Çek Cumhurbaşkanı Milos Zeman, 2. Dünya Savaşı kurbanlarını anmak amacıyla düzenlenen askeri törenlere katılmak için 9 Mayıs’ta Rusya’ya gidecekti.
ABD ve AB, Ukrayna krizi nedeniyle söz konusu törenleri boykot ederken Milos Zeman’ın ziyaret kararı tepki çekmiş ve tartışmaya yol açmıştı.
ABD’nin Prag Büyükelçisi Andrew Schapiro da tepki gösterenler arasındaydı. Büyükelçi, Moskova’daki törenlere AB ülkelerinden tek devlet adamı olarak Çek Cumhurbaşkanı’nın katılmasının “biraz tuhaf” olacağını söylemişti.
Milos Zeman, Büyükelçi Schapiro’nun bu çıkışına “Washington’daki Çek Büyükelçisi’nin ABD Başkanı’nın nereye seyahat edeceği konusunda tavsiyelerde bulunabileceğini sanmıyorum” diyerek yanıt verirken Moskova’da askeri törenlere katılacağını yinelemişti.
***
Ancak buraya kadarmış… Çek Cumhurbaşkanı askeri törene katılmaktan vazgeçmiş. Kurbanları anma etkinliklerine katılacak ama askeri törenlere katılmayacakmış.
Zeman, bu konuda AB liderlerinden gelen tepkilere kafa tutuyordu. Ne var ki, ABD’ye daha fazla direnememiş. Öyle anlaşılıyor…
Peki neden? ABD neden böylesine bir dayatmada bulunuyor Çek Cumhurbaşkanı’na? Milos Zeman, Moskova’da askeri törene katılsa ne olur, katılmasa ne olur?
Rusya’ya Avrupa’dan uzanacak sembolik nitelikte bir destek hareketi bile ABD için önem taşıyor. Washington, bunu Rusya’nın tecrit edilmesi sürecinde duvarda açılan bir gedik olarak düşünüyor olabilir.
***
Çek Cumhurbaşkanı geri adım attığına, geri adım atmak zorunda kaldığına göre, kim bilir ne büyük baskılar altında bırakıldı. Oysa Baltık ülkeleri ne kadar sadık müttefikler… Litvanya, Letonya, Estonya… Üçü de Rusya karşıtı!
AB içinden Rusya’ya yaptırımların hiç olmazsa gevşetilmesini isteyen seslere bile tahammülleri yok.
İşte Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras’a tepkileri… Üç Baltık ülkesinin başbakanları ağız birliği ederek Rusya’yı ziyaret eden Çipras’a yükleniyorlar:
“AB’nin mart ayında yaptığı toplantıda Rusya’ya uygulanan yaptırımlara destek veren sen değil misin? Ama şimdi tam tersini söylüyorsun. Bizi şaşırtıyorsun.”
***
Ama iki baş belası var ki, ABD’nin Rusya’ya karşı Avrupa’da safları sıkılaştırmasına asıl onlar engel oluyorlar. Onlar kim? Almanya ve Fransa… İkisi de, ABD’nin Avrupa’nın içişlerine karışmasından rahatsızlık duyuyorlar. Onun için Ukrayna krizini de, işe ABD’yi karıştırmadan, kendileri çözmek istiyorlar. Dörtlü zirveyi bu amaçla oluşturmuşlardı, Almanya, Fransa, Rusya ve Ukrayna olarak… Başarı da elde edilmişti, şubat ayında imzalanan anlaşmayla Ukrayna’nın doğusunda ateşkes sağlanmış, ağır silahlar geri çekilmişti.
Yarın dörtlü zirve Berlin’de yine toplanıyor, durum değerlendirmesi yapmak için… Bu kez liderler değil, dışişleri bakanları bir araya gelecekler.
***
Her ne kadar Başkan Barack Obama, Panama Zirvesi’nde, “ABD’nin hiç hesap vermeden bölgenin içişlerine karışabildiğini varsaydığı günler artık geride kaldı” derken salt Amerika kıtasını kastediyor olsa da… Tabii, diğer kıtalar ve bölgeler de aynı beklenti içinde.