BM Genel Kurulu 70. dönem genel görüşmelerinde liderler Suriye konusunda görüş ayrılıklarını gideremedi. Soruna siyasi çözüm bulunması gerektiğini belirten liderler Beşşar Esed konusunda fikir birliği sağlayamadı.

BM Genel Kurulu görüşmelerinde, 4 yılı aşan ve 250 bin kişinin ölümüne neden olan Suriye krizine diplomatik çözüm bulma umutları hayata geçirilemedi. Liderlerin BM’de anlaşabilecekleri ve çözüm için orta yol bulabileceklerine dair beklentiler de gerçeğe dönüşmedi.

Genel görüşmelerin ilk gününde kürsüye çıkan ABD Başkanı Barack Obama, Esed’in “masum çocuklara varil bombalarıyla saldıran bir tiran” olduğunu kaydederek, “Suriye’deki sorunu çözmek için Rusya ve İran dahil her ülkeyle çalışmaya hazırız. Bu kadar kan dökülmesinden, katliamdan sonra savaş öncesi statükoya geri dönülemeyeceğini de kabul etmemiz lazım” dedi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise Genel Kurul’daki konuşmasında Esed’e destek verilmesini isteyerek, “Terörist gruplarla savaşan Irak ve Suriye’ye askeri ve teknik destek sağlıyoruz. Terörizmle yüz yüze savaşan Suriye hükümeti ve ordusu ile işbirliğine gitmemek büyük hatadır. DAEŞ ve diğer terörist örgütlerle sadece Esad’ın ordusu ve Kürt milisler gerçekten savaşıyor” diye konuştu.

“Esed konusunda görüş ayrılığı var”

İki lider akşam da BM’de yaklaşık 1 buçuk saat ikili görüşme yaptı. Bu toplantının ardından Beyaz Saray kaynakları, Suriye meselesinde Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in iç savaşı sona erdirmekteki rolü hakkında iki taraf arasında temelde görüş ayrılığı bulunduğunu belirtti.

Rusların, Esed’i radikal gruplara karşı bir siper olarak gördüğünü dile getiren yetkili, ABD’nin ise Esed’i bölgedeki mezhepsel çatışmaları kızıştıran kişi olarak gördüğünü söyledi. Yetkili, “Ruslar, Suriye’de siyasi bir çözüm olmasının ve bu siyasi çözümün peşinde olan bir sürecin başlamasının önemini kesinlikle anladılar. Bu sürecin sonucunun ne olacağı hakkında farklı görüşlerimiz var, özellikle de Esed’e ilişkin” ifadesini kullandı.

Ban Ki-mun BMGK’yı eleştirdi

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun ise açılış konuşmasında, “BM Güvenlik Konseyi ve diğerlerinin 4 yıllık diplomatik tıkanıklığı, Suriye krizinin kontrolden çıkmasına izin verdi” dedi.

Çatışmayı sonlandırmanın öncelikle Suriye’de savaşan tarafların sorumluluğunda olduğunu anlatan Ban, “Çözüm için sadece Suriye’deki taraflara bakmak yeterli değil. Savaş bölgesel güç ve rekabetle de ilişkili. Ülkeye akan para ve silahlar ateşi körüklüyor” yorumunu yaptı.

Çözüm için beş ülkeyi adres gösteren Ban, “Özellikle beş ülke Suriye konusunda anahtar konumda. Bunlar Rusya, ABD, Suudi Arabistan, İran ve Türkiye. Taraflardan biri uzlaşmaya yanaşmadığı müddetçe sahada değişiklik beklemek faydasız” ifadelerini kullandı.

Ban, Suriye’deki savaş suçlarının cezasız kalmaması gerektiğine de vurgu yaparak, “Vahşet suçları için dokunulmazlık olmamalı. Adalet taahhüdümüz, buradaki durumu Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) sevk etmeyi gerektirir” diye konuştu.

Geçen yıl BM Güvenlik Konseyi’ne bu yönde gelen tasarıyı Rusya ve Çin veto etmişti.

“Esed çözümün parçası olamaz”

Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ise konuşmasında Fransa’nın Suriye’deki savaşı sona erdirmek için küresel çaba gösterip sorumluluk üstleneceğini belirterek, Suriye’de çatışmanın, Beşşar Esed’in iktidardan uzaklaştırılmasıyla sona erebileceğini kaydetti.

Hollande, “Esed sorunun kökeni, çözümün parçası olamaz… Esed gitmeli” dedi.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise terörizmin mağlup edilmesi ve demokrasinin getirilmesi için İran’ın yardıma hazır olduğunu anlatarak, “Irak ve Afganistan’da demokrasinin oturmasına yardım ettiğimiz gibi, Suriye ve Yemen’de de demokrasinin hakim olmasına yardım etmeye hazırız” değerlendirmesinde bulundu.

Davutoğlu: “Ne Esed, ne DAEŞ”

Genel Kurul’a yarın hitap edecek Başbakan Ahmet Davutoğlu ise dün bir basın toplantısı düzenleyerek, Esed’in geçiş sürecinde olamayacağını bildirdi.

“Bu yeni Suriye’de, Esad’ın veya DAEŞ’in yeri olamaz. Ne Esad, ne IŞİD, gelecek Suriye açısından böyle olmalı” diyen Davutoğlu, “Şimdi 4 yıl geçtikten, 300 bin insan katledildikten, 6 milyona yakın insan mülteci durumuna düştükten, 7-8 milyon Suriyeli içeride yerinden edilmiş durumuna düştükten sonra ülkenin sadece yüzde 14’ünü kontrol edebilen bir tirandan, diktatörden geçiş sürecini başarıyla yönetmesini beklemek mümkün değil” ifadelerini kullandı.

Suriye konusunun, hem Davutoğlu’nun yarın Genel Kurul’da yapacağı konuşmada hem de BM Güvenlik Konseyi’nde düzenlenecek bakanlar toplantısında gündeme gelmesi bekleniyor.

BMGK’ya Rusya tarafından konuya ilişkin bir karar tasarısının sunulması da öngörülüyor. Putin, BM’deki konuşmasında bu konuya değinerek, “BMGK’ya, DAEŞ ile mücadele eden tüm güçlerin koordine edilmesini sağlayacak bir karar tasarısı sunacağız. Bu koordinasyon BM Şartı temelinde olmalı” diye konuşmuştu.