Yaklaşık 20 yıl boyunca yürüttüğüm ekonomi muhabirliği ve editörlüğü görevlerimde ‘tarla-pazar-market’ üçgeninde çok haberler yaptım.
Belirli dönemler hariç hep üreticinin para kazanamadığından, tüketicinin de pahalılıktan yakındığına şahitlik ettim.
Bugün de hemen hemen aynı durum söz konusu…
***
Fiyat değişimlerini takip anlamında Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) yıllardır önemli bir görev üstleniyor.
Her ay gıda ürünlerindeki zam oranları ile üretici ve market arasındaki yolculuğa mercek tutuyor.
Geçtiğimiz günlerde Ocak 2020 raporunu açıkladılar.
Yine önemli veriler dikkat çekiyor.
***
Öncelikle tarla ile market arasındaki yolculukta hangi ürünün fiyatı kaç kat artmış ve bu noktada öne çıkan ürünler neler ona bir göz atalım.
Kuru incir 4,5 kat, kuru kayısı 3,9 kat, süt ve lahana 3,5 kat, nohut 3,4 kat zamlanarak vatandaşın sofrasına inmiş geçen ay…
Diğer ürünlerde de ciddi uçurumlar var ancak bunlar kadar değil.
Üreticiden 13 liraya alınan kuru incir markette 58 lira 30 kuruşa, 11 liradan alınan kuru kayısı 42 lira 72 kuruşa, 53 kuruştan alınan lahana 1 lira 86 kuruşa, 2 lira 6 kuruştan alınan süt 7 lira 12 kuruşa, 2 lira 89 kuruştan alınan nohut da 9 lira 90 kuruşa tezgâha konmuş.
***
Peki TZOB’un tespitlerine göre, bir önceki aya kıyasla markette hangi ürün ne kadar zamlanmış?
Kabak yüzde 73,17, patlıcan yüzde 70,35, yeşil soğan yüzde 56,93, sivri biber yüzde 23,99, mandalina yüzde 23,91, salatalık yüzde 17,25, limon yüzde 14,40, maydanoz yüzde 12,33, Antep fıstığı yüzde 11,72, marul yüzde 11,43, domates yüzde 10,05.
***
Üretici ayağında ne tür fiyat artışları söz konusu olmuş diye bakıldığında da şöyle bir tablo görülüyor.
Tarlada kabağa yüzde 130,34, salatalığa yüzde 57,89, patlıcana yüzde 57,58, sivri bibere yüzde 53,85, yeşil soğana yüzde 52, mandalinaya yüzde 48,98 zam yapıldı.
Düne kadar ‘avrat otu’ vâkâları nedeniyle tezgâhta kaldığı söylenen ıspanağın tarlada bile fiyatının yüzde 22,43 artmış olmasına ne demeli?
Üretici ayağında yüksek oranlı zamların dikkat çektiği diğer ürünler de şöyle sıralanıyor: Limon (% 15,98), fındık (% 13,51), patates (% 12,50), lahana (% 12,28), portakal (% 10,88), kuru kayısı (% 10), marul (% 8,92), domates (% 5,88), karnabahar (% 5,36).
***
Marketlerde etiketleri adeta uçuran tarladaki fiyat artışlarının gerekçeleri; ‘yavaş olgunlaşma, Adana ve Mersin’de meydana gelen sel felâketleri, rekolte düşüklüğü, hasadın yavaşlaması, üretim maliyetlerindeki yükseliş‘ şeklinde ifade ediliyor.
***
Özetle geçen ay fiyatlar hem tarlada hem de market ve pazarda uçtu.
Soğuk kış gününde olan vatandaşa oldu.
Şubata gelecek olursak…
Markete, pazara gidenler her şeyi çok net görüyor zaten.
Özetle…
Bu kez sadece tezgâhta fiyatlar katlanmadı.
Üretici de okkalı zamlar yaptı.
Vatandaş etiketlere bakakaldı.
***
Bugün Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’tan dikkat çeken bir açıklama geldi.
Enflasyon ve faizle mücadelenin 2020 yılı politikaları arasında öncelikli olmaya devam edeceğinin altını çizen Albayrak “Özellikle gıda enflasyonuyla mücadele açısından 2020 çok önemli bir yıl olacak” dedi.
Yeni önlemler mi geliyor acaba?