Ekonomideki gidişatı herkes farklı derecelerde hissediyor.

İş durumu ve alım gücüne göre gelişmeleri değerlendirme biçimi de farklılaşmakta.

Ancak son dönemlerdeki genel hava ekonomideki daralmanın her kesimi daralttığı yönünde.

Göstergelerse yakın zamana kadar bu tabloyu teyit etme konusunda bir miktar çekingen görüntü vermekteydi!

Ancak son rakamlar durumun değişmekte olduğunu net biçimde ortaya koydu.

Nasıl mı?

 Dün itibarıyla mevcut durum ve geleceğe dönük beklentileri içeren çeşitli göstergeler geldi.

Rakamların özetle ortaya koyduğu tablo hem üretim hem de hizmet ve ticarette işlerin kötüleştiğini teyit etmekle kalmadı!

Aynı zamanda yılsonuna dönük beklentilerde de giderek artan bir bozulma olduğu gösterdi.

Manzaraya öncelikle sanayi cephesinden bakıp detaylandıralım rakamların söylediklerini.

Merkez Bankası araştırmasıyla ortaya çıkan kapasite kullanım oranı eylülde bir önceki aya göre 1,6 puan azaldı!

Nominal kapasite kullanımı yüzde 76,2 seviyesine inerken mevsimsel etkilerden arındırılmış  oran ağustosa göre 1,8 puan azalarak yüzde 75,8’e geriledi.

Yani iç piyasadaki durgunluk sanayide daha az çarkın dönmesine yol açmış.

Bu kez ihracat da kapasite artışını sağlayamamış görünüyor!

Düşüş oranının nispeten sınırlı olmasıysa şimdilik sert bir sanayi üretimi azalması beklenmediğini söylüyor.

Ancak geleceğe dair beklentiler durumun kötüleşebileceğine işaret etmekte.

MB’nin sanayicilerle yaptığı ve geçmişten geleceğe çeşitli soruları içeren anketle oluşan bir güven endeksi var.

Eylül ayı itibarıyla bu endekste sert bir düşüş kaydedildi!

Reel kesim güven endeksi bir önceki aya göre 6,8 puan azalarak 89,6 seviyesine inmiş durumda.

Neticede endeks, 2009 nisan ayından bu yana kaydedilen en düşük seviyeye gerilemiş oldu.

Yani küresel kriz günlerine geri dönüş havası var tarihsel perspektiften bakıldığında!

Detaylarda sanayici için öncelikle son üç ayın pek de iyi geçmediği görülüyor.

Çünkü…

Son üç aydaki toplam sipariş miktarı, genel gidişat, mevcut toplam sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması endeksi aşağıya çekmiş.

Ne yazık ki gelecek aylara dönük değerlendirmeler de pek iyimser görünmüyor!

Gelecek üç aydaki üretim hacmi ve toplam istihdam miktarına ilişkin beklentiler de güven endeksini azalttı çünkü.

 

Güven endeksleri dipte

 

Diğer taraftan sanayi dışındaki ana sektörlere ait güven endeksleri de karamsarlığın arttığını söylüyor.

TÜİK’in açıkladığı son verilere göre hizmet sektörü güven endeksi eylülde yüzde 9,7 azaldı.

Aynı dönemde perakende ticaret sektöründe güven erozyonu yüzde 5,2 olarak gerçekleşirken inşaat sektörü güven endeksi yüzde 16,7 azalışla dip yaptı!

Endekslerin indiği değerlerse 2017’nin başından bu yana en düşük seviyeleri temsil ediyor!

Yani son 19 ayı dip seviyesindeyiz.

Tüm bu sektörlerde iş hacmi ve sipariş beklentilerinde sert düşüşler dikkat çekiyor.

Kısacası 3. çeyreğin sonu kötümser bir manzaraya sahne olurken yılın son çeyreğinde eksi büyümeye dair izleri görmek mümkün bu verilerde!