Bakanlığa bağlı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü öncülüğünde, Türkiye topraklarından yıllar önce yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırılan eserleri ait olduğu yere döndürme çalışmaları tüm hızıyla sürüyor.

Bu kapsamda en son Cenevre’deki Herakles Lahdi’nin Türkiye’ye iadesi yönünde karar alınırken, 2003’ten bu yana yurt dışında yürütülen yoğun takip ve girişimlerle binlerce eserin de Türkiye topraklarına dönmesi sağlandı.

Bakanlığın verilerine göre, Türkiye’ye bu zaman diliminde iade edilen ilk eserler 2004’te İsviçre’nin Zürih kentinde ele geçirilenler oldu. Yapılan çalışmalarla 396 eser Türkiye’ye iade edildi. Türkiye’den kaçırılan ve Fransa’da bulunduğu saptanan Sultan 2. Abdülhamit’e ait 18 parça eşyanın 2005’te, İngiltere’deki Aphrodisias Friz Bloğu’nun da 2006’da iadesi sağlandı.

Bakanlıkça 2007’de ise Avusturya, İngiltere, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri ve İsviçre’den toplam 349 eserin iadesi gerçekleştirildi. Bu eserler arasında Zırhlı İmparator heykeli başı, stel parçaları, Laodikya Antik Kenti’ne ait bronz el, Roma yüzüğü ile sikkeler yer alıyor.

Yürütülen çalışmalar kapsamında ayrıca 2008’de Almanya’dan bin 183, 2009’da ABD, Almanya, Avusturya ve Hırvatistan’dan 151, 2010’da İngiltere ve Almanya’dan da 44 eser Türkiye topraklarına döndürüldü. 

Yorgun Herakles “dönüm noktası” oldu

Türkiye’nin yurt dışında yürüttüğü girişimlerde eser kaçakçılığına en çok dikkati çeken ve bu anlamda kamuoyunda farkındalık yaratan eser iadesi ise Yorgun Herakles’in Türkiye’ye dönmesiyle gerçekleşti.

Perge Antik Kenti’nden kaçırılan ve 31 yıl boyunca anavatanından ayrı kalan Yorgun Herakles (Herkül) heykelinin üst kısmı, 2011’de ABD seyahatinden dönen o dönem Başbakan olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı taşıyan uçakla Türkiye’ye getirildi ve yeniden alt kısmıyla birleştirilerek Antalya’da sergilenmeye başlandı. 2011’de ayrıca içerisinde Boğazköy Sfenksi’nin de bulunduğu toplam bin 885 eserin iadesi gerçekleştirildi.

4 bin 272 eser topraklarına döndü

Bakanlık tarafından aralarında Almanya, İsviçre, Bulgaristan, ABD, Avustralya ve İngiltere’nin de bulunduğu ülkelerden 2012’de 86, 2013’te 30, 2014’te 86, 2015’te ise 39 eserin iadesi sağlandı.

Bu eserler arasında Konya Yusufağa Kütüphanesi elyazmaları, İznik’ten çalınan lahit parçası, adak ve mezar stelleri, Aksaray Ulu Cami minber kapısı kanatları, Kanatlı Denizatı broşu, Bursa Sinan Paşa Camisi’ne ait çini pano ile Dallas Sanat Müzesi’nden iadesi sağlanan Orpheus Mozaiği gibi eserler de yer alıyor.

Geçen yıl yürütülen girişimler sonucunda ABD’den Osmanlı Arması ile Efes kökenli mermer mimari parça Türkiye’ye iade edilirken, 2017’de de İngiltere’den “Yortan Kabı” geri alındı.

Böylelikle 2003-2017 yıllarında, binlerce yıldır birçok medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu topraklarından yurt dışına kaçırılan toplam 4 bin 272 eserin Türkiye’ye dönüşü sağlandı. Eserler, Türkiye’nin çeşitli müzelerinde sergileniyor.