Yeni yıla merhaba dediğimiz bu hafta 2019’da neleri kafamıza taktığımızı, nelere gülüp, nelere dertlendiğimizi sıralayarak başlamak istedim aslında olay.com.tr’deki ilk yazıma. Ancak biraz kafa patlattığımızda müsvedde bir kağıda o kadar çok şey sıralanıveriyor, konu komşu, çarşı pazar öyle farklı konulara dertleniyor ki ansiklopediler (Kupon biriktirerek kazanan varlığının değerini daha bir özümseyecektir) almaz… İşte bu yüzden bir kaç konuyu aklım erdiği, gözüm gördüğünce yazmaya çalışacağım. Sosyal medya paylaşımları gibi, bol sataşmalı, az empatili ve ego kokulu işlerden uzak, bilime ve bilgiye yakın satırlarımız olsun hep birlikte…
Gelelim o “müsvedde” kağıda yazılanlara ilişkin, aralarından dünya nüfusunu en çok etkileyen ve bundan sonraki nesilleri de etkileme potansiyeli olanı seçtim. Küresel ısınma başlığı altında çapı biraz geniş, görselli, Trumplı Putinli bir kompozisyona şimdiden hoş geldiniz. Maksat tereciye tere satmak, ya da bilimsel bakış açısıyla dünyayı öküzün boynuzunda sallandırmak değil. Sadece öğrenip öğreterek fikir telakkisinde bulunmak “naçizane”.
***
Biz Türkiye’de dünyaya göre bambaşka konulara konsantre olarak, jeopolitik dertlerimizle kavrularak 2019’u geride bıraksak da global nüfusun büyük bölümü iklim meselesini ciddi oranda diline doladı. Öyle ki seveni sevmeyeninden biraz fazla Greta Thunberg, yılın en çok konuşulan insanı oldu.
Asperger sendromlu bu gence sponsor şirketlerden, kendisinin danışmanlığını yapan babasına, Greta’yı Avrupa’dan Amerika’ya taşıyan yelkenlinin mürettebatının Avrupa’ya geri döneceği uçağın gökyüzüne bıraktığı gazlara kadar pek çok konuyu konuştuk da küresel ısınmanın nasıl bir dert olduğunu anlayamadık.
Elbette bu süreçte dünya liderleri de, Hollywood yıldızları da Greta’ya destek yada köstek olmayı seçti. Bugün Amerika Birleşik Devletleri’nde Trump yanlıları Greta’ya düşman kesilirken, Trump’a muhalif isimler ona destek olmayı tercih etti. Çünkü Trump ABD’nin yüce çevre politikalarına haklı nedenlerle karşı çıkan Greta’yı karşısına aldı ve eleştirdi de eleştirdi. Yaşına oranla fazla ciddi konulara kafa yorduğunu yazdı Twitter hesabından. Yetmedi mimikleriyle dalga geçti, o da olmadı “hey biraz rahatla genç!” dedi. Ona karşı (bardağı taşıracak sandığımız) “velet” kelimesini bile kullandı. Greta da yanıtını twitter hesabındaki kimliğine “velet” yazarak verdi. Yani Trump’a “Ben sana karşı duran bir veledim” dedi. Özellikle Avrupa için bir uyanıştı aslında Greta’nın Cuma günleri okulu boykot ederek başlattığı eylemler. Türkiye gündeminde kendine çok yer bulamadı belki ama nüfusu ülkemizin onda biri bile olamayan mini mini Avrupa ülkelerinde ana sınıfından üniversite kampüslerine kadar uzanan ve değişen yaşlarda binlerce protestocuyu her Cuma meydanlarda toplamayı başardı Greta. Çünkü geride bıraktığımız yılda sıcaklık rekorları kırıldı, kuş uçmaz kervan geçmez bakir coğrafyalardaki deniz canlılarının içinden plastikler çıktı, kar yağmadı, göller kurudu, Amazonlar yandı, Avustralya alevlere teslim oldu, çöllere portakal büyüklüğünde dolular yağdı… Ve bu yaşananlar bize daha yağmursuz ve içilebilir su oranının giderek azaldığı bir 2020 armağan etti. Ama bu dünyanın önümüzdeki yıllarda biraz daha yaşanabilir bir gezegen olarak kalabilmesi için elinden geleni yaptı Greta.
***
Gelelim Trump’ın kafasını taktığı Greta’nın mimiklerinin ve konuşmasındaki farklıların nedeni; Asperger sendromuna. Bu sendromla yaşayan binlerce insan var ama tanınmış örnekler vermek gerekirse; Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Dünyaca ünlü futbolcu Lionel Messi, ressam ve mucit Leonardo Da Vinci, ünlü fizikçiler Isaac Newton ile Albert Einstein, Bill Gates, Amerikalı oyuncu Keanu Reeves, (bana göre efsane işlere imza atan, sır gibi bir iç dünyadan beyazperdeye acayip senaryolar yansıtan) yönetmen Tim Burton. Ve ve ve… Son örneğim… Kulakları duymadan bile bestelerini yapmaya devam eden bir deha… Ludwig van Beethoven… 250. Doğum yılı olan 2020 yılı boyunca etkinliklerle anılacak Beethoven’ın yarım bıraktığı 10.Senfoni yapay zeka (AI) ile tamamlanacak. Beethoven’ı belki de daha önce hiç dikkat etmediğiniz özellikleriyle bir başka hafta tekrar yazacağım. Bu nedenle şimdilik bu konuyu uzatmıyorum.
***
Özetle 2020 Trump’ın yılı olacak. Yıl sonunda gerçekleşecek ABD’deki başkanlık seçimlerine kadar dünyayı ya yakacak, ya da yıkacak. Sonuçları hep beraber yaşayıp göreceğiz. Yazımı tamamlamak için oturduğum dakikalarda Ortadoğu’da tarihi bir gece yaşandı. Amerikan ordusu, Irak’ın başkenti Bağdat’ta düzenlediği hava saldırısında İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ile İran yanlısı Haşdi Şabi Örgütü’nün Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el Mühendis’i hava saldırısıyla öldürdü. Pentagon, Süleymani’nin Trump’ın talimatı ile öldürüldüğünü açıkladı. Uzmanlara göre saldırı gecesi aslında Ortadoğu’nun 11 Eylül’ü… Saatler içinde değişen diplomasi yerini nelere bırakacak? Ve bizler bu gelişmeleri doğru okuyabilecek miyiz?
***
Bu yılın 365 gününde de her gün doğan “aynı” güneşe uyandığımızı unutmadan, yüzünüze vuran güneşin hatrına bir bardak çayla yaşamaya devam etmeniz dileklerimle…