Sigara içenler için bağımlılıktan kurtulmak çok güç olabiliyor. 

Tiryakilerin önemli bir kısmı, hayatlarında en az bir kere sigarayı bırakmayı deniyor ancak bir süre sonra yeniden başlıyorlar.

Bağımlıların sigarayı bırakamamalarının altında yatan en önemli nedenlerinden biri ise; sigarayı bir arkadaş gibi görmeleri ve karşılaştıkları olumlu ya da olumsuz tüm olayları sigarayla paylaşmaları. 

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Bahri Temuray sigaranın bir yol arkadaşı olmadığının altını çiziyor, “Siz tüm hayatınızı onunla paylaştığınızı düşünürken o sessizce hayatınızı elinizden alıyor” diyor. 

Sigarayı bıraktıktan sonra vücudun nikotinin zararlarından kurtulması zamanla mümkün oluyor. 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü nedeniyle sigaranın zararlarına dikkat çeken Dr. Temuray sigarayı bıraktıktan sonraki ilk 20 dakikadan 15 yıla kadar vücutta meydana gelen olumlu değişimleri anlattı. 

BAĞIMLILAR EN ÇOK YOKSUNLUK DÖNEMİNDEN KORKUYOR

Sigarayı bırakmaktan çok bırakmaya karar verme aşamasının zorlu olduğunu belirten Dr. Temuray, “En zor olan bırakmayı düşünme evresi. Bağımlı, sigarayı bıraktığında yaşayacağı yoksunluk döneminden endişe ediyor. Ancak bu yoksunluk ömür boyu devam eden bir süreç değil. Kararlı olunduğunda yoksunluk belirtilerinin üstesinden gelmek çok daha kolay. Sigarayı bırakmada birinci kural; günlük koşullar nasıl olursa olsun bıraktıktan sonra bir tane bile yakmamak. Çünkü bu davranış anıları, tadını ve kişiye verdiği hissi beynin yeniden hissetmesine neden oluyor. Sıklıkla sigarayı bıraktıktan sonra ara ara bir tane içenler bir süre sonra yeniden başlıyor” diye konuşuyor.

YAVAŞ YAVAŞ ÖLDÜRÜYOR

Sigara; kanser, kalp ve akciğer hastalıkları başta olmak üzere birçok sağlık sorununun başlıca nedenlerinden biri. Dünyada her yıl 5 milyon kişi ve Türkiye’de 100 binden fazla kişi yani ölen her 4 kişiden biri, tütün kullanımına bağlı nedenlerden hayatını kaybediyor. 

Bu sayının 2030’da 240 bine ulaşılacağının tahmin edildiğini belirten Dr. Temuray şunları söylüyor: “Erkeklerde tüm kanser türlerine bağlı ölümlerin yüzde 35’i, kadınlarda ise yüzde 15’inin nedeni sigara. Akciğer kanserine bağlı ölümlerin ise yüzde 90’ının temelinde sigara yatıyor.

Kronik bronşit ve amfizem gibi nefes darlığı yapan solunum sistemi hastalıklarının en önemli nedeni de yine sigara. Bu hastalıklar nedeniyle hayatını kaybedenlerin oranı, hiç içmeyenlere göre 40 kat fazla. Ayrıca sigara; kan dolaşımı ve damarlar üzerine etkileri nedeniyle beyin damarı hastalıkları ve felç olma riskini artırıyor, bacak kangrenlerine neden olabiliyor.” 

HANGİ HASTALIKLARDA RİSKİ ARTIRIYOR?

Sigara bağımlılığı ile birçok kanser türü arasında doğrudan ilişki var. Sigara; akciğer kanseri başta olmak üzere, gırtlak, prostat, diş eti ağız, mesane, yemek borusu, dil, pankreas, bademcik ve rahim ağzı kanserlerinin oluşum riskini artıyor. Ayrıca; erkeklerde iktidarsızlık, felç, ülser, kronik bronşit, bacak damar hastalıkları, kalp krizi, kadınlarda kısırlık ve KOAH gibi hastalıklara da yol açtığı biliniyor.

DOĞMADAN SİGARA İÇEN BEBEKLER

Sigara aynı zamanda hamile kadınlarda düşük ve erken doğum riskini artırıyor, bebeklerin düşük kiloda doğmasına neden oluyor ve bebeklerde ani ölüm riskini 6 kat artırıyor. Yine hamilelik döneminde sigara içen annelerin bebeklerinin zeka düzeyi düşük olabiliyor ve davranış bozuklukları görülebiliyor. 

35 yaşından daha önce sigarayı bırakanlarda erken ölüm riskinin hemen hemen yok olduğunu söyleyen Dr. Temiray, sigarayı bıraktıktan sonra vücutta gelişen etkileri şöyle anlatıyor: 

BIRAKMA EVRESİNDE VÜCUTTA NELER DEĞİŞİR?

• 20 dakika sonra, kan basıncı ve nabız normale dönüyor, el ve ayak dolaşımı düzeliyor.

• 8 saat sonra, kan oksijen düzeyi normale dönüyor, kalp krizi geçirme riski azalıyor.

• 24 saat sonra, vücut karbonmonoksitten arınıyor.

• 48 saat sonra, kandaki nikotin düzeyi azalıyor, tat ve koku duyusu artıyor, peptik ülserli hastaların tedaviye verdikleri cevap artıyor.

• 72 saat sonra, hava yollarının gevşemesi sonucu nefes alıp verme rahatlıyor, solunum yolları fonksiyon görmeye başladığı için sekresyon miktarı artıyor, hava yolları kendi kendini temizlemeye çalışıyor. Enerji düzeyi artıyor.

• 2-12 hafta sonra, tüm vücuttaki dolaşım düzeliyor, solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma riski azalıyor, yürürken yorulma ve tıkanma daha az görülüyor.

• 3-9 ay sonra, öksürük, kısa aralıklarla nefes alıp verme ve wheezing yani hırıltılı ya da ıslık sesli soluk alıp verme gibi solunum yolu problemleri düzeliyor, akciğer fonksiyonları yüzde 5-10 oranında artıyor.

• 12 ay sonra, koroner kalp hastalığı riski yarı yarıya azalıyor.

• 12-36 ay sonra, mesane kanseri riski yüzde 50 azalıyor.

• 5 yıl sonra, kalp krizi geçirme riski, yemek borusu ve ağız boşluğu kanserleri riski yüzde 50 azalıyor.

• 10-15 yıl sonra, kalp krizi geçirme riski hiç içmeyenlerle aynı seviyeye iniyor, akciğer kanseri riski sigara içenlere göre yüzde 50 azalıyor.

SİGARAYI BIRAKMAK SOSYAL HAYATI DA OLUMLU ETKİLİYOR

Genel sağlık açısından meydana gelen düzelmelerin yanında sigarayı bırakmanın sosyal hayatta da olumlu değişiklere neden olduğunu belirten Dr. Temuray, “Öncelikle yiyeceklerden alınan tat artıyor, koku duyusu gelişiyor. Sigaraya sürekli olarak ödenen bedel ortadan kalkıyor.

Ev, araba gibi kapalı ortamlarda solunan hava daha temiz hale geliyor. Aile içinde bebek ve çocukların sigaradan olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmiş oluyor. Sigarayı bırakmak cinsel hayatı da olumlu yönde etkiliyor” ifadelerini kullanıyor. 

BIRAKMAYA YARDIMCI TEDAVİ YÖNTEMLERİ VAR

Sigarayı bırakmada ilk adım karar vermek ve iradeli olmak. Ancak uzun süren bu bağımlılıktan kurtulmak için yardım almak gerekli olabiliyor. Sigarayı bırakma aşamasında çeşitli tedavi yolları olduğunu belirten Dr. Temuray, ilaç ve replasman (nikotin sakızı gibi) tedavilerinin sigarayı bırakmada yardımcı olduğunu söylüyor.