Donald Trump daha kaç günlük ABD Başkanı? 20 Ocak’ta görevi Obama’dan devraldığına göre 9 gün olmuş.
Kısacık bir süre. Ama yaptıklarına bakın:
Sağlık reformu yasasının iptali… Kürtaj karşıtı kararnamenin imzalanması… Trans-Pasifik Ticaret Ortaklığı’na son verilmesi… Obama’nın yapımını durdurduğu Dakota ve Keystone petrol boru hatlarına inşaat izni verilmesi… Suriye’den sığınmacı kabulünün durdurulması, kontenjanın azaltılması…
Sadece bu kadar mı? Belki öğrenemediklerimiz de vardır.
***
Trump, tartışmalı konulara şöyle ya da böyle bir çırpıda çözüm getirerek, arkasına bakmadan devam ediyor.
Neden böylesine acele ediyor ki?
Bu soru karşısında akla Çin geliyor. Çünkü Trump ve takımı ABD’ye ciddi bir rakip olarak Çin’i görüyorlar.
Ve biliyorlar ki, ABD geriliyor, Çin öne geçiyor.
20. yüzyılı dünya egemeni olarak kapatan ABD’nin gücü, dışarıdan bakıldığında pek anlaşılmasa da, yavaş yavaş eriyor.
***
Peki, Çin nasıl öne geçiyor? Onu hocaların hocası duayen iktisatçı Korkut Boratav’dan öğreniyoruz:
“2016’da Çin şirketlerinin ABD’ye doğrudan yatırımları 45,6 milyar dolara ulaşmış; ilk defa ‘net fazla’ gerçekleşmiştir. Bu şirketler Amerika’da 100.000’i aşkın istihdam yaratmaktadır.
Benzer bir durum Çin’in AB’deki doğrudan yatırımları için de geçerlidir. 2016’da bu akım 35,1 milyar Euro’ya ulaşmış; AB’nin Çin’e dönük yatırımlarını birkaç kat aşmıştır. (Financial Times 2, 11 ve 12 Ocak).
Bu artışlar ABD, Almanya ve Avustralya hükümetlerince yüksek teknolojilere dönük Çin yatırımlarına getirilen kısıtlara rağmen gerçekleşmiştir.”(1)
***
İşte Trump bu süreci durdurmaya ve ABD’yi yeniden dünya egemeni haline getirmeye çalışacak.
İyi de şu anda küresel ekonominin en büyük oyuncusu olan ABD “Artık ben oynamıyorum” diyebilir mi?
Eğer Trump, ABD’ye ihracat yapan şirketlere, söz verdiği gibi, yüksek ithalat vergisi uygulamaya kalkarsa ne olur? O şirketlerin ülkelerine karşı ticaret savaşı başlatmış olur. Örneğin Çin’le kapışır.
Kapışır ama Çin, ABD’nin en büyük yabancı alacaklısı.
Şöyle ki, geçen yılki verilere göre, “Çin Merkez Bankası rezervlerinin 1,17 trilyon (1170 milyar) doları ABD hazine bonolarından oluşmakta.”(2)
***
Dünya ekonomisi ve siyaseti 2. Dünya Savaşı’ndan sonra böyle sıkıntılı bir dönem görmedi. Amerika da böyle lider görmedi.
Trump, dikişleri patlatacak bu gidişle.
Bakalım onu kim durduracak ve nasıl durduracak?
1,2-“Donald Trump, Şi Jinping ve küreselleşme”, Birgün Gazetesi, 27 Ocak 2017.