İznik’te turizmin can damarı olarak bilinen Ayasofya Orhan Camii’nin hemen yanı başında bulunan ve koruma amacıyla demir kafesle kapatılan 1700 yıllık mozaik, üzerini kaplayan çöplerden adeta görünmez hale geldi. Mozaiğin doğa olaylarından da etkilendiği belirtildi.
M.S. 4’üncü yüzyılda Bizans döneminde inşa edilen, daha önce dış cam kapısı ve buzlu cam takılan pencereleri ile gündeme gelen İznik’teki Ayasofya Orhan Camii’nin yanı başındaki mozaiğin bakımsız hali dikkat çekti. ‘Şapel’ olarak adlandırılan bölümde demir kafesle çevrilen taban mozaiğinin, üzerinin çöple kaplandığı görüldü. Mozaiğin ayrıca hava şartları nedeniyle tahribata uğradığı belirtildi.
Resim Sanatçısı ve Yerel Tarihçi Hüseyin Acarol, “Bu erken Bizans dönemi bazilikal bir yapıdır. Bu gördüğümüz yer, kilisenin devamında, aynı zamanda kutsal emanetlerin saklandığı bir yer. Taban mozaiği koruma altına alınmış gözüküyor. Fakat yağmurdan, kardan korunamıyor. Üstü şeffaf bir şeyle kaplanabilirdi. Bu kırılmaz bir cam olabilirdi. Yukarıdan bakınca gözüksün. Bu çöpler de burada olmaz. Madem böyle bir şey yapıldı, haftada bir temizlensin. Bu bizim kültürümüz değil, ama bu kültür, burada yaşanmış bir kültür. Korunması gerekiyor” dedi. Acarol, şöyle devam etti:
1700 YILLIK…
‘M.S. 4’üncü yüzyıla ait 1700 yıllık bir eser burası. 4’üncü yüzyılda 3 deprem 1 kıtlık bölümü geçiren İznik yıkılmış. 6’ncı yüzyılda tekrar kilise yapısı üzerine mevcut bina inşa edilmiş ve kilise olarak günümüze kadar gelmiş. Şu anda bazı bölümleri mevcut tabi. Bazilikal yapılarda yüksek olan orta nef, sağlı sollu alçak olan 2 yan nef bulunur. Yüksek nefe açılmış pencerelerde mekan aydınlatılır.
Apsis bölümü var, yani papazların bulunduğu bölüm, başpiskoposun oturduğu yer var. Aynı zamanda ‘şapel’ dediğimiz bazilikanın içinden girilen özel bölüm var, kutsal emanetlerin saklandığı yer olarak bilinir. Ve tabanında mermer mozaik bulunur. Kilisienin girişinde de taban mozaiği görülür. Ayasofya’nın tarihi ile taban mozaiklerin tarihi aynıdır. 1700 yıllıktır’ diye konuştu.
Bunu yabancılara nasıl anlatırız
Roma ve Bizans tarihiyle ilgilenen Nakkaş Yalçın Öztürk, “Güzel bir eserin önündeyiz. Ama hali ortada. Bize emanet bırakılmış, buna sahip çıkmamız lazım. Nasıl ki Gaziantep’teki mozaikler bugün dünyanın gözdesi ise, bu da en az onlar kadar önemli. Biz ise kaderine terk etmişsiz. Bunu yabancılara nasıl anlatırız” diye konuştu. İznik Belediye Başkanı Osman Sargın ise ‘Bölgenin temizliğini muhtelif zamanlarda arkadaşlarımıza yaptırıyoruz ama konumu ve yola yakın olması nedeniyle bölgedeki kişiler tarafından burası kirletiliyor’ dedi.