Bugün kaç kişi ile konuştunuz? Muhtemelen çoğu yalan söyledi size ve bunu birden çok kez yaptılar. Kabullenmesi güç bir gerçek olsa da ne yazık ki en yakın arkadaşlarınız ve iş arkadaşlarınız düzenli olarak yalan söylüyorlar. Yapılan araştırmalara göre, insanların yaklaşık %60’ı, 10 dakikalık tipik bir sohbet esnasında ortalama 2-3 yalan söylüyor.
Haas İşletme Okulu’ndan Dr. Leanne ten Brinke tarafından yürütülen bir araştırmaya göre, söz konusu yalanları fark etmek olduğunda birçoğumuzun içgüdüleri oldukça iyi olsa da, kendimizi sezgilerimizin söylediklerine inanmamaya ikna etmeye dair bir eğilimimiz var.
Neyse ki Dr. Brink’in çalışması, insanların dürüstlüklerine dair doğru değerlendirmeler yapmada kullanabileceğimiz objektif ve kanıtlarla desteklenen fizyolojik ve davranışsal değişimlere işaret ediyor.
Yalan söylediğini nasıl anlarsınız?
Aşağıda bahsi geçen işaretlere dikkat ederek yalancılardan uzak durabilirsiniz:
Ağızlarını kapamaya çalışırlar
İnsanlar yalan söylerken genelde ağızlarını kaparlar. Elin ağıza doğru gitmesi ve hatta dudaklara dokunma bile yalan göstergesidir; bu bilinçsizce kullanılan beden dili, iletişimi koparma çabalarını yansıtır. İnsanlar yalan söylerken baş, boyun ve karın bölgesi gibi hassas bölgeleri içgüdüsel olarak kapamaya meyillidirler; çünkü yalan söylemek, kendilerini korunmasız, savunmasız ve saldırıya açık gibi hissetmelerine sebep olur.
Kendilerini tekrar eder ve çok fazla detay verirler
Yalancılar sessizlikten nefret ederler; dolayısıyla gerekenden fazla konuşarak boşlukları doldurmaya çalışırlar. Gerekenden ya da istenilenden çok daha fazla bilgi verirler. Bazen siz sessiz kaldıkça, yalancı, sizi ve kendini yalanına inandırabilmek adına hikâyesini destekleyecek detaylar sunmaya devam eder. Ayrıca düşüncelerini toparlamak için zaman kazanmak adına, aynı cümleleri tekrar tekrar söylemeye eğilimlidirler.
Kendilerine bir kaçış yolu hazırlarlar
Yalan söyleyen insanlar, bilinçsiz bir kaçış rotası bulma girişimi ile oturuyorlarsa eğer vücutlarını kapıya doğru döndürür, ayakta olduklarında ise kapıya doğru yaklaşırlar. Bedenleri bilinçsiz bir kaçış hazırlığı içerisine girdiğinde, rahat bir pozisyondan tedbirli bir duruşa geçebilirler.
Sözleri ve beden dilleri uyumlu değildir
Sözcüklerle yalan söylemek basittir; ancak bedenlerimiz gerçeği bilir ve gösterir. Birinin size yalan söylediğinin en net işaretlerinden birisi, sözleri ile beden dillerinin tamamen farklı şeyler söylemesidir. Örneğin biri, işe gelememesine sebep olan kişisel sorunları hakkında üzücü bir şeyler anlatıyor; ancak konuşurken gülümsüyor ve heyecan belirtisi olan el hareketleri yapıyor.
Nefes alışverişleri değişir
İnsanlar yalan söylemeye başladıklarında, refleks olarak daha ağır nefesler almaya başlarlar; çünkü yalan söylemek, kalp atış hızında ve kan akışında değişiklik yaratır. Hatta bazen vücudun yalan söylemeye ağızdaki mukoza zarlarını kurutarak tepki vermesi ile konuşmakta güçlük çekerler.
Tipik göz hareketlerinde değişimler görülür
Gözlerin ruhun pencereleri olduğu söylenir. Bu durum özellikle de yalan söyleme sırasında geçerlidir. Ancak unutulmamalıdır ki önemli olan kişinin nereye baktığı değil, yöndeki değişimdir. Örneğin bazı insanlar, bilgiyi hatırlarken yukarı ya da sağa doğru bakarken, yalan söylediklerinde aşağı doğru bakarlar. Göz hareketlerindeki değişiklikler, güçlü bir yalan göstergesidir; ancak öncelikle kişinin tipik göz hareketlerini bilmeniz gerekir. Dolayısıyla bu taktik, iyi tanıdığınız ya da en azından düzenli olarak etkileşime geçtiğiniz insanlarda daha kullanışlıdır. Ancak yalanı ele veren göz hareketlerinden birisi oldukça evrenseldir: yalan söyleyen insanlar, genelde kapıya, bilinçsiz kaçış rotalarına doğru bakarlar.
Agresifleşirler
Yalancılar, sohbet esnasında görünür bir sebep olmaksızın agresifleşebilirler. Zaman zaman saldırganlaşır ve size doğru agresif bir şekilde işaret edebilirler. Diğer durumlarda ise gözlerini kırpmadan aşırı göz temasını koruyarak rahatsız edici bir şekilde dürüst görünmeye çalışırlar.
Kıpırdanırlar
Kıpırdanmak, açık bir gergin enerji işaretidir. İdmanlı yalancılar bile onlara inanmayacağınızdan endişe duyduklarından dolayı saçları ile oynayarak, ayaklarını ya da parmaklarını sallayarak ya da kulaklarını çekerek vs gergin enerji salınımı yaparlar. Ayakları kıpırdatmak, yalan ile ilişkili gergin enerjinin yaygın bir ifadesidir. Ayak hareket etmeye başlar; çünkü yalancı kişi, kendini savunmasız hisseder ve vücudu kaçmak ister.