Türkiye’de anayasa değişiklikleri için bugüne kadar 6 kez halk oylamasına gidildi. Kamuoyunda ‘referandum’ olarak da ifade edilen 1961, 1982, 1987, 2007 ve 2010 yıllarındaki halk oylamalarında, sandıktan ‘evet’ sonucu çıkarken, 1988’deki halk oylamasında vatandaşların tercihi ise ‘hayır’ oldu.

Türkiye, 18 maddelik yeni anayasa değişikliğini oylamak için bugün sandık başına gidiyor. Halk oylamasında yurt içinde 55 milyon 319 bin 222 seçmen, 167 bin 140 sandıkta oy kullanacak, cezaevlerinde 461 sandık kurulacak.

Seçmen bilgi kağıdı gelmeyen vatandaşlar da oy kullanabilecek. Kağıdı bulunmayıp kütüğe kayıtlı olanlar, ibraz edecekleri kimlik belgeleriyle (nüfus kağıdı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, ehliyet, evlenme cüzdanı) oy verebilecek. Üzerinde T.C. kimlik numarası olmayan bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında seçmen bilgi kağıdı veya T.C. kimliğini ispata elverişli belgeyi ibraz etmesi gerekecek. Seçmenler, YSK’nın ”www.ysk.gov.tr” internet sitesinden de hangi sandıkta oy kullanacaklarını öğrenebilecek. Halk oylamasında, ‘Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu’ filigranlı sarı renkli zarflar ve beyaz renk üstünde ‘Evet’, kahverengi renk üstünde ‘Hayır’ ibareleri bulunan iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulaları ile ‘tercih’ mührü kullanılacak.

OY VERME SAATLERİ

Seçmenler, Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis’te 07.00-16.00, diğer illerde ise 08.00-17.00 saatlerinde sandık başına gidecek. Oy kullanmanın bitiş saatine gelindiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sırayla oylarını kullanabilecek.

SEÇİM YASAKLARI

YSK’nın hazırladığı seçim takvimi kapsamında propaganda serbestliği, dün saat 18.00’de sona erdi. Bugün saat 06.00’dan 24.00’e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak, eğlence yerleri oy verme süresince kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek. Emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka kimse silah taşıyamayacak. Radyolar ve her türlü yayın organlarınca saat 18.00’e kadar seçim ve seçim sonuçlarıyla ilgili haber, tahmin ve yorum yapılamayacak. Bütün yayınlar saat 21.00’den sonra serbest olacak ancak YSK tarafından gerek görülmesi halinde saat 21.00’den önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.

​

NEYİ OYLUYORUZ?

*Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılacak, milletvekili seçilebilme yaşı 25’ten 18’e indirilecek.

*TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiği kesilmeyecek.

*Meclis ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı gün yapılması öngörülüyor. Cumhurbaşkanı, parti başkanı ise meclis seçimine girecek milletvekillerini belirleyebiliyor.

*Meclisin bütçe konusunda sahip olduğu kanun teklifinde bulunma yetkisi cumhurbaşkanına veriliyor.

*Yürütme organında köklü değişiklikler söz konusu. Başbakan ve bakanlar kurulu kaldırılıyor, bunların sahip olduğu tüm yetkiler cumhurbaşkanına devrediliyor.

*Düzenlemede, cumhurbaşkanına kendi seçimlerini yenilemek kaydıyla milletvekili seçimlerini yenileme yetkisi veriliyor. Kimi anayasa hukukçuları, bu yetkinin teknik anlamda ‘fesih yetkisi’ olduğu ve yürütme karşısında meclisi güçsüzleştirdiği eleştirisinde bulunuyor. Meclisin de iki seçimi yenileme yetkisi bulunuyor. Ancak meclisin bunu gerçekleştirebilmesi için 360 vekilin oyu gerekiyor.

KARARNAME VE OHAL YETKİSİ

*Cumhurbaşkanı yardımcılarını ve bakanları atama yetkisine sahip. Bu kişilerin milletvekili olması zorunluluğu yok. Cumhurbaşkanı üst kademe kamu yöneticilerini atama ve görevlerine son verme yetkisine de sahip olacak.

*Cumhurbaşkanı OHAL ilan edebilecek ve OHAL’i ilgilendiren her konuda kararname çıkartabilecek. 

*Cumhurbaşkanının görev süresi de iki dönemle (5+5) sınırlı olmasına rağmen ikinci döneminde meclis seçimleri yenileme kararı verirse, cumhurbaşkanı üçüncü kez aday olabilecek.

*Cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlar kuruluna ait yetkileri devralıyor ancak onların tabi olduğu denetim usullerine tabi olmuyor. Değişiklikle meclisin sahip olduğu gensoru ve sözlü soru yetkisi kaldırılıyor, yazılı sorular da sadece cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yöneltilebiliyor.

CUMHURBAŞKANI SUÇ İŞLERSE

*Cumhurbaşkanı hakkında, suç işlediği iddiasıyla meclis soruşturması mümkün. Bunun için 301, soruşturma açılabilmesi için 360, soruşturma sonucunda Yüce Divan’a sevk için 400 milletvekilinin oyu gerekiyor.

*Cumhurbaşkanına, Hâkimler ve Savcılar Kurulu daimi üyesi Adalet Bakanı ve müsteşarı haricinde 4 üyeyi daha seçme hakkı veriliyor. Kalan üyeleri meclis seçiyor. Kurulun üye sayısı 13’e düşürülüyor.

*Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 17’den 15’e düşürülecek.

*1961 Anayasası’nda 4 yıl olan seçim dönemi, 1982 Anayasası’nda 5’e çıkartılmıştı. 5 yıllık süre ülkenin siyasi gerçeklerine uymadığı gerekçesiyle 2007’de 4’e indirildi. Şimdi yeniden 5’e çıkartılıyor.