Olay gazetesinde ve Olay TV programlarında son dönemlerde düşük emekli maaşlarından sıkça söz etmekteyiz. Düşük emekli maaşı alan çalışanların 08.09.1999 ve 01.10.2008 tarihlerinde emekli maaşı hesaplama sisteminde değişiklikler sonucunda düşük emekli maaşlarıyla karşılaştıklarını ve çalışanların ilerleyen dönemlerde daha da düşük emekli maaşlarıyla karşılaşacaklarını gündeme getiriyoruz. Peki, sadece kanunların değişmesi sonucu mu emekli maaşları düşüyor derseniz sorunun cevabı tabii ki hayır! Emekli maaşı hesaplamasında çalışanların almış olduğu maaş emekli olduklarında alacakları emekli maaşını belirlemektedir. SGK’ya işverenler tarafında daha az para ödemek için düşük bildirilen işçi primleri çalışanlar için düşük emekli maaşı anlamına gelmektedir. İşverenler için ise hem idari para cezaları hem de hapis cezası olabilir.
Ülkemiz yıllardır kayıt dışı istihdamla mücadele etmektedir. Yani çalışanların bir kısmının sosyal güvenliği yoktur, SGK’ya bildirim yapılmadan sigortasız olarak çalışırlar. Son dönemlerde özellikle denetimlerin sıklaşması ve bunun yanında cezaların da ağırlaşması sonucunda işverenler çalışanlarını sigortalı yapmaktadırlar.
İşverenler, çalışanlarını sigortalı yapmaya başladılar fakat sigortası başlatılan işçilerin SGK’ya bildirimleri yapılırken, işverenlerin büyük bir bölümü çalışanlarının SGK primlerini almış olduğu ücretten değil de daha düşük ücretten ya da asgari ücretten bildirilir. Çalışanların yeter ki sigortam yapılsın mantığıyla bu konuyu fazla sorun etmedikleri görülmekteydi. Fakat 1999 ve 2008 yıllarında çalışanların emekli olduklarında alacakları maaşların asgari ücret ya da asgari ücretin bir miktar üzerinde bildirilmesi sonucunda her ay emekli maaşlarının düşmesi, çalışanların emekli olduklarında aldıkları az maaşlar, çalışırken kendileri için ödenen primlerin önemini ortaya çıkardı.
Bu durumda çalışanlar emekli olduklarında düşük emekli maaşlarıyla karşılaştığında soluğu Sosyal Güvenlik Kurumlarında almaya başladılar. Sosyal Güvenlik Kurum yetkilileri düşük maaş alıp itiraz edenlere sizin için ödenen primler asgari ücretten ödenmiş ya da aldığınız maaştan değil düşük rakamdan ödenmiş, bu nedenle düşük emekli maaşı alıyorsunuz dediklerinde bu sefer de işçiler soluğu iş mahkemelerinde alıyorlar.
İş mahkemelerinde son dönemde açılan davaların büyük bir bölümünü de bu konu, yani düşük bildirilen primler ve sonucunda düşük emekli maaşları almaktadır. Almış olduğu maaşın gerçek dışında bildirildiğini iddia eden işçi Çalışma Bakanlığı’na işvereni şikâyet ederse ya da bu durumda dava açar ve bildirimlerin gerçek rakamlardan değil , düşük bildirildiğini kanıtlarsa işveren bir yandan, eksik ödediği vergi ve sigorta primlerini, cezalarıyla birlikte ödeyecek, diğer yandan da olay “kapsamı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme” kabul edilip, 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası istemiyle, savcılığa intikal ettirilecek. Muhteviyatı (kapsamı) itibarıyla, yanıltıcı belge düzenleme sayılan gerçeğe aykırı bordrolar nedeniyle, işveren hakkında, 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası uygulanabilecek (VUK Md. 359/a-2). Ayrıca, bununla da yetinilmeyecek, ücretin vergisi de, üç kat ceza ve gecikme faizi ile birlikte istenecek. Sigorta primleri de cezalı olarak tahsil edilecek.
Bu nedenle, işverenlerin yanında çalıştırdıkları işçilerin sigorta primlerini aldığı maaş üzerinden SGK’ya bildirmelerini öneriyorum.
SORU CEVAP
* Özgür Bey, bir firmada 6 yıldır çalışıyorum, işten kendi isteğimle ayrılmak istiyorum. Kıdem tazminatı alabilir miyim?
* İşveren tüm sorumluluklarını yerine getiriyor ve siz kendi isteğinizle işten ayrılıyorsanız kıdem tazminatı alamazsınız.
BİLGİ
* Çalışanların işyerleri başka bir şehre taşınıyorsa kıdem tazminatlarını alarak işten ayrılabilirler.