Anadolu Ajansının (AA) Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü nedeniyle hazırladığı dosya haberler kapsamındaki bu haberde, bir asır boyunca ülkenin doğalgaz sektöründeki önemli gelişmeler anlatıldı.
Türkiye denizlerde Fatih, Yavuz, Kanuni ve Abdülhamid Han gemileriyle sondaj, Barbaros Hayrettin Paşa ve MTA Oruç Reis gemileriyle ise sismik arama faaliyetleri yürütüyor.
Barbaros Hayrettin Paşa ve MTA Oruç Reis sismik arama gemileriyle denizlerde ilk sismik arama faaliyetlerine 2013’te başlandı. Söz konusu gemilerle Karadeniz, Akdeniz ve Marmara denizinde petrol ve doğalgaz kaynaklarına ilişkin veriler toplandıktan sonra, Fatih ve Yavuz gemileriyle sondaj çalışmalarına başlandı.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) envanterine 2017’de katılan ve Türkiye’nin ilk milli sondaj gemisi olan Fatih, 20 Temmuz 2020’de Karadeniz’deki ilk sondajını yaptı. Zonguldak açıklarındaki Tuna-1 lokasyonunda bir ay süren çalışma sonrası 21 Ağustos’ta ilk “müjde” geldi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Fatih Sondaj Gemisi’nin Tuna-1 kuyusunda 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfettiğini açıkladı.
Söz konusu keşifle, denizlerde yürütülecek arama ve üretim faaliyetleri açısından yeni bir dönemin kapısı aralandı. 17 Ekim’de ilave 85 milyar metreküplük keşifle, Tuna-1 bölgesindeki toplam doğalgaz miktarı 405 milyar metreküpe yükseldi.
Arama faaliyetlerine Amasra-1’de devam eden Fatih, 4 Haziran 2021’de Amasra-1 kuyusunda 135 milyar metreküplük yeni bir doğalgaz keşfi daha yaptı. Söz konusu keşifle birlikte ülkede doğalgaz rezervi 540 milyar metreküpe çıktı.
Uluslararası bir değerlendirme şirketine yaptırılan üç boyutlu modellemeyle Sakarya sahasındaki rezerv büyüklüğü 652 milyar metreküp olarak revize edildi. Aralık 2022’nin sonuna doğru Sakarya Gaz Sahası’nda bulunan Çaycuma-1 kuyusunda 58 milyar metreküplük yeni bir rezerv keşfedilerek toplam rezerv 710 milyar metreküpe yükseldi.
İlk fazda günlük 10 milyon metreküp üretime başlayacak Karadeniz gazıyla yıllık 3,6 milyar metreküp gaz üretilmesi hedefleniyor. Karadeniz gazında ikinci fazda günlük 40, üçüncü fazda ise günlük 60 milyon metreküplük gaz üretim kapasitesine ulaşılması planlanıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla 20 Nisan’da Zonguldak’taki Filyos Limanı’nda düzenlenen törenle Karadeniz gazı devreye alındı. Böylece Karadeniz’deki doğalgaz sahasından ilk sevkiyat yapıldı. Sakarya Gaz Sahası’nda şu an günlük üretim 4 milyon metreküpe ulaştı.
FSRU tesisleri ve LNG terminalleri
Türkiye’nin doğalgaz arz güvenliğini güvenceye almak için sadece karada değil denizlerde de çeşitli tesisleri bulunuyor.
Doğalgaz alt yapısının önemli bileşeni durumundaki Yüzer LNG Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Üniteleri (FSRU) ile sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) terminalleri boru hatlarına bağlı kalmadan farklı kaynak ve ülkelerden doğalgaz tedarik edilmesini sağlıyor.
Türkiye sahip olduğu üç FSRU ve iki LNG işleme tesisiyle bu alanda dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alıyor.
Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ’ye (BOTAŞ) tarafından 1989’da yapımına başlanılan Marmara Ereğlisi LNG Terminali 1994’te işletmeye alındı. Egegaz LNG Terminali ise İzmir’in Aliağa ilçesinde 2001’de kuruldu ve 2006’da devreye alındı.
İzmir’deki Etki Liman FSRU 2016’da, Hatay Dörtyol’da bulunan Ertuğrul Gazi FSRU 2021’de, Ege Denizi’nin kuzeydoğusunda yer alan Saros FSRU ise bu yıl faaliyete başladı.
Öte yandan Türkiye’nin ilk doğalgaz depolama tesisi Silivri Doğal Gaz Depolama Tesisi 2007’de, Tuz Gölü Yer Altı Doğal Gaz Depolama Tesisi ise 2017’de hizmete girdi.
Günlük gaz verme kapasitesi 276 milyon metreküp
Etki Liman FSRU, Ertuğrul Gazi FSRU ve Saros FSRU şebekeye günlük 28’er milyon metreküp doğal gaz verme kapasitesine sahip. Marmara LNG Terminali günlük 37 milyon metreküp, Egegaz LNG Terminali ise günlük 40 milyon metreküp sisteme doğal gaz verebiliyor.
Silivri Doğal Gaz Depolama Tesisi’nden günlük 75 milyon metreküp, Tuz Gölü Yer Altı Doğal Gaz Depolama Tesisi’nden de günlük 40 milyon metreküp şebekeye gaz basılabiliyor.
Böylece, Türkiye’deki LNG ve FSRU ve depolama tesislerinden sisteme verilebilen günlük doğalgaz kapasitesi yaklaşık 276 milyon metreküpe ulaşıyor.
Boru hatları
Türkiye Rusya, Azerbaycan ve İran’dan boru hatlarıyla gaz tedarik ediyor. Rusya’dan TürkAkım boru hattı aracılığıyla yıllık 31,5 milyar metreküp, Mavi Akım boru hattı üzerinden 16 milyar metreküp gaz alma kapasitesine sahip bulunuyor.
Öte yandan Azerbaycan’dan gelen Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı’nın (TANAP) yıllık kapasitesi 16 milyar metreküp, İran-Türkiye Doğalgaz Boru Hattı’nın yıllık kapasitesi ise 10 milyar metreküp seviyesinde bulunuyor.