Ekonomi nereye gidiyor?
Son aylarda sıkça sorulan bu soruya herkesin kendince farklı yanıtları var.
Çiftçinin, esnafın, sanayicinin, ihracatçının, çalışanın, çalışmayanın her kesimin ayrı bir durum değerlendirmesi mevcut gidişata dair.
Ama herkesin ortak noktası aynı zamanda birer tüketici olmaları.
Dolayısıyla vatandaşın ekonomisi diyebileceğimiz bir bakış açısını tüketici eğilimleri ortaya koyabilmekte.
Bu eğilimleri ölçen anketlerin mimarı TÜİK’le Merkez Bankası’nın işbirliği çok değerli bir gösterge olan tüketici güven endeksini düzenli olarak karşımıza çıkarıyor.
Vatandaşın ekonomiye bakışının yansıması olan güven endeksi, aşırı duyarlılığıyla adeta bir barometre görevi yapmakta.
TÜİK’in dün açıkladığı kasım ayına ait tüketici güven endeksi nihayet umut ışıklarını yaktı!
2017 Nisan ayından itibaren kendini hissettiren tüketici güvenindeki düşüş, inişli çıkışlı bir döneme kapı açmıştı.
Bu yılın temmuz ayından itibarense piyasa türbülansının şiddetlenmesiyle adeta çakılan bir endeks hareketi izledik!
Temmuzda 73,1 puan seviyesinde olan tüketici güveni ekime geldiğimizde 57,3 puan düzeyine gerilemişti.
Yani 3 aydaki düşüş oranı yüzde 21,6’ya ulaştı.
Söz konusu dönemdeki dolar kuru da ters korelasyonla ve yüzde 21’lik artışla benzer bir harekete imza atmıştı!
Tüketici eğilimlerini gösteren anketlerin ayın 15’i itibarıyla tamamlandığı ve değerlendirmelere geçildiği dikkate alınırsa 3 aydaki kur dalgalanmalarının güven endeksine neredeyse birebir yansıdığını söylemek mümkün.
Doların yükseldiği dönemlerde tüketici güveni artarken, kurun düştüğü günlerde vatandaşın ekonomiye olan güveninin arttığını söylüyor rakamlar!
Bu nedenle eylülün yüksek kurlarının neticesinde ekime yansıyan yüksek enflasyonu da dikkate alan vatandaş 57,3’lik dip seviyedeki güven endeksini karşımıza çıkarmıştı.
Geçen ayın ortalarından itibaren kurların istikrarlı biçimde inişe geçmesi yanında enflasyonla mücadele programının kısmi psikolojik etkilerinin devreye girmesi…
Vatandaşın bakış açısını da değiştirerek tüketici güvenini dipten çıkarmayı başarmış görünüyor!
Çünkü kasıma ait güven endeksi ekime göre yüzde 4 artış göstererek 59,6 seviyesine çıktı.
Gerçi endeks geçen yılın aynı ayına göre 5,6 puan aşağıda bulunuyor hala.
Ama yaz aylarında start alan sert düşüşle kıyaslandığında toparlanma izleri net biçimde görülmekte.
Kalıcı güven artışı mümkün mü?
Alt endekslere baktığımızda yüzde 6,2 artışla en fazla ekonomik durum beklentisindeki iyileşme dikkat çekiyor!
Hanenin maddi durum beklentisini içeren alt endeks de yüzde 5,4 artışla ortalamanın üzerinde bir performans sergilemiş.
Vatandaşın tasarruf etme ihtimalini gösteren endeks de kasımda yüzde 4,8 artış kaydetmiş.
İşsiz sayısı beklentisi içeren endeks ise bir önceki aya göre yüzde 0,3 düşüşle 63,4’e inmiş durumda.
Kısacası vatandaş genel anlamda bir umut tazelemesi yaşadığını söylüyor.
Endeksin tekrar ilk yarıyıldaki 70’li seviyelere gelmesi kolay görünmüyor aslında.
Ancak eğer döviz, faiz ve enflasyon üçlüsü başını yeniden yukarı çevirmezse!
Ekonomi adına en önemli silahlardan biri olan motivasyonun yavaş da olsa güçlenerek güven artışını kalıcı hale getirmesi mümkün görünüyor.