Okuyucularımızdan Selma K. çalıştığı işyerinde doğum yaptıktan sonra kendisine 1 aylık süre tanındığını 1 ay sonra mutlaka işe başlaması gerektiği aksi halde iş sözleşmesinin sonlandırılacağının belirtildiğini bu konuda ayrıntılı bilgi sahibi olmak istediğini varsa haklarının neler olduğunu öğrenmek istemiş.
Konuyla ilgili Yasal Mevzuat
İşkanunu gereğince, işçi statüsünde bulunan annelerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları gerekiyor. Şayet çoğul gebelik olursa doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta daha süre ekleniyor.
Doğum iznine ayrılan kadın işçiye izinli olduğu süre içerisinde SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Doğum rapor parası diye de bilinen bu ödeme iş göremezlik süresi boyunca sigortalıya ödenir. Geçici iş göremezlik ödeneği yani doğum rapor parası, yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi tutarındadır.
Ayrıca söz konusu rapor parasının ödenebilmesi için kadın işçi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması gerekli.
Doğum izni süresi içerisinde işverenin işçiye ücretini ödeme zorunluluğu yok. Ancak işveren isterse bu süre içinde işçisine ücret ödeyip daha sonra SGK’dan alınan rapor parasını işçiden isteyebilir.
Bunu yanı sıra doğum izninde olduğunuz sürede işvereniniz ücret ödemezse Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim ödenmesi de söz konusu olmaz.
Yarım Gün Çalışmada Ücret Nasıl?
Şayet anneye yukarıda belirttiğimiz izin süreleri yeterli gelmezse yarım gün izin isteme hakkı da var. Analık izninin bitiminden itibaren anneye;
• Birinci doğumda 2 ay,
• İkinci doğumda 4 ay,
• Sonraki doğumlarda ise 6 ay
süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar izin veriliyor. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere 1 ay ekleniyor. Ayrıca çocuğun engelli doğduğunun doktor raporu ile belgelendirilmesi halinde bu süre 12 ay olarak uygulanıyor.
İşçi anneler bu sürelerde yarım gün ücretsiz izinli sayılıyor. Dolayısıyla da ücretlerini yarım alıyorlar. Ancak aradaki fark İş-Kur tarafından ödenecek yarım çalışma ödeneği ile telafi ediliyor. Ancak bunun için işçinin adına doğum tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün SGK’ya prim ödenmiş olması gerekiyor.
Çocuk Okula Başlayana Kadar İzin
Kadın işçi isterse çocuğu okula başlayana kadar kısmi süreli çalışma yapmayı işvereninden talep edebiliyor. Bu durumda işverenin kadın işçiye çalıştığı süre kadar ücretini ödemesi gerekiyor. İşçinin kısmi süreli çalışma talebinin işverence karşılaması zorunlu ve bu sebeple iş sözleşmesi feshedilemiyor.
Ancak belirtelim ki anne işçiler için çocuk okula başlayana kadar yarım gün izin kullanma durumu bazı mesleklerde mümkün değil. Doktorlar, hemşire, ebe ve optisyenler ile mevsimlik işlerde çalışanlar bunlardan bazıları.