Ölüm aylığı dendiği zaman akla hemen kocası ölen dul kadınlara bağlanan aylık geliyor. Peki bunun tersi de mümkün mü? Dul kocaya da ölüm aylığı bağlanabilir mi?
Okurlarımızdan Caner Bey gönderdiği e-postasında eşinin birkaç ay önce trafik kazası nedeniyle vefat ettiğini, eşinin bir işyerinde 15 yıllık çalışması bulunduğunu, kendisinin şu anda işsiz olduğunu söylüyor ve ölen eşi nedeniyle SGK’dan aylık alıp alamayacağını soruyor.
Genellikle ölüm aylığı dendiği zaman aklımıza kocası ölen dul kadınlar geliyor. Ancak bunun tam tersi de olabiliyor. Böyle bir durumda dul kalan kocaya da ölüm aylığı bağlanması mümkün. Ama bazı şartları var…
Eşin ölümü halinde ölüm aylığı bağlanabilmesi için belli süre prim ödenmiş olma şartı var. Şayet ölen eş en az 5 yıldan beri sigortalı ve toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmişse dul eş ölüm aylığına hak kazanıyor.
Caner Bey’in eşinin vefatından önce 15 yıllık çalışması olduğuna göre ölüm aylığı bağlanabilecektir.
Ancak bağlanan bu ölüm aylığı, dul eş evlendiğinde, evlenme tarihini takip eden ay başından itibaren kesiliyor. Evlenme, ölüm veya boşanma nedeniyle son bulursa, kesilen aylık dul eşin talebi ile tekrar bağlanabiliyor.
Kıdem Tazminatını Unutmayın
Ölen işçinin hak sahiplerinin almaları mümkün olan ancak çoğu zaman ihmal edilen bir ödeme daha var: Kıdem Tazminatı. Eğer ölen işçinin işyerinde bir yıldan fazla çalışması varsa hak sahipleri işverenden kıdem tazminatı alabilir.
Kıdem tazminatının hesaplanması, işçiye ödenmiş olan son ücret üzerinden yapılır. Buna göre, işçinin kıdeminin her yılı için, son aldığı brüt 30 günlük ücret kıdem tazminatı olarak ödeniyor.
Caner Bey’in eşinin 15 yıllık çalışması olduğuna göre, ayrıca işverenden 15 aylık ücreti tutarında kıdem tazminatı da alması mümkün.
DAVA AÇMAM MÜMKÜN MÜ?
Soru: Fatih Bey, ben 2005 ile 2014 yılları arasında bir işyerinde işçi olarak çalıştım. Ancak bu sürede işveren sigortamızın bir kısmını yaptırmamış. SGK’ya şikâyet dilekçesi verdim ama denetimden bir sonuç çıkmadı. Bu çalışmalarımla ilgili dava açabilir miyim? (Murtaza D.)
Cevap: Murtaza Bey, sigortasız çalıştırıldığınız sürelerin tespiti için açılan davaya hizmet tespit davası adı veriliyor. Hizmet tespit davalarının açılabilmesine ilişkin olarak hizmetlerin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıllık bir süre öngörülmüş. Dolayısıyla sizin işyerindeki çalışmalarınız 2014’te bittiğine göre 31 Aralık 2099’a kadar dava açmanız gerekiyordu.
Ancak, ücret bordrosunda sigortalıdan sigorta primi kestiğini açıkça gösterdiği halde sigorta primini SGK’ya yatırmamışsa, işe giriş bildirgesi süresinde verilmiş, fakat bordrosu ve primi SGK’ya intikal ettirilmemişse veya işçilik hakları tazminatlarına (ihbar, kıdem tazminatı, ücret alacağı vs.) ilişkin aynı döneme ait kesin hüküm niteliğini taşıyan yargı kararları varsa Hizmet Tespit Davaları zamanaşımına uğramıyor ve bu beş yıllık süre söz konusu olmuyor.
ÖLÜM AYLIĞINDA NİKÂH ŞART
Soru: Fatih Bey, bir komşumuz geçenlerde vefat etti ve geride bir eşini bıraktı. Ancak öğrendik ki eşiyle resmi nikâhı yokmuş. Şimdi imam nikâhlı eşi dul aylığı alabilir mi? (Salim H.)
Cevap: Salim Bey, ülkemiz genel hukuk sisteminde olduğu gibi sosyal güvenlik sistemimizde de bir evliliğin geçerli olabilmesi için resmi nikâh gerekli. Yani ancak medeni kanuna göre evli sayılan eşler için SGK tarafından ölüm aylığı bağlanabilmekte. Dolayısıyla imam nikâhlı yani resmi nikâhı olmayan eşe SGK tarafından ölüm aylığı (dul maaşı) bağlanması söz konusu değil.
EMEKLİNİN DE YILLIK İZNİ VAR
Soru: Fatih Bey, ben bir ay önce emekli oldum. Ancak emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam ediyorum. Şimdi ben emekli olduğum için yıllık izin kullanmak için bir yıl beklemem mi gerekiyor yoksa emekli olmadan önceki izin hakkım geçerli mi? (Murat A.)
Cevap: Murat Bey, emekli olsanız bile kesintisiz şekilde aynı işyerinde çalışmaya devam ettiğiniz için ve emekli olduğunuzda kaç gün yıllık izniniz varsa o kadar izin kullanmaya devam edeceksiniz. Buna karşın Yargıtay 1991 yılında verdiği bir kararda, emekli olan işçinin çalışmasını sürdürmesi durumunda bu çalışmanın yeni sözleşmeye dayanması nedeniyle ilk bir yıl izin hakkı olmadığını belirtmiş. Ancak ben bu kararın isabetsiz olduğunu düşünüyorum. Bu itibarla yıllık izninizi istemenizi ve hakkınızı aramanızı tavsiye ederim.