Emeklilik tarihinin belirlenmesinde sigortalılar için önemli olan bazı tarihler var. Bunlardan birisi de sigortalılığın başladığı tarih.
Siz okurlarımızdan ne zaman ve nasıl emekli olacağınıza yönelik birçok e-posta alıyorum. Emeklilikte yaşa takılanlardan borçlanma ile emekli olmaya kadar birçok soru yöneltiliyor. Bugün bu sorulardan birkaçına yer vereceğim.
Okurlarımızdan Bilal Bey gönderdiği e-postasında, 11 Ekim 2001 tarihinde meslek lisesinde staja başladığını, SGK sisteminde bu tarihin ilk işe giriş tarihi olarak göründüğünü, 28 Haziran 2005 tarihinde ise sigortalı olarak çalışmaya başladığını söylüyor ve sigortalılık başlangıcının hangi tarih olacağını soruyor.
SGK Sisteminde İlk İşe Giriş Tarihi Olarak Görülen Tarih Doğru Değil
Bilal Bey gibi birçok kişi, staj başlangıcının SGK sisteminde ilk işe giriş tarihi olduğunu söylüyor ve heyecanlanıp erken emeklilik ümidiyle böyle sorular yöneltiyor. Öncelikle şunu belirtelim ki meslek lisesi stajı esnasında sadece iş kazası ve meslek hastalıkları için adınıza prim yatırılıyor. Yani emeklilik için gerekli olan uzun vadeli sigorta primleri staj döneminde yatırılmıyor.
Dolayısıyla staj girişiniz sigorta başlangıcı olarak sayılmadığı gibi stajda geçen süreler de emeklilikte dikkate alınmıyor. SGK sisteminde ilk işe giriş tarihi olarak staj başlangıcının gösterilmesine bu sebeple itibar etmeyin. Bu sebeple SGK’nın da ilk işe giriş tarihine yönelik sistemindeki uygulamayı değiştirmesinde fayda var.
Staj Borçlanması Gündemde Yok
Emeklilikte sigortalılar için önemli bazı tarihler var. Bunlardan birisi de sigorta başlangıç tarihi. Bir kişinin sigorta başlangıcı geriye gittikçe erken emekli olma imkânı da artıyor.
Nitekim bu noktada sigortalılar askerlik borçlanması, yurtdışı borçlanması, doktora borçlanması gibi yöntemlerle sigortalılık başlangıcını öne çekebiliyorlar. Ancak ne yazık ki aynı durum staj yapanlar için söz konusu değil. Sadece geçmişe dönük avukatlık stajında geçen süreler borçlanılabiliyor. Şu an için hükümetin gündeminde de staj sürelerinin borçlanılabilmesi için bir yasa değişikliği bulunmuyor.
SORU CEVAP
Borçlanma Yapsanız da Emekli Olamazsınız
Soru: Fatih Bey, 13 Mart 1974 doğumluyum ve 16 Kasım 1993’te ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladım. Bugüne kadar da 5230 gün ödenmiş primim var. 1992 yılında yapmış olduğum askerliği borçlanırsam erken emekli olabilir miyim? (Emre S.)
Cevap: Emre Bey, verdiğiniz bilgilere göre emekli olabilmeniz için 54 yaşını doldurmanız ve 5675 gün prim ödemeniz gerekiyor. Buna göre 445 gün prim eksiğiniz var. Ancak bu süreyi askerlik borçlanması ile ödeseniz bile yaşa takılıyorsunuz ve 54 yaşını beklemeniz gerekiyor. Yani 13 Mart 2028 yılında emekli olmanız söz konusu. Bu sebeple askerlik borçlanması yerine bu süreleri çalışarak doldurmanız sizin açınızdan daha uygun ve ekonomik olacaktır.
Ölen İşçinin Eşi Kıdem Tazminatı Alır
Soru: Fatih Bey, eşim bir ay önce vefat etti. Kendisi yaklaşık 11 yıldır araba fabrikasında işçi olarak çalışıyordu, sigortası da vardı. Eşim ölünce bana ve çocuğuma ölüm aylığı bağlandı. Bir de çevremizden işverenden tazminat alacağımızı söylediler. Böyle bir şey var mı? İşverenden tazminat isteyebilir miyiz? (Hülya A.)
Cevap: İşçinin ölümü halinde hak sahiplerinin birçok hakkı bulunuyor. Ölüm aylığı, ölüm geliri, ölüm toptan ödemesi, cenaze ödeneği bunlardan bazıları. Bunun yanında, ölen işçinin hak sahiplerinin almaları mümkün olan ancak çoğu zaman ihmal edilen bir ödeme de kıdem tazminatı. Eğer ölen işçinin işyerinde bir yıldan fazla çalışması varsa hak sahipleri işverenden kıdem tazminatı alabilir.
Kıdem tazminatının hesaplanması, işçiye ödenmiş olan son ücret üzerinden yapılır. Buna göre, işçinin kıdeminin her yılı için, son aldığı brüt 30 günlük ücret kıdem tazminatı olarak ödeniyor.