Osmanlı İmparatorluğu’nun 32. padişahı Sultan Abdülaziz’in annesi Pertevnihal Sultan tarafından Sırbistan’ın Syenitsa kentinde inşa ettirilen Valide Sultan Camisi’nin restorasyon çalışmaları, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından yapılıyor.
TİKA’dan yapılan yazılı açıklamaya göre, Balkanlar’daki Osmanlı mirasını korumak ve yaşatmak amacıyla ata yadigarı eserin restorasyon projeleri TİKA tarafından yürütülüyor.
Yurtdışındaki ortak kültürel mirasın onarım ve yenilenmesi çalışmaları kapsamında TİKA’nın yürüttüğü projeler arasında, hem bölgedeki ortak kültürel mirasın nadide örneklerinden biri hem de Syenitsa şehrinin sembolü olan Valide Sultan Camisi de bulunuyor.
Sırbistan’da Boşnak nüfusun yoğun olarak yaşadığı Sancak bölgesi şehirlerinden Syenitsa’da 1870’te yaptırılan Valide Sultan Camisi, Sırbistan’da ayakta kalan tek selatin cami olma özelliği taşıyor.
1989’da kültürel anıt kabul edilen camideki yapısal sorunların giderilmesi ve caminin orijinal görüntüsüne kavuşturulması için yıl içinde başlatılan restorasyon çalışmaları devam ediyor.
Sultan ailesi tarafından yaptırılmış ve Sırbistan’da şimdiye kadar ayakta kalabilmiş tek eser olan caminin kubbe üst örtüsündeki kurşun kaplamalar, I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru sökülerek eritilmiş ve caminin kubbesi sonradan bakırla kaplanmıştı. Cami avlusunda bulunan şadırvan da II. Dünya Savaşı sırasında 1944 yılında bombanın isabet etmesi nedeniyle yıkılmış ve ciddi hasar görmüştü. 1970’de caminin dış cepheleri yenilenerek tamamen sıvayla kaplanmıştı.
Açıklamaya göre, restorasyon projesi kapsamında cami avlusunda yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan orijinal yer döşemesi korunacak ve cephelerde hasarlı veya eksik olan taşların onarımı restorasyon ilkelerine uygun olarak yapılacak. Statik olarak güçlendirilecek caminin hariminde ve cami genelinde bulunan tüm ahşaplar onarılacak ve böylece caminin uzun yıllar yaşamasına imkan verilecek.
Gelecek yıl tamamlanması planlanan restorasyon projesi sonrasında Valide Sultan Camisi’nin eski ihtişamı ve güzelliğiyle hizmet vermeye başlayacağına işaret edilen açıklamada, “Projeyle hem ortak kültürel mirasa ait söz konusu önemli eser korunarak gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde aktarılacak hem de Osmanlı döneminde önemli bir geçiş noktası olan Syenitsa’nın kültürel turizm potansiyelinin gelişimine büyük katkı sağlanacak.” ifadeleri kullanıldı.