Günümüzde bebek sahibi olmak zorlaşıyor. Özellikle de çevresel faktörler ve anne olma yaşındaki artış, bebek sahibi olmanın önündeki önemli zorluklar olarak karşımıza çıkıyor ve kısırlık sıklığında artış gözleniyor.

Özellikle erkek nedenli kısırlığa bakıldığında, sayı ve hareket bozuklukları başı çekiyor. Genetiği bozuk spermler hem gebelik oluşmasına engel oluyor hem de düşüklere neden olabiliyor. Konu ile ilgili Centrum Clinic Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Emre Pabuçcu, önemli noktalara değindi.

Spermdeki DNA hasarı ölçülebiliyor

Yakın geçmişe kadar, erkekte kısırlık incelemesi sadece sperm sayısı ve hareketleri olarak değerlendiriliyordu. Son zamanlarda spermlerin DNA’larındaki hasarı da ortaya koyan teknikler ortaya çıktı. Doç. Dr. Emre Pabuçcu, belirli sayıda sperm hücresinin özel boyama – işaretleme tekniği ile DNA’larındaki hasarının tespitinin yapılabildiğine dikkat çekerek genel olarak, sayı ve hareket bozukluğu olanlarda genetik hasar da saptanabildiğini ve değerleri normale yakın kişilerde de spermlerin DNA’larının bozuk olabileceğini belirten Pabuçcu, konu ile ilgili açıklamalarına devam etti:

Bu hastalığa sahip olanlar, dikkat

Sperm genetiğinde birçok nedenden dolayı hasarlanma olabilir. Bunların arasında; sigara içimi özellikle de günlük 10 adetten fazla, varikosel dediğimiz testis damarlarındaki şişlik durumu, geçirilmiş ameliyatlar, uzun süreli ilaç kullanımı, çocuklukta geçirilmiş ateşli hastalıklar, kabakulak öyküsü, kanser nedeniyle radyasyon veya ilaca maruz kalmak başlıca nedenler olarak sayılabilir. Öyküsünde hiçbir şey olmayan ancak sperm genetik hasarı fazla birçok erkek de var.

Genetik hasarı düşüklere neden

Normal bir gebelik için, spermin yumurtayı tüp içerisinde başarılı bir şekilde döllemesi gerekiyor. Bunun için de spermin kafa kısmında taşıdığı genetik yapının sağlıklı olması yani kırıklar içermemesi gerekiyor. Genetiği bozuk spermler hem yumurtayı iyi dölleyemiyor hem de dölleseler bile oluşan embriyo sağlıksız olacağından düşükler karşımız çıkabiliyor. Kısaca, sperm sayısı ve hareketi normal olup çocuk sahibi olamama, tekrarlayan gebelik kayıpları ve tüp bebek tedavisi sonunda kötü embriyo kalitesi izlenmesi gibi birtakım önemli ve olumsuz sonuçlar doğuruyor.

Kimlere sperm genetik hasarı bakılmalı

Öncelikle bir konuyu netleştirmek gerekir, herkese bakılması doğru değil. Tekrarlayan gebelik kaybı öyküsü olanlar, tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olanlar, geçmişinde hastalık-ameliyat-travma öyküsü olan erkekler ve açıklanamayan kısırlıktan yakınan erkeklere bu test önerilebilir. Test konusunda endişe etmeye gerek yok, basit bir sperm analizi örneğinden bu test yapılabilir ancak deneyimli ve referans laboratuvarlarda bakılmalı. Aksi takdirde sonuçlar tutarsız olabiliyor.

Ne gibi tedaviler yapılıyor

Sperm genetik yapısını düzeltici ilaç maalesef yok. Temel birtakım önlemlerin alınması gerekli. Uygun diyet yapmak, sigarayı bırakmak ve doğru beslenmek en temel yapılması gereken işler. Sonuç alınamaz ise en az 2-3 aylık anti oksidanlar dediğimiz takviyelerin faydası olduğuna dair bilgimiz var.

Bir diğer yöntem ise, özellikle tüp bebek tedavisi planı yapılan kişilere önerilebilir. Bu yöntemde testislerden iğne ile sperm elde ediliyor. Amacımız, genetiği bozulmamış spermlerin üretildiği yerden yani testis dokusundan elde edilmesi. Uyguladığımız ve Dünya tıp literatürüne giren bir çalışmada, tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan vakalarda bu yöntem ile oldukça iyi gebelik oranları yakaladık. Bu çalışmamız saygın dergilerce hep referans olarak gösterildi. Özetle, anti oksidanlar ile 2-3 aylık takviye veya testislerden iğne ile alınan spermlerin tüp bebek tedavisinde kullanılması işe yarayabiliyor.