Kıymetli okurlarım. Çoğu zaman olduğu gibi bu hafta da sizlere beslenme konulu en son tıbbi bilgileri aktarmaya çalışacağım. Özellikle ilk yazacağım konu olan vegan diyet ve kalın bağırsak kanseri ilişkisine dair bilgiler (hem kadın hem erkekte sık görülen bir kanser türüdür) 7 Eylül 2022 Tarihli olup en güncellenmiş hali ile sizlere aktarılmıştır.
1-VEGAN DİYET KALIN BAĞIRSAK KANSERİ RİSKİNİ DÜŞÜRÜYORMU: Çevresel kaygılar, dini ve etik ilkeler,kültürel faktörler ve yararlı olduğuna dair bazı bilimsel veriler ve gözlemler nedeni ile vegan beslenme alışkanlıkları giderek artış göstermektedir. Bir diyete vegan denilmesi için hayvansal hiçbir kaynağın beslenmede yer almaması gerekmektedir. Buna arılar tarafından yapılan bal ve diğer arı ürünleri de dahildir. Bazı araştırmalar vegan diyetin ömrü uzattığını işaret ediyor. Özellikle ABD’de kanserlerden ölüm açısından 4.sırada görülen kanser türü olan kalın bağırsak (kolon) kanseri ile vegan beslenme arasında bir ilişki olup olmadığı son zamanlarda çok sık araştırılan bir konu haline gelmiştir.
Kolon kanserini hazırlayan nedenler arasında genetik eğilim, iltihabi bağırsak hastalıkları, liften fakir beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, obezite, işlenmiş etler ve doğallığını yitiren yağlar, tütün ve alkol kullanımı sayılabilir. 49 çalışmanın derlenmesi sonucunda yaklaşık 3 milyon bitki ağırlıklı beslenen insanda kolon kanserinin daha az görüldüğü bulunmuştur. Ancak bu insanların vegan olmadığı, bitkisel ağırlıklı beslendiği, diyetlerinde yumurta, süt ve süt ürünlerinin de bulunduğu kayıtlıdır.
Vegan beslenenlerde bazı veriler ortalama % 15 kadar daha az kolon kanserine rastlanıldığını belirtiyor. Ancak burada liften zengin bir beslenme olması dikkat çekicidir ve genel kural olarak az önce de belirttiğim gibi liften fakir beslenmek zaten bir kolon kanseri nedenidir.
Sonuç olarak vegan diyetin kolon kanseri gelişme riskinizi azalttığına dair kesin bir bilimsel bulgu yoktur. Ancak doğal ve dengeli beslenme kurallarına uyan kişilerde kansere eğilim zaten daha az olacaktır. Bunu destekleyen bir çalışma sebze ve balık ağırlıklı beslenenlerde de kolon kanserinin çok az görüldüğünü belirtmektedir. İşlenmiş gıdalardan uzak durmak, hayvansal ve bitkisel kaynaklı besinlerden mümkün olduğunca doğallığını koruyanları seçmek, özellikle alkolden uzak durmak, aktif bir yaşam tarzı benimsemek en iyi çözüm olacaktır.
2-ENFLAMASYONU ÖNLEMEYE YARAYAN GIDALAR: Vücudumuz için enflamasyon hem iyi hem de kötü olabilir. Bir taraftan vücudumuzu enfeksiyonlardan ve hasarlardan korurken diğer yandan kronikleşerek kronik enflamatuar hastalıklara yol açar. Stres, hareketsiz yaşam tarzı ve sağlıksız beslenme kronik enflamasyona yatkınlığı arttırmaktadır. Bazı gıdalar ise bu kronik iltihabın engellenmesine yardımcı olur. Son yıllarda çok önemli bir taraftar bulan ve sizlere bu köşemden birkaç defa aktardığım antienflamatuar beslenme şeklinin temelini oluşturan bazı gıdalardan pek duyulmayan bir kaç tanesini yazacağım.
a)Brokoli: Karnabahar, lahana, Brüksel Lahanası gibi turpgiller ailesinden bir sebzedir. Yapılan bilimsel çalışmalar son derece besleyici olan brokoli içerisinde bulunan bazı antioksidanların (sülforafan) vücuttaki iltihap göstergelerinden olan sitokinler ve NF-kB adlı maddeyi azalttığını göstermiştir.
b)Avokado: Magnezyum, potasyum, lif ve kalp sağlığı için gerekli bazı yağ asitleri açısından zengindir. Karetenoid ve tokoferol grubu antioksidanlardan zengindir. 51 yetişkin obez hasta üzerinde yapılan bir çalışmada bu kişilere 12 hafta boyunca avokado verilmesi ile iltihabi göstergelerden olan CRP ve interlökin 1 beta düzeylerinde ciddi azalmalar saptanmıştır.