Günümüzde vatandaşlar tarafından en çok merak edilen hizmetlerin başında BAĞ-KUR ihya konusu geliyor. İhya eski adıyla Bağkur yeni adıyla 5510 Sayılı Kanun 4/B statüsü taşıyan sigortalılar için geçmişe dönük prim borcunu ödeme hizmetlerinden biridir. Bu yazımızda Bağkur ihya imkânından kimler yararlanır, İhya canlandırma nasıl yapılır? İhya çıkarılması düşünülen EYT yasasından yararlanma açısından bir avantaj sağlar mı? gibi sorulara açıklık getirmeye çalışacağız.
Bağkur ihya nedir ve bu imkandan kimler yararlanır?
5510 Sayılı Kanunun 4.1/B Maddesinde sayılan köy ve mahalle muhtarları, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarla tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan prim borcu silinen ve günleri dondurulan sigortalılar ihya imkânından yararlanabilirler. Bu kişilerin vefat etmiş olmaları durumunda hak sahipleri dul ve yetim aylığı bağlatabilmek için ihya başvurusu yapabilir. Ödeme yaparak primleri tamamladıklarında ölüm aylığı alabilirler. Bağkur ihya sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan birisi de aşağıda açıklanacağı üzere kısmi ödeme yapılamaması. Yani siz kendinize lazım olan gün kadar ihya ödemesi yapamıyorsunuz. Dondurulan süreleriniz ne kadar ise onların tamamını ödemek durumundasınız.
İhya düzenlemesinden yararlanılarak emeklilik
EYT Yasası ile ilgili yapılması düşünülen düzenleme çerçevesinde 4/1-B eski adıyla Bağkur statüsündeki kişiler kendilerine tanınan ihya imkânlarından yararlanarak emekli olma hakkını elde edebilirler. Yapılması düşünülen düzenlemede kapsam belirlenirken sigortalıların farklı kurumlarda sigortalı olarak çalışmış olmaları da göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılacağı tabiidir. Bu durumda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş eski tabirle Bağkur’lu yeni tabirle 4/B’li vatandaşlarımız borçlarını ödeyememiş olmaları nedeniyle borçlarını dondurma imkanından yararlanmışlarsa ve bugünlere ilişkin primlerini ödememişlerse bu günlere ilişkin silinen prim borçlarına ilişkin dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmaları mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıp primlerine ekleterek eksik günlerini tamamlayabilirler.
Bağ-Kur’lu olarak çalışanların emeklilik için 25 yıl yani 9 bin gün prim ödemeleri gerekiyor. Kadınlarda bu süre 9 Eylül 1999 öncesinde 7.200 gün olarak da uygulanıyordu. Tabi ilk sigorta olunan tarihe göre yaş şartı da bulunuyor. Eğer yaşınız dolmasına rağmen eksik günleriniz bulunuyorsa ihya ile bu günleri canlandırıp primlerinizi tamamlayabilirsiniz. Böylece emeklilik imkânına kavuşursunuz. Hatta son 3.5 yılını SSK’lı olarak çalışanlar da eksik primlerini bu şekilde tamamlayabilirler. Silinen günlerin yeniden ihya edilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu’na talepte bulunmak gerekiyor.
Örnek : Vergi mükellefiyet kaydına istinaden 1/1/2016 tarihinde sigortalılığı başlayan ve sigortalılığı kesintisiz devam eden, 31/7/2018 tarihine kadar hiç prim ödemesi bulunmayan sigortalı (A)’nın, yapılan borç sorgulamasında 29 ay prim borcunun bulunduğu tespit edilmiştir. (A)’nın sigortalılığı, 1/1/2016 tarihi itibarıyla (76) terk koduyla durdurulmuştur. Aynı sigortalının müracaatı halinde ticari faaliyetinin ve sigortalılığının devam etmesi nedeniyle, (06) koduyla yeniden sigortalılığı başlatılabilecek ve emeklilik hesabında dikkate alınabilecektir.
Kısmi ihya yapılabilir mi ?
Buradaki en önemli husus kısmi hizmet ihyası yapılıp yapılamayacağıdır. Çünkü silinen hizmet süresi, dolayısıyla da ihya edilecek süre ne kadar fazla olursa, ödenecek prim tutarı da o kadar yüksek olacaktır. Örneğin; kişinin emekli olabilmesi veya ölümü halinde hak sahiplerine ölüm (dul – yetim) aylığı bağlanabilmesi için sadece bir yıllık (360 günlük) sigortalı hizmet süresine ihtiyaç varsa, sigortalının silinmiş Bağ-Kur hizmet süresi bir yıldan fazla olsa bile sadece aylık bağlanabilmesi için yetecek kadarını ihya edebilir mi? Maalesef söz konusu ihya işleminde kısmi ihya imkânı bulunmamaktadır. Bu imkân sadece, askerlik, doğum, yurtdışı gibi hizmet borçlanması hallerinde geçerlidir. Farklı bir yasal düzenleme yapılmadığı sürece; SGK’nın güncel mevzuat hükümlerine göre ,silinen Bağ-Kur sigortalı hizmetlerinin sonradan primleri ödenerek ihya edilmek istenmesi halinde, aylık bağlanması için eksik olan prim gün sayısına bakılmaksızın silinmiş olan tüm sürelere ait primlerin ödenmesi gerekmektedir. Hatta farklı dönemlere ait, farklı tarihlerde birden fazla kanunla sigortalı hizmetleri silinmiş Bağ-Kur sigortalılarının bile sadece bunlardan birini veya birkaçını seçme imkanı bulunmayıp, tamamını ihya etmeleri zorunludur.
Bağkur canlandırma nasıl yapılır?
BAĞKUR canlandırma hizmetinden yararlanmak için, kurumun belirtilen şartlarını yerine getiriyor olmanız ve bir Bağkur ihya dilekçesi ile başvuruda bulunmanız yeterlidir. Bu başvurunuz sonucunda canlandırma işleminiz için gerekli hesaplamalar yapılır. Bağkur borcunuz için canlandırmak istediğiniz yıllardan bağımsız olarak prim borcunuz, güncel rakamlara göre hesaplanır. Bu nedenle muhatap olduğunuz uzmanlardan hesaplama talep ederken şaşırmamak için güncel piyasa durumuna göz atmanız yararlı olacaktır.
Bağkur ihya canlandırma dilekçesi nasıl doldurulur?
Bu konuda standart bir dilekçe yok. İlgili SGK İl veİlçe Müdürlüklerine yazılacak dilekçede;
Sigortalı olan kişinin isim ve soyadı, TC kimlik numarası, Bağ-Kur numarası, Tebligat adresi, Prime esas günlük kazanç beyanı, İletişim Bilgileri yazılması yeterli olacaktır.