Bilindiği üzere bu yıl kamu kurumu çalışanları için bayram tatili 9 güne uzatıldı. Kamu kurumu çalışanları hafta sonu izinli olduğundan bayram öncesi 6-7 Nisan 2024 tarihlerinde tatil yapacaklar. Alınan 1.5 günlük İdari İzin sonrası çarşamba günü başlayacak bayram tatiline pazartesi ve salı günü dahil edildi ve toplam tatil süresi 9 güne uzatıldı.
Nisan ayının 10’unda başlayacak Ramazan Bayramı tatili nedeniyle vatandaşlarımız tatile girerken bugünlerde çoğu işyerleri kapalı olacak. Buna karşın bazı işyerlerinin kapalı olması pek mümkün görülmeyen sektörlerde çalışılması bir zorunluluk arz ediyor. Özellikle turizm, ulaştırma ve market işyerleri bayramda da vatandaşlara hizmet verecek. Dolayısıyla birçok çalışan bayramda da işbaşı yapacak. Hiç kuşkusuz bayramda yapılan çalışmalar ile ilgili en fazla aldığımız sorular ise çalışmak zorunda olup olunmadığı ve ücretin nasıl hesaplanacağı hakkında. Bugünkü yazımızda bu soruların cevabını vereceğiz.
Bayramda Çalışmak Zorunlu mu?
Bayramlarda işçilerin çalışma noktasında bazı hakları var. İşverenler işçilerine bayram günlerinde çalışmayı zorunlu tutamıyor. Eğer çalıştırmak isterlerse de işçinin onayını almak zorundalar. Yani işçi bayram günlerinde çalışmayı reddedebilir. İşçinin bu beyanı üzerine işverenin işçiyi işten çıkarması da söz konusu olamaz.
Ancak;
♦ İşçi ile işveren arasında yapılmış olan iş sözleşmesinde genel tatil günlerinde çalışmaları gerektiğine dair bir hüküm belirtilmişse veya
♦ Toplu iş sözleşmesinde genel tatil günlerinde çalışılacağı belirtilmişse işçilerin çalıştırılması mümkün.
Çocukların Çalıştırılması Yasak
Bayramlarda çocuk ve genç işçilerin çalıştırılması ile ilgili özel düzenlemeler var. Çocuk işçiler (14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış işçiler) ve genç işçilerin (15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış işçilerin) ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılmaları yasak. Bu günlerde çalıştırılmayan çocuk ve genç işçilere de normal ücretleri tam olarak ödenmesi zorunlu.
Bayramda Çalışana Zamlı Ücret Ödenir
Bayramda işyerinin açık olması ve işçi çalıştırılması halinde işverenler çalışan işçilerine normal ücretlerinin yanı sıra ekstra bir ödeme yapmak zorunda. Yapılacak ekstra ödemenin tutarı ise normal ücretin bir katı olmalı. Yani bayramda ödenen ücretler %100 zamlı olacak.
Bir örnek vermek gerekirse; günlük ücreti 700 TL olan bir işçi Ramazan Bayramı’nda çalışırsa günlük 1400 TL ücret alacak.
Önemli Bir Yargı Kararı
İşçinin genel tatilde kaç saat çalıştığına bakılmaksızın tam günlük ücret ödenmesine ilişkin bir Yargıtay kararı özetini aşağıdadır.
“İş Kanunu’nun 47. maddesindeki açık düzenleme karşısında ulusal bayram genel tatillerde çalıştığı anlaşılan davacının çalıştığı her bir ulusal bayram genel tatil günü için ilave 1 yevmiyeye (aylık maktu ücret/30) daha hak kazandığı gözden kaçırılarak hesaplamanın çalışılan saat üzerinden yapılması hatalıdır. İşçi ulusal bayram-genel tatil günlerinde 1 saat dahi çalışsa tam yevmiyeye hak kazanır.” (Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2016/20521 E. , 2020/6790 K.)
Çalışmayana da Ücret Var
İşçi bayramda çalışmaması halinde ise işveren tarafından işçiye o günün ücreti tam olarak ödenmek zorunda. Yani bayramda çalışmayan işçinin ücretinden kesintiye gidilmesi mümkün değil.
Bayramda çalışan işçiye müteakip günlerde izin kullandırılarak ilave ücret ödenmemesi de mümkün değil. Bu tür uygulamalar kanuna aykırı. Bayramda yapılan fazla çalışma olmayıp bu çalışmaların denkleştirilmesi veya serbest zaman kullandırılması da söz konusu değil.
Ücreti Eksik Ödeyene Ceza
İşverenler yukarıda belirttiğimiz hususlara dikkat etmezlerse bazı cezalarla karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle ücretlerin doğru şekilde hesaplanmasına ve ödenmesine dikkat edilmesi gerekiyor.
♦ Bayramda çalıştırdıkları işçiye zamlı ücret ödenmemesi halinde eksik ücret ödenen işçi başına ve eksik ödenen her ay için yasada belirtilen tutarda idari para cezası ödenmesi söz konusu.
♦ Eksik ödenen ücret nedeniyle gelir vergisi ve buna bağlı bir kat vergi ziyaı cezası var.
♦ Ayrıca, eksik ödenen ücret nedeniyle geçmişe dönük verilmesi muhtemel ek prim belgeleri nedeniyle SGK’ya da idari para cezası ödenmesi söz konusu.