Cenevre’deki Suriye görüşmelerinde kimin eli güçlü, kimin eli zayıf ilerleyen günlerde belli olacak.

Görüşmeler başlamadan önce Esad yönetiminin pazarlık gücünü kırmak için İdlib ve Cisr eş Şugur’a saldırılar düzenlendi, Suriye ordusu geri çekilmeye zorlandı. Ve belli oranda başarı da kazanıldı.

Şu anda iki yerleşim bölgesinde de Nusra, IŞİD ve Kaide egemenliği var.

Cenevre3 Konferansı, işte, tam da bu sürecin dayattığı koşullar altında toplanmış oluyor. Şam ödün verir mi, göreceğiz…

***

İç savaş dört yıldan bu yana sürerken hem içeride hem dışarıda dengeler ciddi biçimde değişime uğradı.

Örneğin, Cenevre’de artık Rojava’nın PYD’si de var.

ABD ise üç dört yıl öncesine göre çok daha farklı yaklaşıyor Suriye sorununa: Esad’ı devirip rejimi yıktıktan sonra yerine Nusra ya da IŞİD mi getirilecek? O zaman Esad kalsın daha iyi…

***

Cenevre’deki görüşmeleri BM’nin Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura yönetiyor. Konferansta Suriye hükümeti başta olmak üzere 40’tan fazla Suriyeli grup ve “20 bölgesel ve uluslararası temsilci” var. Nusra ve IŞİD’e terörist örgütler olarak kabul edildiği için davet yok. Karar veren BM tabii… Yoksa sahada desteklenen, silah verilen örgütler, Suudi Arabistan ve Katar’a kalsa Cenevre’de de başköşeye oturtulur.

***

De Mistura’nın Suriye barışı için izlediği yol haritası oldukça ilginç, önce bire bir görüşmeler yapıyor; söylemiyor söyletiyor, istemiyor istetiyor ve hiç iddialı görünmemeye çalışıyor. Yeni bir tarz; çok incelikli bir diplomatik girişim… Örneğin şöyle diyor:

“Cenevre görüşmeleri bir toplantı ya da konferans değil. Önceki görüşmelerin devamı da değil. Bir başlangıç ya da sondan bahsetmiyoruz. Tarafların temsil edildiği bir yuvarlak masa yok. Bir sonuç bildirgesi beklemiyoruz. Çünkü bunlar barış görüşmesi değil.”

***

Ya ne görüşmesi? Neyin ne kadar yapılabileceği, neyin ne kadar mümkün olabileceği… De Mistura, 30 Haziran’a kadar süre biçmiş birinci etap için. İkinci etap ise birincinin başarısına bağlı… Barış görüşmelerinin yolu açılırsa, Birinci Cenevre Konferansı’nda imzalanan bildirinin temel maddesi tartışma masasına gelecek. Nedir o madde? Suriye’de hükümet ve muhalefetin temsil edildiği geçici bir ortak hükümet kurulması…

***

Elbette kolay iş değil. Ama De Mistura’nın dediği gibi, beşinci yılına giren iç savaşta 220 bin kişinin ölmesi ve çatışmaların daha da şiddetlenmesi, tüm dünyada bir uyanışın yaşanmasına neden oldu ve de algının değişmesini sağladı. Bu da barış görüşmelerinin yeniden başlatılması umudunu çoğalttı.

***

Esad’ı devirmek isteyenlerin iç savaşı devam ettirmekten yana olduğu biliniyor.

Bu durumda, BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura’nın çabaları büyük değer taşıyor…

 

İstihbarat savaşları

 

Suriye’de, iç savaşın yanı sıra yabancı istihbarat örgütleri arasında da savaş yaşanıyor.

Rusya ve İran istihbaratı Suriye istihbaratıyla paylaşımda bulunurken Amerikan, İngiliz, Fransız, Alman, Türk, Suudi ve İsrail istihbarat örgütleri de Esad’ın devrilmesi ve rejimin yıkılması için birlikte faaliyet gösteriyorlar.

En önemlisi, kolayca tahmin edileceği gibi, elektronik faaliyet…

Batılılar bölgeye gönderdikleri elektronik savaş gemisiyle Şam yönetiminin kalp atışlarını bile takibe almışlar.

Ne var ki Esad hayatta ve ayakta. Anlaşılan Suriye’deki istihbarat savaşlarında Batılılar, Rusya ve İran’ın bileğini bükememişler.