Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Yönetim Kurulu Başkanı ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, Habertürk TV’de soruları yanıtladı.
Çakar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ”Dövize Çevrilebilir Mevduat” açıklaması sonrasında şu ana kadar 1 milyar dolar bozdurulduğunu söyledi. Çakar ”Sadece internetten mobil bankacılık üzerinden 1 milyar dolar çözülme oldu” dedi
Çakar kamu ve özel bütün bankaların dahil olabileceğini söylediği sistemi şöyle anlattı: ”Vade sonundaki faizli bakiyenizle o günkü kur seviyesinde paranızın geldiği noktada hangisi yüksekse onu alacaksınız.”
Çakar, ihracatçı firmalara Merkez Bankası aracılığıyla verilecek ileri vadeli kur rakamıyla ilgili de şöyle konuştu: ”Merkez Bankamız herhangi bir ithalatçı müşterimiz 3 ay sonra yapacağı ödemeyi bugünden gelip kur yükselebilir endişesiyle yabancı para almak zorunda değil. Merkez Bankası bugünkü kur üzerinden onun durumunu koruyacak.”
Çakar’ın konuşmasında öne çıkan satırlar şöyle:
Benim için sürpriz olmadı. Kurun bu kadar yükselmesinin çok bir ekonomik temeli yoktu. Her şey biraz zamanın ruhu içinde değerlendirmek lazım.
Geçen sene pandemi çıktı farklı varyantları var. Pandemiyle tedarik zincirleri bozuldu, üretim aksadı, insanlar yatırımlarını öteledi dünya için konuşuyorum. Çin’de üretim ciddi anlamda aksadı. Navlun fiyatlarının artışı enerji fiyatlarında ciddi artışlar söz konusu oldu.
Petrol fiyatı 40 dolardan 85 dolara çıktı. Bizim ülkemiz gibi özellikle enerji ithalatçısı ülkelerde, iklim değişiklikleri dolayısıyla bütün dünyada tarımsal üretim kısmen aksadı bu da dünyada ciddi bir enflasyona neden oldu.
Enflasyonun yüzde 21 seviyesine geldiği ortamda hane halkı ve firmalar kendi pozisyonlarını korumak kaydıyla TL tasarruflarını farklı enstrümanlarda değerlendirmek istediler. Özellikle firmaların döviz alımlarının temeline bakıldığında döviz yükümlülükleri kapsamında döviz alırlar. Hane halkının döviz talebinin temel nedeni enflasyon karşısında parasının değerini koruma kaygısıydı
Türkiye’de 5.4 trilyon TL mevduatımız var. Bu mevduatın yüzde 64’ü yabancı parada yüzde 34’ü TL’de. 2007-2008’lerde TL lehine yüzde 70’lere kadar çıkmıştı. 2000’lerde yabancı para lehine yüzde 60’larda görürsünüz.
BU SİSTEME KAMU VE ÖZEL BÜTÜN BANKALAR DAHİL OLABİLECEK
Sabah bizim şubeye geldiğinizde sizin 100 bin dolarınız olsun. Bugün itibariyle bozmak istediğinizde neticede bu bir ürün. Size belli bir vade vereceğiz. O vade sonuna geldiğinde kur hangi seviyedeyse biz o günkü kurdan paranızı değerlendiriyor olacağız.
Şu anda bu sisteme kamu bankaları hazır. TL’niz var. Bugün itibariyle TL’nizi şubeye gittiğinizde ben bunu vadeli mevduat olarak değerlendirmek ve şu vadeyle değerlendirmek istiyorum. TL’nizi alıyorsunuz TL faiz oranı neyse vade sonunda o anaparanızı ve vade sonundaki faizini alıyorsunuz. Bugünkü kur üzerinden belli bir vadeyle size size faiz oranı vereceğiz.
Buradaki vade konusu sizin tercihiniz çerçevesinde şekillenecek husus. Vade sonu geldiğinde bizim TL mevduat faiz oranı bugünkü getiriniz ile o günkü kur hangisi yüksekse ondan yararlanacaksınız. TL mevduat sahibi için bu.
Vade sonundaki Faizli bakiyenizle o günkü kur seviyesindeki paranızın geldiği nokta hangisi yüksekse onu alacaksınız. Yabancı para mevduatınız bozdunuz bugünkü kurdan yine belli bir vadeyle o ürünü aldınız. O ürünün vade tarihindeki kur bugünkü kur ya da o zamanki kur hangisi yüksekse o zamanki kurdan paranızı alırsınız.
“1 MİLYAR DOLAR CİVARINDA BİR PARA BOZDURULDU”
Bu gece bozduranların bir kaybı olur mu? Yarın sabah TL’si olacak. Gelip o ürünü almak isteyenler imkandan yararlanma şansına her zaman sahip. En son 1 milyar dolar civarında bir para bozduruldu cumhurbaşkanının açıklamasından sonra şu ana kadar.
Bizim ülkemizin temel ekonomik parametrelerine bakıldığında yapısal hiçbir problem yok. Bankacılık sektörü bütün parametreler çok yerinde. Uluslararası normların çok ilerisindeyiz. Çok daha iyiyiz. Sektörü ciddi anlamda fonlama kabiliyetine sahibiz.
Turizmde 35 milyar dolar bir beklenti var. Biz de (Ziraat Bankası)104-105 milyar civarında 740 bin civarında müşterimize kredi kullandırmış durumdayız. Bunlardaki geri dönüş oranı yüzde 99.
Buradaki problem maalesef ekonomide beklenti yönetimi olduğunun farkındayız. Gerek ulusal gerek uluslararası manipülatif spekülatif farklı mülahazalarla fiyatlama mekanizmasında maalesef bazı olumsuz kavramlar ön plana çıkmaya başladı.
“KISA SÜREDE TL’DE BU KADAR DEĞER KAYBINI YAPACAK YAPISAL BİR PROBLEMİMİZ YOK”
Cumhurbaşkanın açıklamasıyla dengelerin yerine oturacağını, ekonominin hak ettiği yere geleceğini TL’nin hak ettiği değere kavuşacağını biliyoruz. Kısa sürede TL’de bu kadar değer kaybını yapacak bir yapısal problemimiz yok.
Daha henüz çok sıcak daha henüz sınır ve tarih vermek çok doğru olmayacak. Ancak şunu söyleyebilirim 3-4 ay önce TL-yabancı para dengesi 52’ye 48 iken, şu anda 64’e 36. 3-4 aylık bir oransal bozulma söz konusuydu. Ben kendi olağan mecrasına döneceği kanaatindeyim bunu görmek gerekir.
Özel bankalar katılmazsa devlet bankaları hepsini üzerine alabilir mi, bütün maliyetleri kamu bankaları karşılayabilir mi?
Bir çok özel banka genel müdürü arkadaşımla konuştum onlar da girecek. Buradaki maliyetin kamu bankaları ve ilgili bankalar tarafından karşılanması söz konusu değil. Bu maliyet hazine tarafından karşılanacak. Buradaki bu ürün hane halkları için geçerli. Geçek kişi müşteriler için geçerli.
KURDAKİ DÜŞÜŞ KALICI OLUR MU?
Çok dışsal bir etki olmamak kaydıyla ben zaten ilk günden bu tarafa kurdaki bu yükselmenin rasyonel bir ekonomik temeli yoktu. Dolayısıyla kendi mecrasında bu ürün süreci hızlandıracak. Bu ürün olmasaydı yeniden bir dengeye geleceğini düşünüyordum. Bu ürünle makul bir dengeye geleceği kanaatindeyim.
HAZİNEYE BİR YÜK YARATIR MI?
Her ülke kendi parasının değerini korumaya çalışır kendi parasının reel değerini korumak kaydıyla hareket eder. Bizim ülkemizdeki tasarrufların ortalama vadesi 55 gün gibi bir oranda. Bu ürünle beraber ortalama vadenin de arttığını göreceğiz. Kurdaki çözülmeyle enflasyona etki edeceğini düşünüyorum. Enflasyondaki azalmayla beraber faiz oranları ve genel ekonomik büyümeye, istihdama bir bütün olarak sirayet edeceğini düşünüyorum.
“YABANCI PARADA CİDDİ BİR ÇÖZÜLME OLACAĞINI ÖNGÖRÜYORUM”
5.4 trilyon TL’nin 3.4 trilyonu gerçek kişi mevduat. Bir çok insan TL’de olup da vadeli olan mevduatlarını bozmayacaklar. Bugün gelip bu ürüne müracaat eden Türk Lirası cinsinden ya da yabancı para cinsinden mevduatı tasarrufu olan müşterilerimiz müracaat edebilecekler. Finansal olarak bu hareketlik içerisinde yer alan müşterilerin yoğunlukla geleceğini ve yabancı parada ciddi bir çözülme olacağını öngörüyorum. 3.4 trilyonluk bir hacmin tamamının bu ürüne kaymasını beklemiyorum. Kısa bir süre bekleyip göreceğiz.”