Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Mayıs ayında yaptığı görüşmede, Suriye’de 4 noktada çatışmasızlık bölgesinin kurulması konusunda uzlaşma sağlanmıştı. Bu bölgelerin üçü olan Dera ve Kuneytra, Rastan ve Talbise ile Doğu Guta’da çatışmasızlık anlaşmaya yürürlüğe girdi. Son nokta olan İdlib ‘teki çatışmasızlık bölgesi için Kazakistan’ın Başkenti Astana’daki Suriye görüşmelerinde Türkiye, Rusya ve İran arasında anlaşma sağlandı. Bu kapsamda 1 aydır Hatay’ın Reyhanlı İlçesi’ne zırhlı askeri araçlar ve personel sevkiyatı yapıldı. Bunlara ek olarak Kayseri 1’inci Komando Tugayı ve Bolu 2’nci Komando Tugayı’ndan askerler, Hatay’ın Reyhanlı İlçesi’ne sevk edilerek sınır birliklerine yerleştirildi.
Geçen hafta aralarında rütbeli askerlerin de bulunduğu bir otobüs ve tıbbi malzemeleri taşıyan araçlar ile mühimmat yüklü araçların yanı sıra iş makinesi bulunan çok sayıda askeri araç, Cilvegözü Gümrük Kapısı’ndan geçti. Araçlar, Cilvegözü ile karşısında bulunan Suriye’nin Bab-el Hava Sınır Kapıları arasındaki 5 kilometrelik tampon bölgeye yerleşti. 2 hafta önce de Özel Kuvvetler Komutanlığı’ndan da bir ekip ‘gözlemci statüsünde’ daha önce Suriye’ye geçerek İdlib’te görev yapılacak yerleri belirlemişti.
Kayseri 1’inci Komando Tugayı ve Bolu 2’inci Komando Tugayı’ndan askerlerin de Cilvegözü Gümrük Kapısı’na ulaşmasının ardından dün akşam bölgede hareketlilik başladı. Gece de İskenderun Tren Garı’na getirilen 20 tanklık araç konvoyu Reyhanlı sınırına ulaştı. Son sevkiyat ardından 500 kişilik Türk askerliği birliğin İdlib’teki çatışmazlık bölgesine geçtiği öne sürüldü. Ancak, bu durum resmi olarak doğrulanmadı.
NEDEN İDLİB ?
Hatay sınırındaki PKK’nın uzantısı PYD/YPG’nin tam kontrolünde olan Halep ile Afrin’den göç edenlerin de bulunduğu İdlib’te yaklaşık 2 milyon kişi yaşıyor. İdlib, Türkiye sınırına 45 kilometre uzaklıkta, kuzeyde Hatay ve Afrin, doğuda Halep ve batıda Akdeniz sahilindeki Lazkiye ile çevrili olan stratejik bölge. Suriye’de yıllardır süren iç savaşın başlama noktası ve kördüğümü olarak nitelendirilen İdlib’te Hayat Tahrir-i El Şam ve farklı gruplar barınıyor. Hatay sınırındaki PYD/YPG’nin tam kontrolünde olan Afrin ile Halep’ten göç alan İdlib ayrıca Suriye’nin Akdeniz’e açılan kapı olan Suriye rejiminin kontrolündeki Lazkiye’ye de çok yakın noktada. Lazkiye-Halep-Hama gibi önemli şehir merkezlerine giden yollara ulaşabilirliği, Akdeniz’e çıkış olasılığı ve rejimin kalbi durumundaki Lazkiye’ye coğrafi yakınlığı gibi nedenlerle büyük önem taşıyan İdlib, Suriye için kritik kale olarak yorumlanıyor.
BAL-EL HAVA DA SİVİL YÖNETİM
Türkiye’nin Hatay bölgesinden Suriye’ye açılan ön önemli kapı olan ve Suriyeliler için günlük onlarca TIR yardımın geçiş yaptığı Cilvegözü Gümrük Kapısı’nın karşısındaki Suriye’nin Bab-Al Hava Sınır Kapısı da sivil yönetimin kontrolünde. Uzun süre Ahrar’uş Şam grubunun kontrolünde bulunan Bab-Al Hava Sınır Kapısı geçen Temmuz ayında Hayat Tahrir-i El Şam’ın kontrolüne geçti. 21 Temmuz’da 2 grup arasında varılan anlaşmanın ardından Ahrar’uş Şam bölgeden çekilerek Hama kırsalına gitti. İdlib ve kırsalında bazı yerleşim alanları Hayat Tahrir-i El Şam’ın kontrolünde kaldı. Bu grup tam olarak Bab-Al Hava Sınır Kapısı’nda bulunmasa da kırsalında yer alıp çevresinde hakimiyet sağladı. Anlaşma kapsamında da gruplar ve örgütlerle ilgisi olmayan Suriyeli siviller, Bab-Al Hava Sınır Kapısı’nın yönetimine geçti. Çatışmalar nedeniyle bir süre kapatılan Cilvegözü Gümrük Kapısı da yönetim değişi üzerine tekrar giriş- çıkışlara açıldı.