Evlilik uyumu ve boşanma başta olmak üzere; duygular, fizyoloji ve iletişim alanlarında yaptığı çalışmalarla dünyaca ünlü bir profesör olan John Gottman ve eşi Dr. Julie Gottman’ın, 47 yıl boyunca yaptığı evlilik ve boşanma araştırmaları, sorunlu ilişkilere ışık tutuyor.

Üç bini aşkın çift üzerinde yaptıkları araştırmalara dayanan Gottman Çift Terapisi’ni, 2010 yılından bu yana İstanbul’da uygulayan Psikolog ve Çift Terapisti Özge Altan Aytun, bu bilgileri evlilikleri kurtarmak ve mutlu ilişkiler için kullanıyor.

Çiftlere ve sorunlarına farklı bakış açısıyla yaklaşmaya çalıştıklarını; klasik yöntemler yerine yeni yaklaşımlar benimsediklerini söyleyen Aytun, bu anlamda Gottman Çift Terapisi’nden güzel etkiler aldıklarını dile getiriyor.
 

Yaptıkları terapiler sayesinde birçok çiftle çalışma şansı bulan Psikolog Aytun, Gottman’ların teorisine göre, boşanmaların esas nedeninin yaşanan çatışmalar; öfke, kızgınlık ya da kırgınlık olmadığını söylüyor ve sözlerine şöyle devam ediyor:

“Esas neden aşağılama, eleştiri, sürekli savunma ve duvar örme gibi bilinçli ya da bilinçsiz yapılan davranışlar. Dördünün içinde en kötüsü aşağılama. Hatta uzun vadede bağışıklık sistemini bozup çeşitli hastalıklara bile yol açabiliyor. Aşağılama varsa yani saygı yoksa ilişkiyi kurtarmak neredeyse imkansız. Eleştiri, çiftlerin davranışlarından ziyade birbirlerinin kişilik özelliklerini eleştirmeleridir.

Böyle durumlarda eleştirilen kişi takdir edildiği başka bir ortama gitme ihtiyacı hisseder. Savunma, karşı tarafın söylediğiyle ilgili hiçbir sorumluk almayıp sürekli savunmaya geçmektir. ‘Sen bunu daha çok yapıyorsun’ demek gibi… Duvar örmek ise küsmek ve iletişimi kesmektir. Bu hareket karşı tarafa ‘sen değersizsin’ mesajı verir.” İlişkilerin bozulması ise arkadaşlığın bozulmasıyla başlıyor. Psikolog Aytun, “Nasıl ki arkadaşlar birbirlerinin nelerden hoşlandığını bilir, birbirlerinin ilgi alanlarına ilgi duyar ve hayallerine destek olur, tartışma sırasında ‘ayıp olmasın’ mantığıyla kırgınlığını yumuşak şekilde ifade eder, işte mutlu evli çiftler de arkadaşlığın bu temel kurallarını uygulayan çiftler oluyor. Bu arkadaşlık kuralları bozuldu mu ilişki de çatırdamaya başlıyor” diyor.

 

Gottman’ın araştırmalarına göre mutlu çiftler, tartışma sırasında bir olumsuz laf ediyorsa, beş de olumlu laf ediyor. Yani onarma amaçlı ‘Beni yanlış anlama ama…’ gibi cümleler kullanıyor. Bu yöntem geride yara kalmamasını sağlıyor.

Mutsuz çiftler ise çoğunlukla olumsuz cümleler kuruyor. 40 yıllık araştırmalara göre, çift sorunları çözülse bile mutlu olmuyor. Esas mutluluk aralarındaki yakınlığın ve arkadaşlığın yeniden kurulmasıyla başlıyor. Psikolog ve İlişki Terapisti Aytun, sorunlu ilişkilerde ilgi ve beğenilerin paylaşılması üzerine yoğunlaştıklarını söylüyor. Çiftlerin birbirlerinin sorunlu taraflarını değil de sevdikleri tarafları üzerinde yoğunlaşmalarını sağlıyorlar. “Sevdiğiniz bir arkadaşınıza düşman gibi ağzınıza geleni söylemezsiniz değil mi? Eşinize de söylemeyeceksiniz. Biz eteğindeki tüm taşların dökülmesini kesinlikle yanlış ve yıpratıcı buluyoruz” diyor.
 

Genel geçer çift terapilerinde çoğunlukla ‘karşılıklılık ilkesi’ kullanılıyor, yani kadın sabah kahvaltı hazırlıyorsa, adam da akşam bir sürpriz yapmalı diye empoze ediliyor. Ama bu bizce ilişkiyi geliştirmekte hiç işe yaramıyor. Çifti yaptıklarının seceresini tutan duygusal muhasebeciler haline getiriyor. Gottman yönteminde ise çiftlerin arkadaşlık bağlarının güçlenmesine önem veriliyor; böylece çift bu tarz hesapların peşine düşmüyor.
 

Çiftlerin En Büyük 4 Sorunu

Bebek sonrası ilişki problemleri

Aldatma

Kıskançlık

Cinsel problemler
 

Çiftleri Boşanmaya Götüren 10 Neden

Uzman Psikolog ve Çift Terapisti Özge Altan Aytun, gerçekleştirdikleri terapiler ve araştırmalardan çıkardıkları sonuçla, 10 temel maddenin, çiftleri boşanmaya götürdüğünü söylüyor.
 

1 Tartışmalara Sert Başlamak 

Boşanma habercilerinden ilki tartışmalara sert şekilde başlamak. Tartışmaya eşlerden birinin çok sert başlaması örneğin, saldırgan bir şekilde, yüksek sesle veya karşı tarafı aşağılayan bir cümle ile başlaması tartışmaların giderek alevlenmesini ve büyük kavgalara dönüşmesine neden oluyor. Bu durumun sıklıkla olması ise çifti boşanmaya götürüyor.
 

2 Eleştiri ve Aşağılama

Çiftlerin birbirlerine sürekli yaptıkları eleştiri ve aşağılama ilişkiyi yüzde 90 oranında boşanmaya götürüyor. Davranışı değil de kişiliği eleştirmek “Benimle bunu paylaşmanı isterim” yerine “Çok bencilsin” demek, konuşurken aşağılayıcı şekilde konuşmak ya da dalga geçmek ona hiç değer vermediğinizi gösteriyor.
 

3 Savunma 

Pek çok kişi eşinden herhangi bir eleştiri aldığında hemen savunmaya geçer. Bu davranış esasen eşini suçlamanın bir diğer yöntemidir. Savunmaya geçerek eşinize bu benim değil senin problemin demiş oluyorsunuz. “Bu benim suçum değil, senin şu davranışından kaynaklanıyor” denildiğinde, eşten gelen eleştirilerden hiçbir zaman sorumluluk almayıp sürekli savunmaya geçildiğinde ilişkinin sonlanma ihtimali artıyor.

 

4 Duvar Örme

Eşlerden birinin tartışma sırasında ilgisiz ve kısa yanıtlar vererek, gibi aktif bir dinleme halinden sessizliğe bürünmesi ve göz kontağını keserek iletişimden tamamen kopması, kısaca bir duvara dönüşmesi ilişkiyi olumsuz yönde etkiliyor. Tartışmalarda duvar ören eşler genellikle o sırada hissettikleri yoğun stresi azaltmak için bunu yapıyorlar. Duvar ören bir eşin karşısındaki eş ise bu durumu bir tepki olarak algılıyor ve tartışmayı daha fazla alevlendiriyor.
 

5 Dolma-Taşma

Tartışma sırasında kalp atışının hızlanması, adrenalinin ve kan basıncının artması gibi vücutta oluşan fizyolojik değişimler eşlerin tartışmayı sürdüremeyecek noktaya gelmesine neden oluyor. Beynin bilgi işlemleme becerisi azalıyor. Yani eşler tabiri caizse dolup taşıyorlar. Eşlerden biri böyle hissettiğinde kendini korumak için genelde eşiyle iletişimi kesip duvar örüyor. Bu durumun sıkça yaşanması da evliliği sonlandıran nedenlerden biri.
 

6 Başarısız Telafi Girişimleri 

Bir tartışma sırasında ya da sonrasında bunu telafi edebilecek herhangi bir özür veya af dilemenin olmaması boşanmanın diğer belirtilerinden biri. Evliliğinden mutlu olduğunu ifade eden çiftlerin ilişkileri incelendiğinde tartışma esnasındaki en önemli farklarından biri eşlerine “Özür dilerim”, “Seni kırmak istemedim” gibi cümleler kurmaları.
 

7 Kötü Hatıralar

Boşanmaya götüren nedenlerden biri de geçmişle ilgili olumsuz şeylerin sürekli gündeme getirilmesi. Bu durum tartışmalarda ortaya çıkıyor ve “Sen şöyle yapmıştın, böyle yapmıştın” gibi cümlelerle başlıyor. Bu olumsuzluklar ilişkinin bugününü ve geleceğini de kesinlikle olumsuz etkiliyor.

 

8 Sonraya Saklama veya Biriktirme

Çiftler birbirleri ile ilgili bir olumsuzluk yaşadıklarında bunu sonraya saklamaya veya birkaç olay üst üste geldiğinde eşiyle paylaşmaya çalışabiliyor. Böyle olduğunda bekleyen konular başta küçük olsalar bile sonradan büyük meselelere ve kavgalara dönüşebiliyorlar. Bu durumun sık olması ise boşanmaya neden olabiliyor.
 

9 Duygusal Kopukluk

Duygusal kopukluk eşlerin eskisi gibi birbirleri ile hiçbir şeyi paylaşmamaları, beraber vakit geçirmemeleri kısacası “Biz” olmaktan çıkarak sadece birer olarak hareket etmeleri anlamına geliyor. Aldatmanın da bir numaralı belirtisi olan duygusal kopukluk kaçınılmaz olarak boşanmanın da en önemli göstergelerinden biri.
 

10 Etkiyi Kabul Etmemek

Eşlerin birbirlerini dikkate almamaları; söylediklerini, düşüncelerini önemsememeleri… Önemli bir araştırma erkeklerin kadınlara göre etkiyi daha az kabul ettiğini ve kabul etmemeyi sürdürdüğünde boşanma oranının yüzde 80 olduğunu gösteriyor.
 

Tartışırken…

“Sen bencilsin” gibi eleştiri cümleleri yerine “Benim şuna ihtiyacım var, yardımcı olabilir misin” gibi talep cümleleri kullanılmalı. Tansiyonun yükseldiği zamanlarda bir espriyle hava yumuşatılabilir ya da tartışmaya ara verilebilir.