Çek senet meseleleri gündme kendine yine yer bulmayı başardı.
Özellikle de yasal kullanım amacının ötesinde…
Vadeli ödeme aracı haline gelen çekler yine başa bela oldu.
Karşılıksız çek miktarlarındaki artışlar…
Kalkmış olan hapis cezalarının tekrar caydırıcı güç olarak…
Sahne almasını sağlamış durumda!
Neticede Meclis Başkanlığı’na sevk edilmek üzere hazırlanan tasarıyla…
Karşılıksız çek miktarı kadar adli para cezası…
Çek sahiplerinin öncelikle karşısına dikilecek.
Bu cezanın ödenmemesi halinde ise ertlemesiz hapis cezası devreye girecek.
Kısacası çeklerin verdiği zarar hapis korkusuyla azaltılmaya çalışılıyor!
Aslında daha önceki örneklerde mağduriyetlerin oluşması ihtimali var.
Ancak, mekanizma hızlı ve sağlıklı biçimde işletilirse…
Caydrıcı olma vasfı hakkaniyet çerçevesinde gerçekleşebilir.
Burada çek kullanıcılarına hassasiyet görevi düştüğü kadar…
Ekonomi yönetimine de stabiliteyi sağlama görevi düşmekte!
Çünkü…
Özellikle küçük işletmelerin ani ekonomik dalgalanmalarda…
Ödeme güçlüğü sürecine kolayca kapılabildikleri bilinen bir gerçek.
Yani firmaları kendi hataları dışındaki nedenlerle…
Ödeme yapamaz hale getirmemek gerekiyor!
İşte o zaman hapis cezaları…
Bilerek ve isteyerek ödeme yapmayan…
Ya da mali beceriksizlik nedeniyle ödeme yapamayanların aklını başına getirebilir.
Ancak sorunun öncelikle “ekonomik suça ekonomik ceza” kavramı çerçevesinde çözülmesine önem taşımakta!
Yeni tasarı ilk aşamada bu ilkeyi benimsediği için bir avantaj sağlıyor.
Ama ellerinde olmayan nedenlerle…
İşlerinde meydana gelen bozulmanın dayattığı hapis cezasından kaçınılamması…
Mağduriyet ihtimalini de karşımıza çıkarmakta.
Peki çeklerle gelen riskin boyutu ne?
Karşılıksız çek oranı ne diyor?
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin son verilerine bakalım.
Mayısta ülke genelinde 87 bin 60 adet karşılıksız çek işlemi yapılmış.
Karşılıksız çeklerin toplam tutarı ise 2 milyar 665 milyon lira seviyesinde.
Bankalara aynı dönemde ibraz edilen toplam çeklerle…
Bu rakamları karşılaştırdığımızda ise…
Karşılıksız çeklerin adedi yüzde 3,5 düzeyindeyken tutar yüzde 3,7’yi buluyor.
Türkiye’deki risk oranını temsil ediyor bu oranlar!
Gelelim Bursa’ya.
Mayısta toplam tutarları 135,5 milyon TL olan 4 bin 664 adet çek karşılıksız çıkmış.
Bursa’da karşılıksız çeklerin adet olarak…
Bankalara ibraz edilen toplam çek adedine oranı yüzde 4 seviyesinde.
Tutardaki karşılıksız oranıysa yüzde 5.
Yani Türkiye ortalamasının üzerinde bir tablo söz konusu Bursa adına.
Dolayısıyla hapis riskinin de teorik olarak…
Ülke genelinden daha fazla olduğunu söylemek mümkün!
Türkiye’deki toplam karşılıksız çekin…
Yüzde 5,3’ünün de Bursa’ya ait olduğunu dikkate almakta fayda var.
Ancak, unutmayalım ki bu oranlar biraz da büyük ekonomi olmanın eseri!