Çok farklı bir iş, ne mutlu yapabilene. Çapa yaparken kökün zedelenmemesine, zararlı otun kalmamasına dikkat ediyoruz. Ot kaldığı zaman iki sefer kazdıktan sonra üçüncü sefer kazmak zorunda kalıyoruz. Onun için püf noktaları iyi bilmek gerekiyor. Yaptığımız çok ince işler. Bilmeyen birinin bu tarlaya gelip bu işi yapmaması gerekiyor.

“İşçiliğin üst seviyede olması gerekiyor”

Yenişehir Ziraat Odası Başkanı Sadi Aktaş da ilçelerinin tarım potansiyelinin yüksek olduğunu belirterek, domates, biber, salatalık ve fasulye gibi birçok sebze üretildiğini söyledi.

Ekilebilir 520 bin dönüm arazi olduğunu aktaran Aktaş, “Tarım zor bir şey. Çapa gibi hassas işleri içinde barındırıyor. İşçiliğin üst seviyede olması gerekiyor.” dedi.

Tarladaki en zahmetli işi çapacı kadınların yaptıklarını ifade eden Aktaş, şöyle devam etti:

“Onların yaptıkları iş gerçekten zahmet ve emek istiyor. Mart ayından itibaren çapalama işlemini yapmaya başlıyorlar. Tohumun ya da fidenin tarlaya bırakılmasından sonra en hassas işi çapacı kadınlar yapıyor. Öyle kolay değil. Hem hızlı olacaksın hem en küçük ota kadar temizleyeceksin hem de bunları yaparken bitki gövdesine hiç zarar vermeyecek. Ağzı keskin bir metalle bunu yapabilmek beceri ister.”

“İşi bilenler yapmalı rastgele olmaz bu çapa”

Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Vural ise çapanın bir tarlada olmazsa olmazlardan olduğunu belirterek, teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin çapacı kadınların yaptığı işin her zaman büyük önem taşıdığını söyledi.

Kadınların hem yabancı otları temizlediğini hem de küçük kanallarla suyun köke inmesini sağladığını dile getiren Vural, “İşi bilenler yapmalı, rastgele olmaz çapa. Yabancı otları temizlemezsen verim düşer, toprak parçalanmazsa sulama olmaz, verim düşer. Fideye, bitkinin gövdesine verilecek en küçük zarar, üretime olumsuz yansır, verim alamazsın. İşi bilen çapacılar nasıl verimde önemli rol oynuyorsa, bilmeyenlerin üretimin düşmesine yol açabilir.” ifadelerini kullandı.