Limak Uludağ Elektrik, vatandaşın ve küçük işletmelerin yüksek elektrik faturalarını düşürmek için yepyeni bir proje geliştirdi. Tasarruf ve Verimlilik Timi, Bursa’nın dört bir yanında evlere ve küçük işletmelere giderek, enerji verimliliği ve tasarruf konusunda bilgilendirme yapacak.
Limak Enerji Uludağ Elektrik Genel Müdürü Erman Aytac, ufak dokunuşlarla elektrik faturalarını düşürmenin mümkün olduğunu söyleyerek, “Verimlilik ve Tasarruf Timi’nin söylediklerini yapan 5 kişilik bir ailenin 190 liralık faturası 150 liraya düşer. Yılda yaklaşık 500 liralık bir tasarruf sağlar ki, dar gelirli bir aile için önemli bir tasarruftur” dedi.
———————–
Pazartesi Söyleşileri’nin bu haftaki konuğu Limak Enerji Uludağ Elektrik Genel Müdürü Erman Aytac oldu.
Aytac ile doğalgaz keşfinden, pandemi dönemine, elektrikte tasarruftan yenilenebilir enerjiye kadar, birçok başlığı konuştuk.
“KARADENİZ DOĞALGAZI 8 YIL YETER”
♦ Cumhurbaşkanı Erdoğan, Karadeniz’de doğalgaz keşfini açıkladı. Bu gelişmeyi nasıl yorumlarsınız?
Enerji deyince akla ilk olarak elektrik geliyor ama petrol ve doğalgaz da hem dünyada hem Türkiye’de önemli bir kaynak. Biz petrol ve doğalgazda bağımlı ülkeler arasındayız. İnşallah hem bulunan rezerv hem de yeni keşifler ekonomimize katkı yapar. Son yıllarda enerjide bağımlılığımız azalsa da hala doğalgazdan ciddi miktarda üretim yapıyoruz. Bulunan rezervin enerji sektörüne katkıları olacaktır.
♦ Keşfedilen rezervle ilgili farklı iddialar var. Kimi rezervin yetersiz olduğunu söylerken, kimi 7, kimi 10 yıl yeteceğini söylüyor. Sizin değerlendirmeniz nedir?
Türkiye’nin enerji tüketimi yıldan yıla değişebiliyor. Kışın sert geçtiği yıllarda farklı, yumuşak geçtiği yıllarda farklı enerji tüketimi oluyor. Bir sene yağışlı geçerse HES’ler daha çok kullanılıyor.Ayrıca nüfus artıyor. Doğalgaz aynı zamanda sanayi ve elektrik üretiminde de kullanılıyor. Ancak ortalama 40 milyar metreküp doğalgaz tükettiğimizi hesaplarsak, Karadeniz’de keşfedilen rezervin bize 8 yıl yeteceğini söyleyebiliriz.
♦ Doğalgaz keşfi enerji fiyatlarını nasıl etkileyecek? Vatandaşın, iş yeri sahiplerinin ve sanayicinin ödediği enerji faturası ne zaman düşecek?
Özellikle sosyal medyada 2023’te doğalgaz faturası ödemeyeceğimiz söyleniyor. Bu mümkün değil. Zaten bir ürün bedava olunca kıymeti olmuyor. Yıllık üretim miktarına bağlı olarak, doğalgazdaki yerlilik payının artması enerji maliyetimizi düşürecek. Bizim doğalgaz alış fiyatımız petrole endeksli. Yatırım ve işletme bedelleri de belirleyici ama yerli üretim yapacağımız için maliyetler düşecek. Bu da faturalara yansıyacaktır.
♦ Ne zaman?
Cumhurbaşkanı 2023 tarihini verdiği için 3 yıl sonra etkisini görebileceğimizi tahmin ediyorum.
“PANDEMİ ENERJİ TÜKETİMİNİ ARTTIRDI”
3 ay uzaktan çalışma sistemiyle geçti. Çocuklarımız okula gitmedi ve bilgisayarlar aracılığıyla online eğitim gördü. Normal şartlarda sabah 06,00’da, 07,00’de uyanıyor ve enerji tüketimimiz de o saatlerde başlıyordu. Ancak pandemi döneminde sabah saat 09,00’dan itibaren enerji tüketiminin başladığını gördük. Güne geç başlayınca günün sonlanması da geç oluyor. Ramazan ayı da denk gelince pandemi döneminde gece 22,00’den 01,00’e kadar kadar enerji tüketiminde yüzde 27’lik artış yaşandı. Konutlarda nisan ve mayıs ayının tüketiminde yüzde 15’lik artış yaşanmış. Bu ortalama artış. Bazı hanelerde yüzde 50’nin üzerinde artışlar var. O dönemde alışkanlıklar da değişti. Mutfakta daha çok vakit geçirip, elektrikli mutfak aletlerini daha çok kullandık.
♦ Temmuz ayı enerji tüketimi ne kadar oldu?
Geçen seneye göre meskenlerde yüzde 3’lük bir artış var. Evde daha çok vakit geçirdiğimiz ilk ayların tüketimleri yok. Çünkü ik aylarda hafta sonu genel ve 65 yaş üzerindekilere sokağa çıkma yasağı vardı. Normalleşmeyle beraber insanlar vakitlerini daha çok dışarıda geçiriyor. Temmuz ayıyla birlikte eski yıllara geri döndük diyebiliriz.
“3 TAKSİT ABONELERE NEFES ALDIRDI”
Modern dünya ilk defa böyle bir şey yaşıyor. Olağanüstü bir dönemden geçiyoruz. Bu noktada hem hükümetin tedbirleri hem de şirketlerin esnek çalışma uygulamaları hayata geçti. Temmuz ayına kadar ihbar ve kesme işlemlerinde mevzuatın dışına çıktık. Temmuz ayından sonra ise pandemi sürecinde ekonomik yönden olumsuzluk yaşayanları mağdur etmemek için fatura ödemelerinde 3 taksit uygulaması getirdik. Biriken borçlar, internet üzerinden bile taksitlendirilebildi. O dönemde yüzde 8-10 civarı bir bakiye artışı oldu.
♦ 3 taksit uygulamasına ilgi nasıl?
30 bin abonenin faturasını taksitlendirdik. 14-15 milyon liralık bir borcu 3 taksitle yapılandırdık. Böylece müşteriler, borçlu grubundan çıktı. Doğrusu uygulamamıza güzel dönüşler aldık.
“TAHSİLATTA SORUN OLDUĞU İÇİN ÖZELLEŞTİRME OLDU”
♦ Şirketiniz aracı bir kurum. Devlet adına tahsilat yapıyorsunuz. Tahsilattaki kayıplar kimin kasasından çıkıyor?
Tek bir tarife var. Bursa’da da Ankara’da da Mersin’de de yaşıyorsanız sabit bir tarifeniz var. Manavdaki sebze ve meyvenin fiyatı bile, arka plandaki maliyetler hesaplanarak belirlenir. Elektrikte de tahsil edilemeyen miktar, maliyete eklenir. Evet kesme işlemi belki kulağa hoş gelmiyor ama şirket olarak yükümlülüğümüz, sattığımız ürünün bedelini tahsil etmekten geçiyor. Tahsil edemezsek, bedelini tüm vatandaşlar öder. Devletin belirlediği hedefin altında kalırsak, bu durum herkese yansır. Üreticinin sorumluluğu olduğu kadar tüketicinin de yükümlülükleri var.
MEVZUATI ESNETİP ABONELERİMİZİ MAĞDUR ETMİYORUZ
Elektriğin özelleştirilmesi mevzuat kurallarının çok fazla dışına çıkmasından kaynaklanıyor. Mesela özelleştirmeden önce ödenmemiş 50-60 aylık faturasına rağmen enerjisi kesilmemiş aboneler vardı. Bu, faturasını ödeyen aboneyi cezalandırmak demek. Bu nedenle ödeme alışkanlığının sağlanması önemli bir konu. Biz ne yapıyoruz? Öncelikle mevzuat ne diyor onu anlatayım. Faturanın son ödeme gününden itibaren 10 gün süre veriliyor. Eğer ödenmemişse 2. uyarı yapılıyor ve bir hafta içinde ödemeleri gerektiği hatırlatılıyor. Eğer 2. ihbarda da ödeme yapılmamışsa, kesinti yapılıyor. Bu mevzuatta yer alan aşamalar. Ancak biz son 3 yılda mevzuatı tüketici lehine esnettik. Çünkü bir faturanın ödenmemesi mağduriyet oluşturabiliyordu. Abonenin otomatik ödeme talimatında sorun yaşanabilir, o ay bütçesi uygun olmayabilir veya sağlık sorunları yaşamıştır. Bu nedenle 3 yıl önce abonelerimizi a’dan e’ye kadar kategorize ettik. İlk 3 gruptakilere artık ilk faturadan sonra kesme işlemi uygulamıyoruz. A,b ve c grubuna girenlerin oranı da yüzde 85 civarında.
“HATA ORANIMIZ 10 BİNDE 1”
♦ Vatandaş yüksek faturadan da şikayetçi. Bu şikayetler, pandemi döneminde evde kalma sürelerinin uzunluğundan mı kaynaklanıyor?
Bu sene hiç zam olmadı. Evde çok fazla kaldığımız zaman elektrik faturasının yükseleceğini aklımızdan çıkarıyoruz. Şikayetlerin büyük bölümü, evde daha fazla kalanlardan oluşuyor. “Eski yılların ortalamasına göre faturalandırma yapıyorsunuz ama biz bu kadar yüksek enerji sarfetmedik” diyorlar. Oysa biz faturaların tamamını sayaç okuyarak çıkardık. Vatandaşın içi rahat olsun. Bazı istisnalar olabilir ama biz faturalarda Türkiye’nin en az hata yapan şirketiyiz. Devraldığımızda hata payı oranı yüzde 1 iken (3 milyon abonede 30 bin hatalı fatura) biz bu oranı 10 binde 1’e çektik. Buna rağmen faturada hata yapıldığını düşünen vatandaşımız varsa şirketimize başvuru yapabilir.
♦ Geçen haftalarda çalışmayan bir kahvehane sahibi 2 bin 290 liralık elektrik faturası geldiğini iddia etti. Bu haber doğru mu? Vatandaşın faturası yanlış mı hesaplandı?
Onlarla ilgili arkadaşlar inceleme yapıyorlar. Kahvehaneler mart ayının bir bölümünde açık olduğu için, fatura o aydan kalmış olabilir. Evet kahvehaneler kapandı ama içeride elektrikli aletler çalışmış olabilir. Ancak arkadaşlar titizlikle inceledikten sonra şikayeti olan vatandaşa dönecekler.
“UFAK DOKUNUŞLARLA TASARRUF SAĞLANABİLİR ”
Birkaç küçük tüyo verelim ama biz detaylı önerilerimizi içeren bir çalışma başlattık. Meskenlere ve küçük işletmelere gidecek tasarruf ve verimlilik timleri oluşturduk. Timlerimiz evlere ve küçük işletmelere giderek enerji tasarrufunu anlatacaklar. Enerji tasarrufu iki şekilde oluyor. Biri cihazların kullanımı, diğeri de kullanım alışkanlığı. Cihazların enerji sınıfInı bilmeyen yoktur. Eskiden b ve a cihazları verimli gelirken, şimdi onların yerini a-3 cihazlar aldı. Özellikle beyaz eşyalarda enerji verimliliği seviyesi ne kadar artarsa elektrik faturası da o kadar düşüyor. Bu cihazlar belki biraz maliyetli ama uzun kullanım ömürleri olduklarını düşündüğümüzde yatırım maliyetlerini çıkarıyorlar. Eve cihaz alırken enerji sınıfına dikkat etmek önemli bir tasarruf sağlayacaktır. Öte yandan aydınlatma da önemli bir tasarruf kalemi. Ledli ampüller, klasik Edison ampüllere göre yüzde 90’lar seviyesinde enerji verimliliği sağlıyor. Led aydınlatma, eski ampüllerle kıyaslanmayacak şekilde faydalı. Yalıtım hep kış aylarında aklımıza geliyor ama enerji verimliliği bakımından yaz aylarında da önemi büyük. Isıtma ve soğutmada havayı dışarıya vermemiz gerekir. Hala yalıtım yoksa yapılmalı. Enerji kullanımı alışkanlıklarına gelince. Fişi prizde bırakıyor, televizyon ve bilgisayarı uyku moduna alıyoruz. Bunları üçlü prize takarsak tasarruf sağlamış oluruz. Çamaşır ve bulaşık makinelerini tam kapasiteyle çalıştırmak, elektrik süpürgelerinin içini temiz tutmak, ütünün fişini elbiselerin tümünü ütülemeden prizden çekmek de tasarruf sağlar.
♦ Ufak dokunuşlarla faturayı düşürmek mümkün diyorsunuz. Peki bunları uygularsak ne kadar tasarruf sağlarız?
Bunları yapan 5 kişilik bir ailenin 190 liralık faturası 150 liraya düşer. Yılda yaklaşık 500 liralık bir tasarruf sağlar ki, dar gelirli bir aile için önemli bir tasarruftur.
♦ Size ne kadar fatura geliyor?
Benim iki aboneliğime toplamda 200 liralık fatura geliyor. Şehir dışındaki evimde daha çok elektrikli cihaz kullandığım için fatura biraz yüksek gelebiliyor
♦ Elektrik faturalarının içinde enerji sarfiyatı dışında, başka hangi paylar var?
5 yıl öncesine kadar çok sayıda kalem vardı ama artık faturalar sadeleşti. Yine de bazı kalemler aklımızda yer edindi. Bugün sadece vergi, paylar ve enerji tüketim kalemleri var faturalarda. 4 tane vergi ve pay kalemi var. Yüzde 2 TRT payı. Belediye tüketim vergisi ilçe belediyelerine gidiyor. Meskenlerde ve ticari abonelerde yüzde 5, diğerlerinde yüzde 1 olan enerji fonu Enerji Bakanlığı’na giden bir paydır. Bir de yüzde 18’lik KDV var. Biz aboneden tahsil edip ilgili kurumlara ödüyoruz.
SANAYİDE ENERJİ TÜKETİMİ NORMALE DÖNDÜ
Sektörel bazda farklılıklar olmasına rağmen bazı sektörler daha fazla etkilendi pandemi sürecinden. Enerji tüketimi daha çok otomotiv ve otomotiv yan sanayide çok fazla düştü. Demir çelik ve çimento gibi inşaata dayalı sektörlerde ciddi durgunluk yaşandı. Mobilya sektöründe de benzer bir durum oldu. Bu sektörlerde yüzde 50’lere varan düşüşler yaşandı. Gıda, içecek, ambalaj, kimyasal madde üreten sektörlerde ise ya hiç düşüş yaşanmadı ya da çok az düşüş oldu. Nisan ve mayıs ayında sanayide yüzde 30 oranında bir düşüş yaşandı. Temmuz ayında ise eskiye dönüldü. Bugün ise OSB’lerde yüzde 5’ler civarında bir düşüş söz konusu.
PERSONELİMİZ KÖPEK TACİZİYLE KARŞILAŞIYOR
♦ Elektrik kesintisine giden personel nelerle karşılaşıyor.?Personeliniz, sözlü ve fiziksel şiddete uğruyor mu?
Zaman zaman darp vakaları olabiliyor. Ama genellikle elektrik sayaçlarının yanına köpek bağlanılması gibi tacizler ve tehditlerle karşılaşabiliyor personel. Sonuçta işlem yapanlar görevlerini yapmakla yükümlü şirket çalışanları. Şahsi menfaatleri yok ve keyfi işlem yapmıyorlar. Mümkün olduğu kadar sulh yoluyla görevlerini yerine getirmeye çalışıyorlar. Sulh yoluyla çözemezlerse kolluk kuvvetleri devreye giriyor. Ama diğer bölgelere göre biz daha rahatız. Yine de bazen tacizler ve tehditler olabiliyor.
YENİLENEBİLİR ENERJİ HEM HESAPLI HEM ÇEVRE DOSTU
Dünyamız ve ülkemiz açısından çok önemli bir konu. Bakan Dönmez’in söylediği gibi yerli ve yenilebilir enerjinin payı yükseldi. Sosyal sorumluluk projesi olan Yeşil Tarife çok yeni bir konu. Normal tarifenin biraz üzerinde. Örnek olmak için, abonelerimizi bu tarifeye geçirmeye çalıştık. Faturalarda, Yeşil Tarife’nin başladığına dair ibare koyduk. Ayrıca farkındalık oluşturmak için bu ayki faturamızı yeşil renkte çıkardık. Yıllar geçtikçe yerli ve yenilenebilir enerji yaygınlaşacaktır. Biz pandemi döneminde alt yapının önemini gördük. Tüm işlemler online yapılabiliyor. Tarife seçimi de internet üzerinden yapılabilir.
FOTOĞRAFLAR: BİRCAN ÖRSEL