Onları, gecenin karanlığında, sabahın ilk ışıklarında, kışın soğuğunda, yazın sıcağında, kısaca günün herhangi bir saatinde herhangi bir yerde arkalarındaki çekçeklerle görmekteyiz.

Kadını erkeği, yaşlısı genci ve hatta çocuklar, çöpleri karıştırıp, kâğıt, cam, plastik gibi geri dönüştürülebilir atıkları toplamak için ellerini, ağız ve burunlarını hiçbir koruma olmadan çöp konteynerine elini daldırıp adeta altın çıkarma edasıyla ince ince karıştırıp işe yarar atık arayan toplayıcılardan bahsediyorum.

Çocuklar… Onları akranları okulda veya yazın tatilde iken kendilerinden çok daha  büyük çekçekleri peşlerinden sürükleyen çocuklar olarak görürüz.

Topladıkları geri dönüştürülebilir atıkları, atık fabrikalarına teslim ederek hayatlarını devam ettirip, şehir hayatına tutunmaya çalışıyorlar.

Ülkemizde toplanan ambalaj atığının en az yarısı sokak toplayıcıları tarafından sisteme kazandırılmakta. İşin ekonomik boyutu, ülke ekonomisine katkısı yadsınamaz elbette.

Atık toplayıcıları daha doğrusu ayrıştırıcıları sayesinde belediyelerin çöp toplama işleri bile neredeyse yarı yarıya düşmekte.

Aslında ülkemizde genel olarak yerel yönetimler tarafından kaynağında çöp/atık ayrıştırma sistemi tam oluşturulamadığından yük daha çok atık toplayıcılara kalmakta.

Konunun diğer tarafı da, yaşadıkları sağlık riskleri…

Özellikle sokaktaki çöp konteynerleri içindeki organik evsel atıklar fermente olduklarında, mikrop ve bakteriler için çok uygun bir ortam oluşmakta ve bu atık toplayıcılar da hiçbir hijyene dikkat etmeden çoğu zaman çıplak elle çöpleri karıştırarak atık toplamaya çalışmaktalar.

Üstüne üstlük pandemi dönemi durumu daha ciddi boyuta taşımakta.

SAĞLIK RİSKLERİNİ DE BERABERİNDE GETİRİYOR…

Araştırmalara göre dünya genelinde sokaklarda çöp toplayanlarda çeşitli sağlık sorunları yaşanmakta.

Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, bu sektörde çalışanlarda solunum ve iskelet sistemi bozuklukları yanında cilt hastalıkları ve kan yoluyla bulaşan enfeksiyon riskini de taşıyor.

Çöp karıştırırken kesici, delici gibi iğneler ve metallerin batması, haşereler, böcek ısırıkları, sokmalar gibi sağlık sorunları da görülmekte.

Ambalaj atıklarının tekniğine uygun kaynakta ayrı toplanmaması nedeni ile çöp konteynerlerinden ambalaj atığı toplayan sokak toplayıcılarının karşı karşıya oldukları başlıca sağlık riskleri özetle şöyle sıralanmakta:

• Endüstriyel atıkların içerdiği ağır metaller gibi toksik atıklar ve tıbbi atıkların içerdiği bulaşıcı ve tehlikeli atıklara bağlı sorunlar.
• Bulaşıcı hastalıkların yayılma riskleri. Parazit ve bakterilerin ellere ve ağız ile sindirim sistemine geçerek hastalık oluşturabilmesi.
• Çekçeklerle uzun mesafeler boyunca ağır yük taşımaya bağlı kas-iskelet sistemi problemleri.
• Çöpten beslenen hayvanların ısırması sonucu ortaya çıkan farklı hastalıklar.
• Trafikte kaza ve yaralanma riskleri.

ÇOCUKLAR DAHA BİLİNÇSİZ VE SAVUNMASIZ…

Öte yanda, kirli ve mikroplu çöplerin içinde ailesinin rızkını arayan çocuk sokak toplayıcıları.

21’inci yüzyılda çevre adına çocuk sağlığının hiçe sayıldığı bir insanlık dramı…

Dünyada on binlerce çocuk çöp toplayıcılığı yapmakta.

Gelişme döneminde olmalarından ötürü birçok açıdan daha fazla risk altındalar.

Tehlikeli ve tıbbi atıklara karşı daha savunmasızlar.

Ağır yük taşımak, çocuklarda daha ciddi iskelet problemlerine neden olabilmekte.

Çocuklar bu işe daha erken yaşta başlamış olduklarından, işin getirdiği çevresel/sosyal risklere daha uzun süreler maruz kalmaktadırlar.

EĞİTİMDEN YOKSUNLAR…

Kendi seçimleri dışında bu işi yapmak zorunda olan çocuklar, eğitim imkânlarından ve kendilerini geliştirme fırsatlarından da yoksun kalmaktadırlar.

Bütün bu risklere rağmen çöplerden geri dönüşüm için atık toplamak ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada sorunlu bir sektör halindedir.

Yok saymak, engellemek yerine bir ülke gerçeği, aynı zamanda ekonomiye de katkısı olan bu sektörün yaşadıkları sorunlara çözüm üretmek adına yerel yöneticilerin ve akademik çevrelerin yapacağı çalışmalar geleceğimiz adına önemlidir.

Not: Geçtiğimiz aylarda yayımladığım bu yazıyı, siz okurlarımın yoğun ilgisi ve talebi doğrultusunda tekrar yayımlıyorum. İyi okumalar, mutlu pazarlar….