Ekonomik gidişat nasıl bir resim çiziyor?

Mikro bazda yani firmalar ve bireyler anlamında değişken değerlendirmeler olabilir.

Çünkü herkesin durumu aynı değil.

Ama makro bazdaki göstergeler yılın son çeyreğini şekillendirmeye başladı.

Dün adeta bir veri bombardımanı yaşandı.

Ve genel gidişata dair manzara rakamlarda kendini gösterdi.

Reel ekonomi tarafındaki görüntü azalan aktiviteyi net biçimde ifade ediyor!

Yılın 3. çeyreğinde başlayan yavaşlama sürecinin son 3 aylık dönemde daha fazla öne çıktığını söylüyor göstergeler.

En somut gösterge ekim ayına ait sanayi üretimiyle karşımızda.

Sanayi üretimi ekimde 2017’nin aynı ayına göre yüzde 5,7 azaldı.

Alt sektörlerin en önemlisi olan imalat sanayinde yüzde 6,5’lik daralma yaşanması üretimdeki zayıflamayı daha net biçimde ortaya koyuyor.

İmalat sanayinde 24 alt grubun 20’sinin manşet üretim endeksini toplamda 6,5 puan düşürmesi ise genele yayılan durgunluğun işareti!

İhracat katkısının zayıflamasını teyit eden sert bir ara malı üretimi azalması da söz konusu.

Aylık karşılaştırmada ise daha yumuşak bir inişten söz etmek mümkün.

Eylül 2018’e göre sanayi üretimindeki düşüş hızı yüzde 1,9 seviyesinde gerçekleşti.

Yine de milli gelir açısından önemli bir gösterge olan sanayi üretimi böylece yılın son çeyreği adına eksi büyüme mesajı vermiş oldu!

Vergisel desteklerin etkili olmaya başladığı kasım ayında ise negatif manzaranın biraz da olsa düzelme beklentisi mevcut.

Ancak öncü göstergeler şimdilik yeterince güçlü sinyal vermiyor.

Mesela…

Sıfırlanan ÖTV’ye rağmen beyaz eşya satışları kasımda yüzde 18 düşüş kaydetti!

Ocak-Kasım dönemi iç pazar daralması ise yüzde 17 seviyesinde gerçekleşti.

Neyse ki, ihracat kasımda yüzde 9, ilk 11 ayda ise yüzde 6 artış kaydetti.

Neticede beyaz eşya üretimi kasımda yüzde 4’lük yükselişe imza attı.

Ancak sektör üretimi yılın 11 aylık döneminde yüzde 1’lik daralmayı atlatabilme performası sergilemekten uzak görünüyor!

 

Nakit sıkışıklığı rakamlara yansıyor

 

Bu tablonun bir başka yansımasıysa ciro endekslerindeki yükselişe rağmen karşılıksız çıkan çek tutarının hızlı artışı olarak karşımız çıkmakta.

2018’in ilk 11 ayında karşılıksız çıkan çeklere ait toplam tutar yüzde 60 artışla 25 milyar TL’ye ulaştı.

Daralan iş hacimleri ve nakit sıkışıklığının kendini hissettirdiğini söylüyor rakamlar.

Neticede ekonomik büyümenin aşağı yönlü hareketi işsizlik oranlarına da kaçınılmaz olarak yansıyor.

Ağustos, eylül ve ekim aylarının ortalamasını içeren 2018 Eylül dönemi işsizlik oranı, 2018’nin eş dönemine göre 0,8 puanlık artışla yüzde 11,4 seviyesinde gerçekleşti.

Sözün özü; yaz aylarında yaşanan kur ve faiz şoklarının artçıl etkileri reel ekonomide kendini gösteriyor.

Yani alınan tedbirlerin önemi net biçimde ortaya çıkmakta!

 

Bardağın dolu tarafı

 

Alınan çeşitli tedbirlerin enflasyonu ve cari açığı baskılama yanında bütçe performansını düzeltme anlamında da fonksiyon icraa ettiğini söylüyor rakamlar.

Bütçe gelirleri kasımda 2017’nin ayına göre yüzde 25,6 artarak 81,9 milyar liraya çıkarken, bütçe giderleri yüzde 31,1 artışla 74,3 milyar TL olarak gerçekleşti.

Ve neticede merkezi yönetim bütçesi kasımda 7,6 milyar liralık fazla vermiş oldu!

Böylece ocak-kasım döneminde gerçekleşen 54,5 milyar liralık açık tutarı yıllık hedefle uyumlu hale geldi.

Kısacası cari dengenin ardından bütçe de olumlu sinyaller vermesi piyasalar açısından bir avantajı temsil ediyor.