Ülkemizde açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre 2014 Aralık ayında, dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 1. 232 lira, yoksulluk sınırı da 4.014 lira. 2015 yılının ilk 6 ayı için asgari ücret ise 949,07 Lira. Ülkemizde sigortalı sayısı yaklaşık 13 milyon, asgari ücretle çalışan sayısı ise yaklaşık 6 milyon kişi. Yani ülkemizde 6 milyon insan açlık sınırının altında bir maaşla çalışıyor. Çalışanların büyük bir kısmı da yoksulluk sınırının altında bir maaşla çalışmakta.
Asgari ücretli çalışanın cebine 949,07 lira girerken, işverenin cebinden çıkan para 1.471,84 liradır. Peki aradaki 522,77 liralık fark ne oluyor derseniz 522,77 lira devletin kasasına giriyor. Aslında ülkemizde asgari ücretin neden düşük olduğu da bu rakamla ortaya çıkıyor. Yanında 1 kişi çalıştıran bir işveren çalışanına 949,07 lira öderken 522,77 lira devlete para ödüyor. Bu derece yüksek SGK primi+vergi ise kayıt dışılığı teşvik ediyor kayıt dışı çalışan ya da kayıt altında olup gerçek rakamlarla SGK’ya bildirimi yapılmayan milyonlarca kişi nedeniyle de aslında devlet zarar ediyor.
Ülkemizde çalışan olmak da işveren olmak da çok zor. Çalışan daha yüksek maaş ve daha iyi çalışma şartlarını isterken, işveren hem çalıştırdığı işçileri hem de devleti memnun etmek zorunda, işveren kazandığı tüm parayı tabiri yerindeyse cebine mi indiriyor tabiî ki hayır. İşveren kazandığı parayla vergisini ödeyecek. ‘’Kazanıyor ödeyecek tabii’’ diyebilirsiniz ama vergi bir tane değil ki! Hangisini ödesin? Kırk çeşit vergi var.
Maliyetler içinde en büyük pay işçilere ayrılır. İşçilik için ayrılan payın hemen hemen yarısı oranında da işçilik için SGK ve Gelir Vergisi olmak üzere işçi ve işveren kesintisi olarak SGK’ya ve Vergi Dairesine her ay aylık prim bildirgesiyle ve muhtasar beyannameyle işçileri için ödemeler yapar. SGK işçi ve işveren kesintileri vardır. Herkesin bildiği bir gerçek de tüm verginin işverenin cebinden çıkmasıdır. Örneğin asgari ücretle çalışan bir işçi için 1.471,84 lira işverenin cebinden para çıkmaktadır. İşçinin cebine AGİ ile birlikte 949,07 lira para girerken devletin kasasına da 522,77 lira girmektedir. Yani işçinin cebine giren maaşın yarısından fazlası devletin cebine girmektedir.
Ülkemiz geliştiğinde ve ekonomik olarak büyüdüğünde haliyle hem işçi hem de işveren bu büyümenin kendisine de yansımasını ister bu yansımada vergi oranlarını düşürerek, az kişiden çok vergi toplama şeklinde değil de, çok kişiden az vergi alıp toplamda daha çok vergi toplayarak adaleti sağlamış oluruz. Ülkemizde kayıt dışı istihdam oranı 2014 yılında %36 oranındaydı. Maliyetlerin yüksek olması emekli yaşının 65’lere kadar çıkartılması işçi ve işverenlerin uyum içinde, çalışanı SGK’lı yapmadan bir miktar işçiye fazla maaş vererek çalıştırması işverenin de işine gelmektedir. Aynı zamanda SGK prim oranlarının yüksekliği çalışanların almış oldukları maaştan değil de asgari ücretten ya da aldığı maaştan daha az SGK’ya bildirilmesine neden olmaktadır. SGK prim oranlarının düşürülmesiyle sigortasız çalışanların sigortalı olacağı ve sigortalı olarak çalışanların da SGK’ya düşük bildirmesinin önüne geçip aldığı maaştan bildirimde bulunmasını sağlayacaktır. SGK prim oranlarının düşürülmesiyle kayıt dışılığın önüne geçilecek ve daha gerçekçi olunacağı kesindir. Böyle bir durumda işçi daha fazla maaş alacak, işverenin cebinden daha az para çıkacak ve devletimiz daha çok para toplayacaktır.
ASGARİ ÜCRET BRÜT: 1.201,50
SSK PRİMİ % 14: 168,21
İŞSİZLİK SİG.FONU % : 12,02
GELİR VERGİSİ %15 : 153,19
ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ : 90,11
DAMGA VERGİSİ % 07,59 : 9,12
KESİNTİLER TOPLAMI : 342,54
NET ASGARİ ÜCRET :949,07
BEKAR ÇALIŞAN AGİ DAHİL
ASGARİ ÜCRETİN İŞVERENE MALİYETİ
BRÜT ÜCRET : 1.201,50
SSK PRİMİ % 20,5 ( İşveren Payı ) : 246,31
İŞVEREN İŞSİZLİK SİGORTA FONU % 2: 24,03
İŞVERENE TOPLAM MALİYET : 1.471,84
ÇALIŞANIN CEBİNE GİREN : 949,07
DEVLETİN CEBİNE GİREN : 522,77
SORU- CEVAP
* Özgür Bey, 1964 doğumluyum. 1984 yılında sigortalı oldum. 200 gün çalıştım ve işten ayrıldım. 2008 yılından itibaren isteğe bağlı prim ödüyorum, 3600 günle nasıl emekli olurum?
Nalan ÇAKAN
* Nalan Hanım, 3600 günle 58 yaşında emekli olabilirsiniz fakat siz isteğe bağlı prim ödemeye devam ederseniz 3600 günle emekli olamazsınız emeklilikte son ödenen 1261 gün sizin hangi statüden emekli olacağınızı belirler. 3600 günle emekli olmak istiyorsanız muhakkak eski adıyla SSK’lı, yeni adıyla 4/A’lı olmanız gerekiyor ve 1261 gün prim ödemeniz gerekiyor.
BİLGİ
* Asgari ücret artışıyla birlikte işsizlik maaşı da artmış oldu. 2015 yılının ilk 6 ayında işsizlik maaşı en az aylık 480,60 lira en fazla ise aylık 961,20 lira oldu.