Eski Türkiye ile yeni Türkiye’yi mukayese ettiğimiz zaman olumlu gelişmeler olduğunu görebiliyoruz. Mutlak iyi kavramı bu dünyada var olmadığı için yapılan her değişikliğin yan etkileri de oluyor.

Eskiden daha yavaş ve kontrolcü bir sistem vardı. Atama yapılacağı zaman kısıtlı imkanlar arasından ortak mutabakat ile karar alınırdı. Bir genel müdür atamak için bakan, başbakan ve cumhurbaşkanının ortak imzası olmak zorundaydı.

Hal böyle olunca sıkıntı bir durum kolayca tamir edilemiyordu. Hele hele koalisyon varsa ve bakan ile başbakan farklı partiden ise bürokraside tam bir sıkışmışlık oluyordu.

Şu anda ise cumhurbaşkanı imzası ile bakan dahil tüm bakanlık bürokratları bir gecede görevden alınabiliyor.

Bu durumun olumlu tarafı hızlı karar alabilmek, sorunları hızlıca tedavi edebilmek ve hantal yapıyı ortadan kaldırabilmek olurken olumsuz tarafları ise hatalı kararların denetleme mercii olmaması oluyor.

Eskiden müsteşar olabilmek için yıllarca genel müdürlük, daire başkanlığı gibi bakanlık bürokrasisinde çalışmanız gerekiyordu.

Şu anda müsteşarlık kalktı ve bakan yardımcılığı geldi. Daha önce o bakanlıkta hiç çalışmamış bir kişi anında bakan yardımcısı olabiliyor.

Bu durum tecrübeyi göz ardı ettiği için olumsuz bir durum olsa da değişim ve dönüşüm sağlanmak istendiği durumlarda olumlu bir adım olarak karşımıza çıkıyor.

Sadece bakanlıklarda değil illerde de durum böyle.

İyi bir akademisyen olarak çalışırken yeni atanan dekan ile aranız kötüyse çok sıkıntılı bir halde kalabilirsiniz.

Ya da polis, asker, öğretmen olarak çalışırken siyasetin sizin üzerinizdeki etkisi yıllarca sizin geçtiğiniz yollardan geçmiş meslek büyüklerinizden fazla olabiliyor.

Eskiden mesleklerin ağırlığı daha fazlaydı. Siyasetin yine etkisi vardı ancak meslek büyüklerinin ağırlığı siyasetten önde geliyordu. Bu yüzden mesleklerinde ilerlemek isteyen birçok insan vardı.

Günümüzde siyasetin meslekler üzerindeki kontrolü artmış durumda. Bir iş adamı olarak başarılı kariyer yapıp parti yönetiminde etkin bir halde olursanız o işin erbabından daha fazla söz hakkınız olmaya başlıyor.

Bu durum siyasetin daha cazibeli olup kişilerin siyasetle yakın olmaya daha fazla önem verip kendi alanlarında bilgi ve birikimlerini artırma gayretlerini ikinci sıraya geriletmesine neden olabiliyor.

Ancak eski sistemde de mesleki oligarşi vardı. Üniversiteler, yargı, medya ve birçok kurum kendi içinde daha özgürdü fakat bu gücünü hükümetleri indirmek ve milletin seçtiği yöneticilere baskı kurmak için kullanıyordu.

Siyaset güçlü olunca da bu kurumların ağırlığı azalıp ve liyakat ortadan kalkmaya başlıyor.

Aşağı tükürsem sakal, yukarı tükürsem bıyık durumu karşımıza çıkıyor.

Tıptan bir örnek verecek olursa aspirin kan sulandırıcıdır ve etkisi de yan etkisi de düşüktür. Büyük pıhtıları eritemez. Yan etki olarak da vücutta kanama meydana getirmesi ihtimali de azdır. Daha güçlü kan sulandırıcı vermeye başlarsanız büyük pıhtıları rahatlıkla eritebilirsiniz. Ancak hiç tahmin edilmeyen bir organda şiddetli kanama oluşmasına neden olabilirsiniz.

Yani mevcut sıkıntılara yumuşak müdahale ettiğiniz zaman ciddi bir yanıt alamıyorsunuz. Sert önlem alınca da öngörülemeyen sıkıntılar kendini gösteriyor.

Eski sistem yumuşak müdahaleye örnekti. Sıkıntıları çözmeyen ancak yavaş ilerleyerek fazla hata yapılmasının önüne geçiyordu.

Yeni sistem ise sert önlemler alarak tedavileri hızlı çözüyor ancak hızlı karar alındığı için farkında olunmayan hatalar yapılmasına neden oluyor.

Bizim yapmamız gereken mesleklerin özgül ağırlıklarını artırıp idealist insan sayısında artışlara vesile olmaktır. Aynı zamanda kurumlarda kendi başına buyruk icraatlarını da siyaset kurumuyla denetlemek ve düzenlemek olmalıdır.

Bu ince çizgiyi sağlamak zordur ama bir zorunluluktur. Aksi takdirde eğitim, başarı, liyakat ve idealizm gün be gün azalacaktır.