Üreticiyi de tüketiciyi de yıpratan bu fahiş artışta en önemli 2 faktör ‘yüksek nakliye maliyetleri’ ime ‘mevcut komisyonculuk sistemi’ olarak gösteriliyor. Çiftçinin en az 70 kuruşa malettiği soğanı tarlada 50 kuruşa alan komisyoncuların bu ürünü hale 1 lira 20 kuruştan 2 liraya kadar değişen fiyatlarda satması, üreticinin zararını artıyor. Halde ise çiftçinin malı satılıyormuş gibi yapılarak, kanuna aykırı şirketlerle fiyatların şişirildiği belirtiliyor. Soğanın fiyatı 5 liraya kadar çıkarken, burada kaybeden üreticiyle birlikte yine tüketiciler oluyor.
HALCİLERE TEPKİ
Son olarak Ankara’da üretim maliyetini karşılayamadıkları soğanları satamadıkları için depolara kaldıran çiftçiler, ürünlerinin çürümesinin önüne geçemedi. Meyve sebze halindeki komisyonculardan dert yanan üreticiler, ellerindeki ürünün halde 10 katına satılmasına tepki göstererek, Hal yasasının bir an önce yürürlüğe girmesini istedi. Hal yasasının, komisyoncular nedeniyle ürünleri depolarda çürüyen çiftçinin tek umudu olduğu belirtiliyor.
‘STOKÇU DEĞİLİZ’
Başkentte hasatını aylar önce yaptıkları soğanların maliyetini karşılamayan çiftçiler, ürünleri depolara kaldırdı. Sofralarda yerini alması gereken soğanlar ise havaların ısınmasıyla birlikte depolarda çürümeye yüz tuttu. Kendilerinin “stokçu” olarak anılmasından rahatsız olan üreticiler ise sorunun asıl kaynağı olarak meyve sebze hali satıcılarını gösterdi. Ürettikleri soğanın kilosunun 50 kuruştan ellerinden çıkmasına rağmen halde 5 liradan satılmasına karşı çıkan çiftçiler, tüm maliyetlerin kendilerine ait olmalarına rağmen karı elde edenin hal sahipleri olduklarını söyledi.
HAL YASASI ÇIKSIN
Komisyonculardan dert yanan Ankaralı soğan üreticisi Mehmet Kubat, sadece kendi canlarının değil, halden çıktıktan sonra markete gidene kadar zamlanan ürünleri fahiş fiyata alan tüketicilerin de canının yandığı belirtti. Tek çözümün Mecliste görüşmeleri devam eden Hal yasasının devreye girmesi olacağını söyleyen Kubat, yetkililerden yardım isteyerek sorunların ortadan kaldırılmasını istedi. Kubat, ‘‘Çözüm üreticinin maliyetlerini düşürmek ve Hal yasasını çıkarmak” dedib
Halde neler oluyor?
Haldeki satıcıların karı yüksek tutmak için kanuna aykırı şirketler kurduklarını ileri süren Ankaralı çiftçi Mehmet Kubat, şöyle konuştu: ‘‘Soğanın bize maliyeti kilo başına 70 kuruş ile 1 lira 20 kuruş arasındadır. Ama bize 50 kuruş fiyat verdiler. Halde ise 1 lira 20 kuruşa ve 2 liraya veriyorlar. Halde çiftçinin malı satılıyormuş gibi yapılıyor. Çiftçinin eline geçen 50 kuruş. Burada ezilen üreticiyle tüketici oluyor. Ben bunun gübresini, mazotunu, elektriğini, işçi maliyetini karşılıyorum, kendim gece gündüz arkasından koşturuyorum. Ben maliyetini alamıyorum. Benim bin ton soğanım vardı. İşçi bulamadığım için 200 tonu tarlada kaldı. Kalan 800 ton da depoda çürüdü. Yaklaşık 1 milyon lira zararım var. Haldeki satıcılar ürünün kaldırılmasını, haldeki maliyetleri hep bana yüklüyor. Kendileri de devletten kaçmak için arada şirket kurmuş, hepsinde de kendi adamları var. Ürün el değiştikçe karı yükseltiyorlar. Üreticinin eline bir şey geçmiyor. Tüketici de 10 katı fazlasını ödüyor.”