Geçtiğimiz yıl bu zamanlar Türkiye’nin en önemli gündem maddelerinden biri patates ve soğan başta olmak üzere sebze-meyve fiyatlarıydı.
Cep yakan etiketler uzun yılların ardından vatandaşları yeniden ‘Tanzim Satış Mağazaları’ ile tanıştırmıştı.
Peki bu yıl durum nedir; değişen bir şey oldu mu?
Gelin hem vatandaşın pek itibar etmediği enflasyon oranlarına hem de pazardaki etiketlere bir göz atalım.
***
TÜİK yıllık enflasyonu yüzde 11,84 olarak açıkladı; gıdada ise bu oran yüzde 10,89.
Kurum’un sepetindeki ürünler ve bunların hesaplamadaki ağırlığı ile ilgili tartışmalara hiç girmeyeceğim.
Dikkat çekici bir veri de, fiyatı yükselen ürün sayısının, fiyatı düşen ürün sayısının neredeyse iki katı olması; 75’e 43.
***
2019’da fiyatı en çok artan ürünlerin başında yüzde 149 ile sarımsak geliyor.
Etiketin tadını kaçırdığı ürünlerin sıralandığı listenin ilk üçünde yüzde 49,1 zamlanan yerfıstığı ve fiyatı yüzde 43,2 yükselen limon da var.
Yine konservedeki yüzde 43,2 artış ilginç.
Diğer zam şampiyonları da şunlar:
Antepfıstığı (yüzde 34,5), fındık içi (yüzde 29,2), portakal (yüzde 25), bulgur (yüzde 24,7), balık (yüzde 24,6), ay çekirdeği (yüzde 24,5), makarna (yüzde 23,7), kabak çekirdeği (yüzde 22,6), şehriye (yüzde 21,9), mandalina (yüzde 20,6), domates (yüzde 15,3), süt (yüzde 12,7).
***
TÜİK’in 2019’da fiyatı en çok düşen ürünler listesinin başında ise yüzde 49,7 ile kuru soğan geliyor.
Bu ürünü yüzde 32,6 indirimli fiyatı ile patates, yüzde 26,5 ucuzlayan patlıcan ve yüzde 23,5 ile salam takip ediyor.
Hazır kahve, pırasa, sirke, nohut, meyveli gazoz ve hazır çorba da yüzde 21,4 ile yüzde 8,9 arasında değişen oranlarda fiyat düşüşleri ile dikkat çekiyor.
***
Tabii bu tabloları ortaya koyan TÜİK.
Peki tezgâhlardaki etiketlerde ne değişti?
Birkaç gün önce Yıldırım’da bir pazara gittim.
Fiyatlara göz atarken, bir anda irkildim.
‘Şakir delirdi…’
Ne olduğunu anlamak zor olmadı.
Çünkü pazarcı devamını getirdi.
Meğerse akşam saatlerinde fiyatları düşürmüş.
Baktım tezgâhı boşalmak üzere…
‘Delilik’ işe yarıyor demek ki!
***
Biraz daha ilerledim; karşımda balıkçılar.
O ışıkların altında ne de güzel duruyor balıklar.
‘Hamsi 10 lira olur… 10 lira…’ diye bağırınca balıkçı…
Şaşırdım; 25-30 liraydı düne kadar.
Hava sıcak diye Rusya’ya kaçan hamsi belli ki dönmüş memlekete.
Neyse biz de bu durumu fırsat bilip hamsiyi koyduk tavaya…
Çok da lezzetliymiş.
Tabi ki soğan ve roka ile süsledik tabağı.
Bu arada pazardaki kısa turun maliyeti 80 lira civarı oldu bize…
Çocuklar üniversite eğitimi nedeniyle evde olmadığından malzemelerin 2 kişilik olduğunun altını çizeyim.
***
-Portakal: 3-3,5 TL
-Mandalina: 2,5-4 TL
-Elma: 4 TL
-Maydanoz: 1,5 TL
-Havuç: 1,5 TL
-Domates: 4-6 TL
-Soğan: 3,5 TL
-Patates: 2,5 TL
-Kıvırcık: 2 TL
-Biber: 6,5-10 TL
-Salatalık: 7 TL
-Sivribiber: 10-12 TL
-Çarliston: 6-8 TL
-Muz: 7 TL
-Brokoli: 3 TL
-Kereviz: 3 TL
-Kabak: 5 TL
-Pırasa: 2 TL
-Ispanak: 3-4 TL
-Lahana: 5-12 TL
-Zeytin: 10-30 TL
-Sarımsak (5-6 baş): 10 TL
***
Bu rakamlara itirazlar gelebileceğinden şu hatırlatmaları yapmakta yarar görüyorum.
Fiyatlar Yıldırım’da bir pazarda alındı.
Şehrin batısında rakamların daha yüksek olduğu bir gerçek.
Hele marketler; oraya hiç girmeyelim.
***
Özetleyecek olursak…
‘Şakir delirdi’ mi?
Siz karar verin.
Benim görebildiğim geçen yılki sert yükselişin ardından artık fiyatlar belirli bir düzeye oturmuş durumda…
Döviz kurları gibi.
Bu seviyelerin altını görmek çok zor artık.
***
Ancak şunları söylemeden geçemeyeceğim.
Şifa deposu sarımsağın tadı fena halde kaçmış.
Aralık ayının zam şampiyonu patlıcanı da kırağı çalmış!
Sivribiber bu mevsimde zaten çok acı!
Salatalık ve domatesin de mevsimi değil!