İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, Arap yarımadasından rüzgarlar aracılığıyla Türkiye’ye gelerek bir süredir etkisini gösteren toz taşınımının hafta sonuna kadar yer yer devam edeceğini belirterek, hava kalitesinin kötü olduğu şehirlerde de bu nedenle kirliliğin arttığını söyledi.
Bir süredir yurdun güneydoğu kesimlerini etkisi altına alan ve Ankara’ya kadar uzanan toz taşınımına ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulunan Toros, ısınan çöl yüzeylerinde oluşan fırtınaların, tozu yüzeyden kilometrelerce yukarılara taşıdığını ifade etti. Toros, rüzgar aracılığıyla da her yıl milyonlarca ton tozun çöl yüzeyinden havalanıp kıtalar ve okyanusları aşarak atmosferde yolculuk yaptığını söyledi.
Bunun normal bir durum olduğunu anlatan Toros, Türkiye’yi etkileyen tozların genellikle Afrika, Arap yarımadası ve İran’ın çoğunu kapsayan geniş kurak ve çöl alanlarından geldiğini kaydetti.
Toros, bugünlerde Karadeniz, Marmara ve Ege bölgeleri haricindeki yerlerin Arap yarımadasından gelen çöl tozu etkisi altında kaldığını belirterek, şöyle devam etti:
“Yapılan sayısal hava modelleri tahminlerine göre toz taşınımı hafta sonuna kadar yer yer etkili olacak. Birkaç gündür devam eden tonlarca çöl tozunun hem yararı hem de zararı vardır. Toz taşınımı başta solunum yolu rahatsızlığı olmak üzere yaşlılar, çocuklar ve diğer hassas kesimler için sağlık sorunu oluşturabilir. Çapı küçük olan tozu solunum sistemimiz tutmakta yetersiz kalır. Vücuda girerek de zarar verebilir.”
Toros, çölden gelen toz taşınımının görüş mesafesinde düşüş gibi farklı olumsuzluklara da neden olabileceğini dile getirerek, çöl tozu içeren yağmurların, içindeki mineraller sayesinde bitkilerin gelişiminin ve veriminin yükselmesine katkı sağladığını, deniz canlıları için demir gibi temel ihtiyacın karşılanmasında da önemli rol oynadığını vurguladı.
“Hava kalitesi tehlikeli boyutlarda olabilir”
Yağış alan bölgelerde genellikle araçlar üzerinde çamur izleri olarak kendini hissettiren çöl tozunun, hava kirliliği açısından tehlike oluşturduğunu vurgulayan Toros, şöyle konuştu:
“Çöl tozları, şehirlerde hava kirliliği artmasına sebep olabiliyor. Kamuoyunun rahat farkına varabilmesi için Hava Kalitesi İndeksi iyi, orta, hassas, sağlıksız, kötü ve tehlikeli olarak 6 farklı gruba ayrılıyor. Bugünlerde şehirlerde hava kalitesi kötü ve hatta tehlikeli boyutlara varabilir. Toz taşınımının etkisiyle İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Akdeniz’de hava kirliliği tehlikeli boyutlara ulaştı. Bu bölgelerde yaşayan vatandaşların açık alanlarda uzun süre kalmamaları gerekiyor.”