Enflasyon sürpriz yaptı.
TÜİK’e göre tüketici fiyat endeksi ağustosta aylık yüzde 0,86 arttı.
Oysa beklenti yüzde 1,3 seviyesindeydi.
Aylık bazdaki sürpriz yıllık düzeye de olumlu yansıdı!
Ve yıllık TÜFE yüzde 16,65’ten yüzde 15,01’e geriledi.
Neticede çeşitli sektörlerde fiyat artışlarının öne çıktığı ağustos ayına ait enflasyon verileri kafa karıştıran bir tablo ortaya koydu.
Çünkü zamlara rağmen aylık TÜFE, beklenti seviyesinin 0,44 puan altında kaldı.
Yıllık enflasyonda ise 1,65 puanlık azalma kaydedildi.
Bu tezat görüntünün birkaç temel nedeni var.
Öncelikle baz etkisi sahne aldı!
Ağustos 2018’de aylık TÜFE yüzde 2,30 seviyesinde gerçekleşmişti.
Bu rakam yıllık enflasyonda devre dışı kaldığında yerine gelen bu ağustosa ait yüzde 0,86’lık oran otomatik olarak 1,44 puanlık düşüşe yol açtı.
Ve eğer aylık enflasyon beklentiler doğrultusunda yüzde 1,30 seviyesinde gelseydi de baz etkisi sonucunda yıllık TÜFE’de 1 puanlık bir azalma yaşanacaktı!
Aylıktaki olumlu sürprize gelince…
Gıda grubu beklendiği gibi düşüş gösterdi.
Ama beklentilerden biraz daha iyi performans sergiledi.
Haliyle burada devreye giden bir sepet ağırlığı meselesinden bahsetmek gerek!
Her ürün grubunun enflasyon sepetinde farklı bir harcama ağırlığı var.
Yani her gruptaki fiyat değişimleri farklı bir katsayı ile çarpılarak enflasyon endeksinde kendine yer bulmakta.
Gıda grubu yüzde 23,9’la açık ara sepette en yüksek ağırlığa sahip.
Dolayısıyla ağustosta yüzde 0,77 gerileyen gıda fiyatları aylık TÜFE’yi 0,18 puan aşağı çekti.
Ayrıca sepet ağırlığında yüzde 16,78’le ikinci sırada yer alan ulaştırma grubu da yüzde 1,94’lük düşüşle sürpriz bir destek sununca enflasyondaki beklenti sapması güçlü bir görünüm sergiledi!
Çünkü ulaştırma 0,34 puanlık eksi yönlü bir etki yarattı aylık enflasyon rakamı üzerinde.
Ulaştırmadaki bu beklenmedik atağın ne yazık ki geçici bir yönü var.
Çünkü otomotivde mecburi kampanyalarla kırılan fiyatlar geri dönecektir!
Diğer yandan ağustosta açıklanan bazı illerdeki ulaşım zamları eylülde devreye gireceğinden bu grubun desteği kısa sürede tersine dönmüş olacak.
Keza gıdanın vermekte olduğu desteğin istikrarlı olma garantisi de yok.
Giyim ve ayakkabıdaki mevsim indirimleriyle gelen ucuzlama süreci de yeni sezon itibarıyla son bulacak.
Tek hane de hissedilmeyecek
Gelelim son zamların TÜFE’de niye hissedilmediğine.
Zam bombardımanı yaşanan elektrik ve doğalgazın dahil olduğu konut grubunun enflasyon sepetindeki yeri üçüncülük.
Yüzde 15,16’lık bir ağırlığı var konut grubunun.
Üstelik bu grupta enerji dışında da kalemler mevcut.
Kısacası enerji zamlarının TÜFE üzerindeki yansıması göreceli olarak zayıf kalmakta.
Ama vatandaşın bütçesindeki ağırlıkları özellikle kış aylarında hayli fazla!
Yani hissedilen enflasyon TÜİK’in açıkladığından çok başka bir görünüm sergilemekte.
Keza aylık bazda yüzde 19 zamlanan tütün ürünlerinin sepetteki ağırlığı çok düşük olduğu için tiryakilerin bütçe sıkıntısı enflasyon rakamlarında kendini göstermekten uzak kalıyor.
Sözün özü; istatistiksel avantajlar yıllık bazda gerileyen enflasyonun hissedilmesini engelliyor.
Ancak baz etkisi ve sepet ağırlıklarının sağladığı avantajla TÜFE’deki gerilemeye bir süre daha şahit olmamız kaçınılmaz görünüyor!
Hatta ekimde tek hane bile görülebilir. Ama yılsonu yüzde 13 – 14 aralığına dönüş söz konusu.
Bu süreçse faiz indirimlerinin kademeli biçimde devam edebileceğine işaret ediyor.