Tüylerimiz neden ürperir biliyor musunuz?
Genellikle yaşanan stres ve heyecanı ifade etmekte kullanılan bir deyim olan ”tüylerin diken diken olması”nın sebebi…
Bazen bir buz parçası bazen bir örümcekle yüz yüze gelmek, bazen ensemize kondurulan tatlı bir öpücük, tüylerimizin diken diken olmasına neden olabilir.
Derimizdeki her bir tüy incecik bir kasa bağlıdır. Korktuğumuz ya da üşüdüğümüz zamanlarda bu kaslar büzülür, dolayısıyla tüylerimiz de dikleşir. Binlercesi bir araya geldiğinde ise tüylermiz diken diken bir görünüm alır.
Fakat bu durumun vücudumuz için pek bir yararı yok. Dikleşen tüyler daha çok üşümemize neden olur. Aynı durum korktuğumuz zamanlar için de geçerli. Neyse ki korku sırasında dökülen ter, cildimizin kabarmasıyla sıcağın dışarı verilmesini kolaylaştırıyor.
Bu tür etkilerin sinyalleri beynin duygu ve anılarından sorumlu bölümü olan ‘limbik sistemde’ oluşur. Dolayısıyla güzel ve tanıdık bir müzik de tüyleri diken diken edebilir.
Ontario Guelph Üniversitesi’nden fizyolog ve zooloji profesörü George A.Bubenik üşüdüğümüzde, korktuğumuzda ya da farklı durumlarda neden tüylerimizin diken diken olduğunu açıklıyor. Örneğin; havuzdan çıktınız ve o esnada bir rüzgar esti birden üşüdünüz ve tüyleriniz diken diken oldu.
Ya da uzun süredir dinlemediğiniz ama sevdiğiniz bir parçayı dinliyorsunuz tekrar tüyleriniz diken diken olabilir. Peki vücudumuz neden böyle bir tepki gösteriyor ? İşte bunun sebebi duygularımızın fizyolojisinden kaynaklanır.
Derimizdeki tüylerin diken diken olması evrimsel atalarımızdan aldığımız bir mirastır. Derimizin aynı tüyleri yolunmuş bir tavuk gibi görünmesine neden olan bu olay, kıl köklerindeki minyatür kasların kasılmasından kaynaklanır.
Her kasın kasılması cilt yüzeyinde bir gerilime neden olarak tüylerin dışarı dönmesine neden olur. Ne zaman üşüsek bu kasılma nedeniyle tüylerimiz dikelir. Kalın bir kürke sahip olan hayvanlarda, tüylerin böyle yukarı kalkması yalıtım sağlayarak, onları soğuktan korur.
Tüyler ne kadar kalınsa daha fazla ısı muhafaza edilir. İnsanlarda ise bu tepki kullanışsızdır, çünkü hayvanlardaki gibi bir kürkle çevrili değiliz. Her şeye rağmen bu karşı koyabileceğimiz bir şey değildir.
Soğuk etkisine ek olarak, hayvanlar tehdit altında kaldıklarında da, tüyler diken diken olur. Örneğin bir kediye köpek saldırdığında sırtını ve tüylerini olabildiğince dikleştirir. Kedi köpeğin saldırısına karşın, kendini olabildiğince büyük göstermeye çalışmıştır. İnsanlarda, önemli anlarda ya da korku filmi izlerken bile tüyler dik dik olabilir. Yani geçmişte anılar canlandığında , yine tüyleriniz diken diken olabilir.
Bilinç altında gerçekleşen bu tepkilere neden olan böbrek üstü bezlerimizden salgılanan, hepimizin belki de çok iyi bildiği adrenalin hormonudur. Adrenalin salgıladığımızda sadece tüylerimiz diken diken olmaz; ellerimiz terler, göz bebeklerimiz büyür.