Türkiye’de “bunama” olarak da bilinen ve zihinsel performansı etkileyen demansın en yaygın görülen şekli alzaymır, “günlük aktivitelerde azalma ve bilişsel yeteneklerde bozulmayla nitelenen nöropsikiyatrik semptomların ve davranış değişikliklerinin eşlik ettiği nörodejeneratif bir hastalık” olarak tanımlanıyor.

Alman psikiyatrist ve patolojist Alois Alzheimer tarafından ilk kez 1906’da tanımlanan ve 65 yaş üstü kişilerde beyin dokularında ağır hasara neden olduğu tespit edilen alzaymır hastalığı için hala etkili teşhis ve tedavi yöntemi bulunmuyor.

Her yıl 21 Eylül’de “Dünya Alzaymır Günü” kapsamında, demans vakalarının yaklaşık yüzde 70’ini oluşturan alzaymırla ilgili farkındalık oluşturmak ve bu hastalıkla yaşayanlara destek olmak amacıyla dünya genelinde çeşitli faaliyetler düzenleniyor.

Her yıl yaklaşık 10 milyon kişi demans hastalığına yakalanıyor
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, dünyada 50 milyon demans hastası bulunuyor, 2030’da bu rakamın 83 milyona, 2050’de ise 152 milyona yükseleceği öngörülüyor. Diğer yandan, her yıl yaklaşık 10 milyon kişi demans hastalığına yakalanıyor.

İlerleyen yaşın demans için bilinen en güçlü risk faktörü olmasına rağmen bu hastalığın yaşlanmanın normal bir parçası olmadığı vurgulanırken, demansın mevcut durumda dünya genelinde ölümlerin en önemli 7’nci nedeni olduğuna işaret ediliyor.

Alzaymır, 65 yaş üstü grubun yüzde 2 ila 4’ünde, 85 yaş üstü grubun ise yüzde 20’sinde görülüyor.

“21. yüzyılın kabusu”
Hastalığın en açık belirtisi, yakın zamandaki olayların hatırlanamaması olarak ortaya çıkıyor. Bozukluğun ilerlemesiyle bilişsel yeteneklerdeki kayıp artıyor, frontal ve temporal lob ile ilişkili dil, ince motor hareketler ve tanıma becerilerinde işlev kaybı başlıyor.

Her 3 saniyede bir yeni demans vakasının teşhis edildiği uyarısı yapılırken, “21. yüzyılın kabusu” olarak adlandırılan alzaymırın en önemli küresel sağlık ve sosyal krizlerinden biri olduğu belirtiliyor.

DSÖ, dünya çapında yaklaşık 50 milyon kişinin demansla yaşıyor olmasına rağmen sadece birkaç ülkenin halihazırda ulusal demans planları olduğuna dikkati çekiyor.

Örgüt, demansla yaşayan hastaların ve onlara bakıcılık yapan kişilerin yaşam kalitesini iyileştirmek ve hizmetlere adil erişimlerini artırmak için üye ülkeleri kapsamlı kamu politikaları oluşturmaya davet ediyor.

Uluslararası Alzaymır Hastalığı Kurumu ve Yaşlanma Üzerine Küresel Koalisyonun yayımladığı indekse göre, 2050’de bunama yaşayanların yaklaşık yüzde 70’i gelişmekteki ülkelerde olacak.

Demans hastalığının dünya ekonomisine maliyetinin, küresel ekonomi hacminin yüzde 1,1’ine denk gelen 818 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.