Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla birlikte sanayi üretiminde çarklar küresel bazda neredeyse durma noktasına geldi. Kovid-19 salgının yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirler ekonomik aktiviteyi olumsuz yönde etkilerken, otoriteler salgının ekonomik etkilerini azaltmak için bir çok destek paketini uygulamaya aldı.
Küresel ekonomilere paralel Türkiye’nin sanayi üretiminde de martta sert düşüş gözlense de, nisandan itibaren artış eğilimine geçen KKO, ekimde 0,8 puan artarak yüzde 75,4’e ulaştı. Böylece KKO üst üste yedinci ayda da artış kaydetti ve neredeyse yılbaşında bulunduğu seviyelere yükseldi.
Bununla birlikte geçen ay sınırlı düşüş gösteren Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) önceki aya göre 2,8 puan artarak 108,1’e çıkarken, bu, Mayıs 2018’den bu yana en yüksek seviyeye işaret etti.
KKO’da toparlanma devam ediyor
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, ekim ayı kapasite kullanım oranının, mevsimselliğin gereği hafif yükseliş beklentisinden daha belirgin arttığını, verinin aynı ay tarihsel ortalamasının (yüzde 77,2) ise görece altında gerçekleştiğini belirtti.
Ana alt gruplardaki gerçekleşmelerin ise ara mallarında yüzde 76,9, yatırım mallarında yüzde 73,1 ve tüketim mallarında yüzde 72,1 şeklinde oluştuğuna dikkati çeken Bürümcekçi, önceki aya göre tüm alt grupların yükseliş gösterdiğini ifade etti.
Bürümcekçi, böylece ilk çeyrekte yüzde 75,6, ikinci çeyrekte yüzde 63,4 ve üçüncü çeyrekte yüzde 72,9 düzeyinde gerçekleşen ortalamanın, son çeyreğe daha yüksek giriş yaptığını bildirdi.
Kovid-19 salgını sırasında söz konusu oranın yüzde 61,9’la tarihi dip seviyesini gördüğünü anımsatan Bürümcekçi, “lk çeyrekte yüzde 75,6, ikinci çeyrekte yüzde 63,4 ve üçüncü çeyrekte yüzde 72,9 gerçekleşen ortalama kapasite kullanım oranı son çeyreğe daha yüksek giriş yaptı. dedi.
Reel Kesim Güven Endeksi’nin (RKGE) 2,8 puan artarak 108,1’le Mayıs 2018’den bu yana en yüksek değerine ulaştığını söyleyen Bürümcekçi, ekimde RKGE’nin üçüncü çeyrek ortalamasının 104,1 ve önceki çeyrek ortalaması olan 78,8’e göre önemli artışa işaret ettiğini belirtti.
Bürümcekçi, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış RKGE’nin de belirgin yükseldiğini kaydederek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ekim seviyesi 109,7 ile önceki aya göre 4,0 puan yüksek gerçekleşirken, bu değer hem yılın hem de Şubat 2018’den bu yana olan dönemin en yükseği oldu. Buna ek olarak, son çeyreğe üçüncü çeyrek ortalaması olan 103,4’ün belirgin üzerinde başlanmış oldu. Geçen yıl ise son çeyrekte ortalama 106,3 ve yıl genelinde 100,3 seviyesinde olmuştu. Bilindiği gibi, arındırılmış veriler büyüme eğilimiyle daha uyumlu bir görüntü vererek ham endekse göre daha önemli bir öncü gösterge olduğunu kanıtlamıştı. Ayrıca, genelde Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) ile de daha yakın seyrettiği biliniyor. Dolayısıyla, bu artış eylül ayında 52,8 seviyesine gerileyen PMI endeksinin ekim ayında belirgin artabileceğine işaret etti.”
İmalat sanayi ürünlerine talep sürüyor
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da, Kovid-19 salgını sonrası KKO’nun ekim ayında görece ivme kaybetmesine karşın yükselişini sürdürdüğünü dile getirdi.
Hemen hemen tüm alt sektörlerde ve mevsimsellikten arındırılmış verilerde dahi yukarı yönlü hareketin devam ettiğini ifade eden Aslanoğlu, “K” şeklinde toparlanmanın görüldüğünü, imalat sanayinin görece toparlanmasını sürdürdüğü fakat hizmet sektörüne ilişkin talebin dalgalı olduğu bir dönemden geçildiğini kaydetti.
Aslanoğlu, Kovid-19 sebebiyle bir çok kişinin evlerinde olmasına rağmen imalat sanayi ürünlerine talebin tüm dünyada arttığını anımsatarak, “Hem ihracat, hem de ithalattaki talep artışının sanayi üretimini, dolayısıyla kapasite kullanımını artırmayı sürdürdüğünü görüyoruz. Bu durum da bu sektörlere ilişkin güven endekslerini yukarı taşımaya devam ediyor.” diye konuştu.
KKO’nun ivme kaybederek de olsa yükselmeye devam edebileceğini ifade eden Aslanoğlu, ancak gelecek aylarda gerek Kovid-19, gerekse de mevsimsellikten ötürü hafif bir geri çekilmenin de yaşanabileceğini belirtti.
Aslanoğlu, bu durumun yaşanması halinde gelecek yılın ilkbahar aylarından itibaren tekrar toparlanma eğiliminin kuvvetlenebileceğini sözlerine ekledi.
AA