Gluten genellikle buğday, arpa ve çavdar gibi tohumlarda bulunan bir bitkisel protein. 2 ana kısımdan oluşuyor. Glutenin ve gliadin. Gliadin de 12 alt protein parçacıklarından oluşuyor şu anki bilgilerimize göre. Çoğumuz bu protein grubunun bağırsakta yaptığı tahribata bağlı olarak gelişen çölyak denilen hastalığı tanırız. Ancak durum öyle değil. Yazılarımı okuyanlar bilirler. Ben 5 yıldır ara ara bu proteinin vücudun diğer kısımlarında da neler yapabildiğini, toplumda hiç de küçümsenmeyecek oranda gluten hassasiyeti olduğunu çok yazdım. Sindirim bozuklukları, başağrısı, yorgunluk, kilo problemleri, cilt bozukukları, depresyon, anksiyete, bunama, sara, dikkat eksikliği, şekerli gıdalara bağımlılık, migren, sebebi bulunamayan düşükler gluten hassasiyetinin belirtileri olabilir.
19.04.2019 tarihli yeni bir makaleye göre kinoa, kahverengi pirinç, darı, amaranth, karabuğday ve yulafta gluten bulunmuyor. Yulaf biraz garip gelebilir ancak makalenin yazarı bu iddiasını bilimsel veriler ile destekleyerek yulafın gluten içermediğini belirtiyor. Amaranth horoz ibiği bitkisidir ve diğer tahıllara göre bol miktarda lisin denilen amino asidi içerir. İyi bir fosfat, kalsiyum ve magnezyum kaynağıdır. Unları yurtdışında bol oranda kullanılmaktadır.
Bütün taze sebze ve meyveler glutensizdir. İşlem gördüklerinde (konserve, dondurulma, kurutma vs) katkı maddesi olarak gluten kullanılmış olabilir. Bira gluten doludur. Votka, cin ve genelde şarapta gluten bulunmaz. Smoothieler gluten içerebilirler. Badem, kaju, ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği, kabak çekirdeği, keten tohumu, chia tohumları gluten içermez. Yulaf unlarına bunları öğüterek ekleyebilir ve lezzetli unlar yapabilirsiniz.
Restoranlar giderek gluten konusunda daha hassas ve glutensiz yiyecekleri sizlere sunsalar da bulaşma ihtimali yüksektir. Bu nedenle dışarıda yemek yeme sayısına bu hassasiyeti olanlar dikkat etmelidir. 2017 yılında yapılan bir çalışma haftada 5 kez ile haftada 3 kez evde yemek yiyenleri karşılaştırmış. 5 kez evde yiyenlerde fazla kilolu olma durumunun diğer gruba göre % 28 daha az olduğunu bulmuşlar (merak edenler için Int J Behav Nutr Act 2017 Aug).
KAHVENİZE HİNDİSTAN CEVİZİ YAĞI EKLEMEK
Son günlerde yurtdışında yararlarına inanıldığı için sık uygulanan bir alışkanlık olmuş. Zayıflamaya yardımcı olduğu, mevcut kiloyu muhafaza ettiği şeklinde araştırmalar var. Kahve yanında hindistan yağından gelen bazı orta zincirli yağ asitleri gün içerisinde daha enerjik olmanızı sağlarken metabolik hızınız da artıyor. Aynı zamanda hindistan cevizi yağı içerisinde bulunan bazı yağ asitleri sindirim sisteminizin daha sağlıklı çalışmasına yardımcı oluyor. HDL kolesterol düzeylerinin de bu yağ asitleri ile arttığı eskiden beri bilinmekte.
Başlangıç olarak kahvenize 1 yemek kaşığı eklemek uygundur. Fazla miktar bazı hassas bedenlerde ishallere yol açabilir. Her ne kadar bu yağın bir enerji kaynağı olduğu bilinse ve kalorili bu karışım bana yeter denilse de kahvaltı asla atlanmamalıdır. Yumurtası, peyniri, yeşillikleri ile kahvaltı yapılmalı beraberinde bu içecek içilmelidir.