Pekin yönetimi, ABD Başkanı Donald Trump’ın başlattığı ticaret savaşının Çin’in yükselişini önlemeye yönelik olduğunu biliyordu.
Ancak Kanada’da, Çin telekom devi Huawei’nin sahibinin kızı ve şirketin Mali Müdürü Meng Wanju’nun ABD’nin talebiyle gözaltına alınması beklenen bir gelişme değildi.
Yoksa, Washington işi böylesine tırmandırdığına göre Çin’e karşı tüm riskleri göze almaya mı karar vermişti?
*
İyi de bunu niye Kanada’nın üzerinden yapmaya kalkıştı?
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, bu olayda bir rolleri olmadığını savunurken Trump’ın oyununa geldiğini anlatmak istiyor gibiydi.
Montreal’de gazetecilerin sorularını yanıtlayan Trudeau, “Kanada, yargının bağımsız olduğu bir ülkedir. Bu konuda herkesi temin ederim” diyerek Çin’in endişesini gidermeye çalıştı ama Pekin’den gelen işaretler olumsuzdu.
Uzmanlar Kanada-Çin müzakerelerinin tehlikeye girdiği konusunda görüş birliği içindeydi.
*
Peki, ABD, Meng Wanju’yu neyle suçluyordu?
Wanju’nun suçu, Trump yönetiminin İran’a uyguladığı ambargoyu delmekti. Ancak bu da çok tartışmalı bir konuydu.
Hemen herkesin ortak görüşüyse Meng Wanju’nun gözaltına alınması, Çin’e ve lideri Şi Cinping’e bir saldırı sayılırdı.
Tam da, Washington’daki Çin’i orta ve uzun vadede ABD için en büyük tehdit olarak değerlendiren lobinin işiydi.
*
Almanya’nın Neue Osnabrücker gazetesindeki yorum ilginçti. ABD’yi köşeye sıkışan boksöre benzeten yazı şöyleydi:
“Huawei Mali İşler Müdürü’nün gözaltına alınması Washington’ın her fırsatta yabancı rakiplerine engel çıkarmaya çalıştığına ilişkin izlenimi güçlendiriyor. Trump’ın azaltmak istediği ticaret bilançosu açığının artması bu kuşkuyu daha da büyütecektir. ABD giderek ekonomik ve siyasi bakımlardan köşeye sıkışmış bir boksörü andırıyor. Öfkesi burnunda, sağa sola yumruk savuruyor.
Bu manzara güçlülük işareti değildir. ABD dövüşecek durumda olmadığı için hakemin saymaya başladığı bir boksöre benziyor.”
Böyle bir yorumun bir Avrupa gazetesinde yer alması da önemliydi. Demek ki, Kanada’daki operasyona ABD dışından pek destek yoktu.
*
Çin, doğal olarak kanıt istedi Kanada ve ABD’den; Meng Wanju ne yapmıştı? Pekin yönetimine yanıt veren olmadı.
Bu durumda Çin, Meng’in serbest bırakılmasını istedi.
Ama öte yandan ABD, Meng’in kendilerine teslim edilmesi için gerekli prosedürü başlattığını duyurdu.
Kanada’nın genç lideri Trudeau siyasi yaşamının en zor tercihini yapmak zorunda. Vereceği kararla kendi siyasi kaderini de belirlemiş olacak.
Çin’le ticaretin başına Çin karşıtı bürokrat
Başkan Donald Trump, ABD’nin Çin’le ticaret politikasını yöneten birimin başına kendisine benzeyen hırçın bir bürokratı, ticaret ateşesi Richard Lighthizer’ı getirdi.
Lighthizer da Trump gibi ABD’nin Çin’le ilgili ticaret politikasını uzun yıllardır eleştiriyor. Ne var ki ABD iş çevreleri bu atamaya sıcak bakmadı. Özellikle Wall Street çevresi ABD-Çin ilişkilerinin gerilime sokulmasından büyük endişe duyuyor.
Bu arada Trump’ın kendisi için “gümrük vergisi adamı” tanımını kullanması da Amerikan şirketlerinde patronların uykusunu kaçırdı.