Sıradan bir insanın yaşamı boyunca pek çok kez karşılaştığı sağlık sorunlarının başında ishal gelmektedir. Diyare olarak da bilinen ishal, yetişkinlerde genellikle tehlike arz etmez ancak bebek ve çocuklarda ölümcül olabilmektedir. Özellikle beş yaşın altındaki çocuklarda ishal, ciddiye alınması gereken bir rahatsızlıktır. İshal, hayatın rutininde insanların canını sıkan bir rahatsızlıktır. Özellikle evde bulunulmadığı anlarda kişileri zor durumda bırakabilmektedir. Bu nedenle önlem alınması gereken bir rahatsızlık olan ishalden kurtulmak için tedaviye hemen başlanmalıdır.

İshal bir hastalık değildir

Öncelikle bilinmesi gereken şey ishalin bir hastalık olmadığıdır. Diyare bir polifaktöriyel semptomdur. Bu yönüyle bir hastalığın belirtisi olabileceği gibi genellikle vücut işlevlerinin normalin dışında çalışması halidir. İshal olan insanlarda dışkı sık, sulu ve yumuşak olur.

Neden ishal oluruz?

İshal durumu tek bir nedenden kaynaklanmaz. Pek çok farklı sebepten dolayı ishal olabilirsiniz. Özellikle az gelişmiş ülkelerde ishal görülme oranı diğer ülkelere göre fazladır ve bu ülkelerde ishal ölümcül olabilmektedir. İshalin beslenme bağı bulunmaktadır. Vücudun gerekliliklerinden fazla oranlarda C vitamini ya da magnezyum içerikli yiyecekler tüketmek ishal olmanıza neden olabilir. İçme suyunun kirli olması da ishale neden olabilir. Tıbbi olarak bir insanın günde 200 gramın üzerinde dışkı üretmesi ishale karşılık gelmektedir. İshal halinde kalın bağırsak işlevini doğru yerine getiremez. Normal şartlarda hem gıda hem de sıvı tüketimi yapılmasından dolayı insan vücudunda yemekbol miktarda suyla karışır. Bu gıdalar kalın bağırsağa gitmeden önce çoğunlukla sıvı durumdadır. Kalın bağırsak normalde bu malzemenin suyunu emer ve katı hale getirir ancak ishal durumunda bu işlevini yerine getiremez. Bunun sonucunda da dışkı aşırı derecede sulu olur ve vücut su kaybetmeye başlar.

İshal en çok viral enfeksiyon yahut bakteriyel toksinlerden dolayı meydana gelmektedir. Sağlıklı bir insan ishalden pek fazla etkilenmez. Gerekli tedbirlerle diyareden bir kaç gün içerisinde kurtulur ancak sağlıksız durumlarda bu süre uzar. Vücut aşırı miktarda su kaybeden ve tedavi olunması gerekir. Bu durumda doktor yardımı alınmaması ölümcül sonuçlar doğurabilir.

Yukarıda bahsettiğimiz nedenlerin yanı sıra bir hastalığın belirtisi olarak ishal ile karşılaşılabilir. İshal; kolera, botulizm ve Crohn hastalığının da belirtilerinden olabilmektedir. İshal dizanteride sık ve kanlı ishal ile gereksiz dışkılama isteği olarak kendini gösterir. Kolerada ise akut ve şiddetli ishal görülmektedir.Yine apandis patlamasında sık görülen belirtilerden biri ishaldir. Ayrıca radyasyon hastalığının da bir sonucudur.

Bu durumlarda dikkat edin

İshal genellikle hastanın kaybettiği oranda su alması ile çözümlenebilse de bazı durumlarda dikkatli olunmalıdır. Bebeklerde, küçük çocuklarda görülen orta derece ve şiddetli ishal durumunda, kanla karışık, iki haftadan uzun süren, kramp yapmayan karın ağrısı ve kilo kaybı gibi hastalıkla ilintili ishalde tıbbi gözetimden geçmek gerekir. Eğer az gelişmiş ülkelere seyahat ediyorsanız ve burada ishale yakalandıysanız yine doktora başvurmanız doğru olacaktır. Hastane, çocuk bakım, geriyatrik veya rehabilitasyon merkezlerinde ishal olmanız durumunda doktora başvurun. Ayrıca yiyecek hazırlıyorsanız başkalarına bulaştırma olasılığınıza önlem olarak doktora başvurmanız gerekir.

Alkol tüketenler dikkat

Alkol tüketiminin ardından ishal görülebilmektedir. Daha önce bahsettiğimiz gibi vücut dışkılanacak malzemenin katılaşması için suyunu emer. Ancak alkol su emme yeteneğini azaltır, hatta su salmalarına neden olabilir. Alkol kaynaklı ishalde alınan alkolün miktarı etkilidir. Aynı zamanda akşamdan kalma durumunun belirtilerinden biri de ishaldir.

İshal nasıl geçer?

İshale yakalananlar, ishal nasıl geçer, sorusuna yanıt ararlar. İshal tedavisi sırasında vücudun kaybettiği suyu yeniden kazanmak önemlidir. İshalin her türlüsünde (dizanteri dahil) en önemli şey vücuttaki su oranının korunmasıdır. Ancak elektrolitle dengelenmeden bol su tüketilmesi elektrolit dengesizliğe neden olabilir. Bu su zehirlenmesi gibi ölümcül bir duruma yol açabilir.

Yine düzenli olarak sık ve küçük öğünlerle yemek yenmeli, vücuda gıda takviye edilmelidir. Burada öğünleri yavaş tüketmek önemlidir. Posalı lifli yiyecekler tüketimi ishal durumunun geçmesine yardımcı olabilir. Havuç, pirinç lapası, elma, pirinç suyu, yoğurt, ayran, kahve, muz, zencefil çayı, patates çorbasıbal, elma sirkesi, böğürtlen, keçiboynuzu ve sade gazozo gibi gıdalar tüketilmeli, yiyeceklerde yağ oranının düşük olmasına dikkat edilmelidir. İshal durumunda peynir, yağlı yiyecekler, lahana, diyet bisküviler, kepekli ekmek, çiğ sebzeler, çikolata ve kızartma tüketmemeniz gerekir.

Çocuklarda ise çok fazla sıvı kaybı durumunda damardan sıvı verilmesi gerekebilir. Ancak daha önce de sık sık belirtiğimiz gibi küçük çocuklarda ishale rastllanması ya da ishalin uzun süreli devam etmesi durumunda mutlaka doktorunuza başvurunuz.